Chuyển đổi số: "Cú hích" chiến lược cho nông thôn mới thông minh
Chuyển đổi số không phải là việc thay thế giá trị truyền thống bằng máy móc mà là dùng công nghệ để bảo tồn và phát huy các giá trị đó một cách bền vững hơn.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang lan tỏa mạnh mẽ, chuyển đổi số (CĐS) không còn là khái niệm xa lạ mà đã trở thành động lực then chốt, thúc đẩy sự bứt phá trong xây dựng nông thôn mới (NTM) thông minh tại Việt Nam. Đây là hành trình dịch chuyển từ mô hình nông thôn truyền thống sang một không gian sống hiện đại, nơi công nghệ phục vụ con người và tối ưu hóa mọi nguồn lực.
Số hóa nông nghiệp: Tăng năng suất, mở tư duy
Trụ cột đầu tiên và quan trọng nhất là kinh tế nông nghiệp số. Thay vì dựa vào kinh nghiệm và sức người, CĐS giúp người nông dân trở thành những "tri thức nông dân".
Việc áp dụng cảm biến IoT, máy bay không người lái và hệ thống tưới tự động giúp giảm chi phí đầu vào, tối ưu hóa lượng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật; công nghệ blockchain giúp truy xuất nguồn gốc nông sản từ trang trại đến bàn ăn. Điều này không chỉ bảo vệ thương hiệu mà còn giúp nông sản Việt thâm nhập vào các thị trường khó tính như EU hay Mỹ, trong khi các sàn giao dịch như Postmart, Voso đã xóa bỏ rào cản địa lý, đưa trái vải, quả nhãn hay sản phẩm OCOP từ vườn nhà đến tay người tiêu dùng toàn quốc chỉ qua một "cú chạm".
Quản trị thông minh
CĐS trong quản lý nhà nước tại nông thôn giúp bộ máy chính quyền gần dân hơn và hoạt động hiệu quả hơn.
Việc triển khai dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4 giúp người dân không phải "lên huyện, xuống tỉnh" để làm thủ tục. Mọi giấy tờ, hồ sơ đều được xử lý trên không gian số, tiết kiệm thời gian và chi phí. Thông qua các ứng dụng di động của địa phương, người dân có thể phản ánh trực tiếp các vấn đề về an ninh trật tự, hạ tầng hay môi trường tới lãnh đạo xã, huyện. Điều này tạo nên một môi trường sống dân chủ và minh bạch.
Đời sống số: Nâng cao chỉ số hạnh phúc
NTM thông minh không chỉ là hạ tầng, mà là chất lượng cuộc sống của người dân được nâng cao thông qua công nghệ.
Hệ thống khám chữa bệnh từ xa (Telehealth) giúp người dân vùng sâu vùng xa tiếp cận với các bác sĩ tuyến Trung ương. Trong khi đó, các lớp học trực tuyến mở ra cơ hội học tập công bằng cho trẻ em nông thôn.
Hệ thống camera giám sát thông minh kết nối với trung tâm chỉ huy giúp đảm bảo an ninh trật tự, mang lại cảm giác bình yên cho các vùng quê.
Dù đạt được nhiều thành tựu, CĐS nông thôn vẫn đối mặt với thách thức về hạ tầng mạng tại các vùng khó khăn và trình độ tiếp cận công nghệ của thế hệ nông dân lớn tuổi. Do đó, giai đoạn 2026 - 2030 đòi hỏi sự đầu tư đồng bộ về hạ tầng viễn thông và các chương trình đào tạo "kỹ năng số" thực chiến.
CĐS không phải là việc thay thế giá trị truyền thống bằng máy móc mà là dùng công nghệ để bảo tồn và phát huy các giá trị đó một cách bền vững hơn. "Nông thôn mới thông minh" chính là lời giải cho bài toán ly hương, biến nông thôn thành nơi đáng sống, đáng để trở về và khởi nghiệp./.
