Chuỗi giá trị trái thanh long sạch nâng tầm nông sản Bình Thuận
Ở “thủ phủ thanh long” Bình Thuận - nơi mà trái thanh long đã gắn bó với đời sống nông dân qua nhiều thế hệ, Hợp tác xã (HTX) Thanh long sạch Hòa Lệ nổi lên như một điểm sáng trong tổ chức sản xuất - liên kết chuỗi - chế biến sản phẩm sạch, góp phần nâng cao thu nhập cho bà con, tạo việc làm ổn định và quảng bá nông sản Việt ra thị trường quốc tế.
Liên kết sản xuất - mở rộng vùng nguyên liệu
HTX Thanh long sạch Hòa Lệ được thành lập ngày 24/7/2017 tại thôn Nà Bồi, thị trấn Ma Lâm, huyện Hàm Thuận Bắc, tỉnh Bình Thuận (trước sáp nhập). Khởi đầu từ một tổ hợp tác nhỏ, đến nay HTX đã phát triển mạnh mẽ cả về quy mô và chất lượng sản xuất thanh long sạch, trở thành đầu tàu trong liên kết sản xuất và tiêu thụ thanh long tại địa phương.
Xuất phát từ nhu cầu tạo đầu ra ổn định cho thanh long VietGAP và GlobalGAP, HTX hình thành trên nền tảng liên kết nhiều hộ nông dân trong vùng. Ban đầu HTX có 12 thành viên, với quy mô sản xuất khoảng 35 ha. Qua quá trình phát triển, HTX đã mở rộng vùng nguyên liệu lên tới hơn 200 ha, đồng thời kết nối thêm nhiều nhóm sản xuất theo chuẩn VietGAP và GlobalGAP trong huyện và tỉnh để duy trì nguồn cung ổn định cho cả thị trường nội địa và xuất khẩu.
Liên kết chuỗi của HTX không chỉ giới hạn trong việc trồng trọt mà còn mở rộng sang khâu thu mua, sơ chế, chế biến và bao tiêu sản phẩm cho bà con. Nhờ vậy, sản phẩm thanh long sạch của HTX luôn đáp ứng tốt yêu cầu về số lượng và chất lượng, từ đó giảm rủi ro về đầu ra cho người nông dân và góp phần tăng giá trị nông sản địa phương.
Chuẩn hóa sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế
HTX Thanh long sạch Hòa Lệ gắn sản xuất với các tiêu chuẩn nghiêm ngặt nhằm đảm bảo an toàn thực phẩm và tạo điều kiện tiếp cận thị trường xuất khẩu. Hiện nay, HTX có khoảng 10 ha sản xuất theo tiêu chuẩn GlobalGAP, còn lại sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP.
Bên cạnh đó, HTX triển khai nhiều giải pháp nông nghiệp xanh, như tưới nhỏ giọt, đèn LED tiết kiệm năng lượng và sử dụng điện năng lượng mặt trời nhằm giảm khí thải nhà kính và thúc đẩy phát triển bền vững. Việc ghi chép nhật ký sản xuất điện tử cũng giúp HTX đảm bảo truy xuất nguồn gốc rõ ràng, đáp ứng yêu cầu cả với thị trường trong nước và nước ngoài.
Việc áp dụng các tiêu chuẩn như VietGAP và GlobalGAP không chỉ giúp HTX nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn là bước đệm để tham gia các chuỗi cung ứng lớn, mở rộng thị trường xuất khẩu vào các khu vực khó tính như EU, Nhật Bản, Úc và Hàn Quốc.
Một trong những nỗ lực nổi bật của HTX là đa dạng hóa các dòng sản phẩm từ thanh long thay vì chỉ xuất khẩu quả tươi. Qua giai đoạn hoàn thiện quy trình sản xuất - sơ chế, HTX đã triển khai chế biến thành 16 dòng sản phẩm khác nhau, bao gồm nước cốt thanh long, rượu vang thanh long, trà hoa thanh long, thanh long sấy dẻo, mứt thanh long, kem thanh long và nhiều sản phẩm giá trị khác.
Trong số đó, 11 sản phẩm của HTX đã được công nhận đạt tiêu chí OCOP 3 sao (chương trình “Mỗi xã một sản phẩm”), đồng thời một số sản phẩm được bình chọn là “Sản phẩm công nghiệp nông thôn tiêu biểu”. Điều này không chỉ khẳng định chất lượng sản phẩm theo tiêu chuẩn quốc gia, mà còn giúp HTX xây dựng được thương hiệu riêng, tạo vị thế cạnh tranh trên thị trường.
Việc đa dạng hóa sản phẩm chế biến sâu từ thanh long giúp HTX tăng giá trị gia tăng trên mỗi đơn vị sản phẩm, từ đó cải thiện hiệu quả kinh tế cho người trồng và thành viên HTX. Đây cũng là yếu tố quan trọng giúp HTX không lệ thuộc hoàn toàn vào thị trường thanh long tươi vốn dễ biến động.
Thúc đẩy việc làm và nâng cao thu nhập
Hoạt động của HTX đã tạo ra cơ hội việc làm ổn định cho gần 100 lao động địa phương, không chỉ trong khâu trồng trọt mà còn trong các công đoạn sơ chế, đóng gói và quản lý sản phẩm. Điều này góp phần mang lại thu nhập ổn định cho các thành viên HTX và người lao động địa phương, góp phần vào mục tiêu giảm nghèo bền vững tại vùng nông thôn.
Bên cạnh đó, HTX còn hỗ trợ các hộ trồng thanh long trong việc đảm bảo giá đầu ra ổn định, bao tiêu sản phẩm cho bà con thành viên. Nhờ chiến lược này, nông dân không còn chịu cảnh “được mùa mất giá”, mà có thể yên tâm canh tác theo tiêu chuẩn và kế hoạch lâu dài cùng HTX.
Để mở rộng thị trường tiêu thụ, HTX Thanh long sạch Hòa Lệ đã chủ động kết nối với nhiều doanh nghiệp xuất khẩu cũng như các đối tác trong và ngoài nước, đưa thanh long sạch vào hệ thống phân phối hiện đại và xuất sang nhiều thị trường khó tính. Đồng thời, HTX cũng khai thác các kênh trực tuyến, hội chợ nông sản và các hoạt động xúc tiến thương mại nhằm đưa sản phẩm của mình đến gần hơn với người tiêu dùng trong nước và quốc tế.
Không chỉ dừng ở khâu sản xuất và tiêu thụ, HTX còn chú trọng phát triển du lịch canh nông gắn với trải nghiệm vườn thanh long xanh và quy trình chế biến tại chỗ, tạo thêm điểm đến hấp dẫn cho du khách và mở ra hướng phát triển đa ngành bền vững.
Hợp tác xã kiểu mới - động lực cho nông nghiệp xanh
HTX Thanh long sạch Hòa Lệ là một minh chứng cho việc tổ chức lại sản xuất nông sản theo chuỗi giá trị, từ khâu liên kết nông hộ, chuẩn hoá sản xuất đến chế biến và tiếp thị sản phẩm. Định hướng sản xuất sạch - truy xuất nguồn gốc - đa dạng sản phẩm OCOP đã giúp HTX nâng tầm thương hiệu thanh long Bình Thuận khỏi ranh giới nội địa và từng bước tiếp cận thị trường quốc tế.
Các hoạt động đổi mới như áp dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc, phát triển sản phẩm chế biến sâu và kết hợp du lịch canh nông không chỉ gia tăng lợi ích kinh tế mà còn góp phần vào phát triển nông nghiệp xanh, thích ứng biến đổi khí hậu và bền vững tại địa phương./.
