Chiến lược phát triển chính phủ số của Thái Lan - từ “phản ứng” sang “chủ động”

Trong bối cảnh chuyển đổi số trở thành động lực then chốt của tăng trưởng và quản trị hiện đại, Thái Lan đã và đang nổi lên như một trong những quốc gia ASEAN theo đuổi chiến lược phát triển chính phủ số một cách bài bản và có hệ thống.

Gắn liền với tầm nhìn Thailand 4.0, chính phủ Thái Lan định vị chính phủ số không chỉ là số hóa thủ tục hành chính, mà là quá trình tái cấu trúc toàn diện cách thức nhà nước vận hành, cung cấp dịch vụ và tương tác với người dân, doanh nghiệp dựa trên dữ liệu, công nghệ và năng lực số.

Xây dựng hạ tầng dữ liệu và hạ tầng số - Nền móng của Chính phủ số

Hạ tầng số được xem là điều kiện tiên quyết cho mọi nỗ lực phát triển Chính phủ số. Trong năm 2025, Thái Lan đã đạt được những bước tiến đáng kể trong việc củng cố hạ tầng kết nối và năng lực xử lý dữ liệu.

Mạng 5G và kết nối nông thôn

Việc triển khai kế hoạch tổng thể 5G với phạm vi phủ sóng gần như toàn quốc đã đưa Thái Lan trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về mạng di động thế hệ mới. Hạ tầng này tạo điều kiện cho việc triển khai các ứng dụng tiên tiến dựa trên IoT, AI và dữ liệu thời gian thực.

Song song đó, dự án Net Pracharat, được giám sát triển khai bởi Ủy ban Kinh tế và Xã hội số quốc gia Thái Lan đã mở rộng khả năng tiếp cận internet băng thông rộng tới các khu vực nông thôn, bảo đảm hơn 90% hộ gia đình Thái Lan có kết nối, giúp thu hẹp khoảng cách số.

Điện toán đám mây và tích hợp dữ liệu

Thái Lan đầu tư mạnh vào trung tâm dữ liệu và điện toán đám mây (bao gồm Government Data Center Cloud - GDCC) nhằm đáp ứng nhu cầu lưu trữ, xử lý và chia sẻ dữ liệu liên cơ quan. Năng lực đám mây giúp tối ưu hóa chi phí vận hành và tạo nền tảng kỹ thuật cho việc chuyển từ Chính phủ số “rời rạc theo từng cơ quan” sang một hệ sinh thái thống nhất hơn.

Thiết lập chuẩn mực quản trị dữ liệu - Từ số hóa sang quản trị thông minh

Quản trị dữ liệu là yếu tố then chốt để Chính phủ số vận hành hiệu quả. Thái Lan nhấn mạnh chuẩn mực rõ ràng, đảm bảo dữ liệu thu thập, chia sẻ và sử dụng nhất quán, minh bạch, an toàn, thông qua các khung pháp lý như Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân (PDPA) và hướng dẫn phân loại dữ liệu cho đám mây.

Nền tảng trao đổi dữ liệu trung tâm

Trung tâm Trao đổi dữ liệu chính phủ (GDX) do Cơ quan phát triển Chính phủ số (DGA) phát triển là nền tảng cốt lõi cho chia sẻ dữ liệu liên cơ quan, hỗ trợ tích hợp dữ liệu an toàn và giảm trùng lặp. GDX kết nối với các hệ thống đăng ký cơ bản, thúc đẩy nguyên tắc “Once Only” (chỉ khai báo một lần).

Cổng thông tin và dịch vụ thống nhất

Các cổng như GovChannel.go.th cung cấp hướng dẫn dịch vụ công và thông tin minh bạch (như chi tiêu ngân sách nhà nước qua ứng dụng di động “Pasee Pai Nai” (tạm dịch, Tiền thuế đi về đâu?)), trong khi Biz Portal (biz.govchannel.go.th) hỗ trợ doanh nghiệp với dịch vụ one-stop cho giấy phép và đăng ký kinh doanh.

Hệ thống nội bộ và phân tích dữ liệu

Ở cấp nội bộ, các hệ thống như e-Budgeting và e-Procurement được triển khai nhằm chuẩn hóa quy trình quản lý tài chính và mua sắm công, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình. Việc Bộ Tài chính ứng dụng phân tích dữ liệu lớn và AI trong quản lý thuế cho thấy quản trị dữ liệu đang dần trở thành công cụ cốt lõi của quản trị nhà nước hiện đại.

Thúc đẩy khai thác dữ liệu và an ninh mạng

Một trong những chuyển biến rõ nét nhất của Chính phủ số Thái Lan là việc chuyển gánh nặng thủ tục từ người dân sang hệ thống. Để đạt được điều này, dữ liệu phải được khai thác và tái sử dụng một cách an toàn, có kiểm soát.

Định danh số và dịch vụ chủ động

Các hệ thống định danh số như ThaiD và NDID đóng vai trò xương sống, cung cấp xác thực mức độ tin cậy cao và cho phép dữ liệu theo chân người dùng xuyên suốt các dịch vụ. Áp dụng nguyên tắc “chỉ nhập dữ liệu một lần”, các hệ thống tự động điền sẵn dữ liệu từ cơ sở đăng ký chính thống giúp người dân chỉ cần xác nhận, đặc biệt trong dịch vụ thuế điện tử, trợ cấp và cấp phép. Ngoài ra, những cải tiến này cũng thể hiện rõ nét trong các dịch vụ có tần suất sử dụng cao như khai thuế điện tử và thủ tục nhập cảnh thông qua Thẻ Nhập cảnh số (TDAC) có khách nước ngoài.

Siêu ứng dụng Nhà nước

Cổng thông tin quốc gia và siêu ứng dụng Thang Rath tiếp tục mở rộng vai trò là “cửa ngõ số” thống nhất. Việc tích hợp tra cứu phúc lợi, thanh toán hóa đơn và theo dõi trạng thái hồ sơ trên một nền tảng duy nhất cho thấy nỗ lực xây dựng trải nghiệm liền mạch. Việc nghiên cứu ứng dụng AI trong cá nhân hóa dịch vụ phản ánh bước chuyển từ Chính phủ số “phản ứng” sang Chính phủ số “chủ động”.

Bảo đảm an ninh mạng

Việc khai thác dữ liệu trên diện rộng cần phải đi kèm với khuôn khổ bảo đảm an ninh mạng. Thái Lan đã tăng cường năng lực giám sát và phản ứng thông qua Cơ quan An ninh mạng Quốc gia (NCSA) và Đội phản ứng khẩn cấp về máy tính Thái Lan (ThaiCERT). ThaiCERT đã tăng cường phối hợp với 30 cơ quan nòng cốt, cho phép phát hiện sớm và dự báo rủi ro nhanh chóng, góp phần duy trì niềm tin công chúng vào các dịch vụ Chính phủ số.

Phát triển nguồn nhân lực số - Điều kiện quyết định

Mọi chiến lược Chính phủ số đều phụ thuộc vào con người. Thái Lan xác định phát triển nguồn nhân lực số là trụ cột chiến lược nhằm bảo đảm các hệ thống không chỉ được xây dựng mà còn được vận hành và đổi mới liên tục.

Vai trò của Giám đốc công nghệ thông tin Chính phủ (GCIO)

GCIO không chỉ điều phối các dự án công nghệ thông tin mà còn thúc đẩy sự hài hòa chiến lược giữa trung ương, địa phương và khu vực tư nhân.

Đào tạo nâng cao năng lực

Các chương trình đào tạo và nâng cao năng lực, như sáng kiến “Tech for Gov 2025” hợp tác với Microsoft, cho thấy nỗ lực trang bị kỹ năng AI và công nghệ mới cho đội ngũ công chức. Song song đó, các văn phòng chuyển đổi số chuyên trách đóng vai trò như “vườn ươm đổi mới”.

Bao trùm xã hội

Các chương trình thúc đẩy Chính phủ số và sáng kiến Làng Thông minh (Smart Village) góp phần nâng cao kỹ năng số cho người dân, đặc biệt tại khu vực nông thôn, giúp chuyển đổi số trở thành công cụ thúc đẩy bao trùm xã hội.

Chiến lược phát triển Chính phủ số của Thái Lan đến năm 2025 cho thấy một cách tiếp cận tổng thể, trong đó Chính phủ số được đặt ở vị trí trung tâm của cải cách quản trị nhà nước. Thông qua việc củng cố hạ tầng dữ liệu, hoàn thiện quản trị dữ liệu, thúc đẩy khai thác dữ liệu an toàn và đầu tư vào nguồn nhân lực số, Thái Lan đang từng bước chuyển từ số hóa thủ tục sang xây dựng một nhà nước số hiện đại, hiệu quả và lấy người dân làm trung tâm, từ đó năng cao năng lực cạnh tranh kinh tế số trên trường quốc tế.

Từ những phân tích trên, có thể thấy chiến lược xây dựng Chính phủ số của Thái Lan và Việt Nam có nhiều điểm tương đồng, đặc biệt ở các mục tiêu phát triển hạ tầng số, dữ liệu, và định hướng lấy người dùng làm trung tâm. Qua đó, kinh nghiệm của Thái Lan không chỉ khẳng định tính đúng đắn của cách tiếp cận toàn diện đối với xây dựng Chính phủ số mà còn mang lại những gợi mở có giá trị cho Việt Nam trong việc hoàn thiện lộ trình phát triển Chính phủ số theo hướng hiện đại, hiệu quả và bền vững.

Cụ thể, Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh chủ trương chia sẻ và tái sử dụng dữ liệu liên thông giữa các cơ quan nhà nước, gắn với nguyên tắc “chỉ khai báo một lần”. Đồng thời, cần tăng cường vai trò điều phối trung tâm về dữ liệu và Chính phủ số nhằm tránh phân mảnh và trùng lặp đầu tư.

Việc phát triển các nền tảng số thống nhất, hướng tới dịch vụ công chủ động, cá nhân hóa dựa trên dữ liệu, cùng với đầu tư bài bản cho nguồn nhân lực số, sẽ là những yếu tố then chốt giúp Việt Nam rút ngắn khoảng cách và nâng cao hiệu quả quản trị nhà nước trong kỷ nguyên số./.