Cán bộ giảm nghèo: Từ thực thi chính sách đến đồng hành với dân

Trong chương trình giảm nghèo bền vững, đội ngũ cán bộ cơ sở giữ vai trò then chốt trong tổ chức thực hiện và truyền tải chính sách. Đây là lực lượng trực tiếp tiếp xúc với người dân; truyền thông, hướng dẫn thủ tục, cập nhật biến động hộ nghèo và tham mưu các biện pháp hỗ trợ phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Thực tiễn tại nhiều địa phương cho thấy, năng lực chuyên môn, kỹ năng truyền thông, hiểu biết về đặc thù vùng miền và khả năng đồng hành với người dân có tác động rõ rệt đến hiệu quả giảm nghèo và mức độ bền vững của kết quả đạt được.

Trong Chương trình mục tiêu quốc gia về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, Dự án 7 "Nâng cao năng lực và giám sát, đánh giá Chương trình" được triển khai. Trong đó, Tiểu dự án 1 tập trung trực tiếp vào đào tạo cán bộ, được xem là nội dung then chốt, tạo yếu tố nền tảng cho toàn bộ hoạt động giảm nghèo.

Mục tiêu của tiểu dự án nhằm bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ triển khai chương trình và hướng dẫn cán bộ ở các cấp, đặc biệt là tuyến xã, thôn, bản. Nội dung tập huấn trải rộng từ tổ chức thực hiện, kỹ năng lập kế hoạch, xây dựng mô hình sinh kế, đến công tác thông tin truyền thông, bình đẳng giới, trợ giúp pháp lý, công tác xã hội, đào tạo nghề, việc làm và hỗ trợ người lao động đi làm việc ngoài nước theo hợp đồng.

Đối tượng thụ hưởng không chỉ gồm cán bộ xã mà còn có điều tra viên, cộng tác viên thôn bản, đại diện cộng đồng và lực lượng đoàn thể. Cách tiếp cận này nhằm đảm bảo chính sách được thực thi xuyên suốt từ cấp tỉnh đến tận hộ gia đình, đảm bảo tính bao trùm và hiệu quả thực tiễn.

Phú Thọ tăng năng lực cán bộ để giảm khoảng cách triển khai chính sách

Phú Thọ là địa phương triển khai đồng bộ mô hình nâng cao năng lực cán bộ cơ sở trong thời gian qua. Cách làm của tỉnh nhấn mạnh vào đào tạo thực hành và bồi dưỡng thường xuyên theo nhu cầu thực tế từng địa bàn. Hằng năm, hàng trăm lượt cán bộ tuyến xã, phường, thị trấn được tham gia các lớp chuyên đề về triển khai chương trình, xử lý hồ sơ, lập kế hoạch và theo dõi tiến độ.

Đối với đồng bào dân tộc thiểu số, tỉnh đẩy mạnh vào nâng cao năng lực cán bộ và hỗ trợ thiết thực cho người dân. Cụ thể, tỉnh đã bồi dưỡng kiến thức và tiếng dân tộc cho gần 1.900 cán bộ, đào tạo nghề cho hơn 12.700 người, tư vấn việc làm cho gần 2.000 lao động, xóa mù chữ cho hàng trăm người, đồng thời tập huấn kiến thức chương trình cho hơn 3.000 cán bộ tại các cấp.

Nhờ tập trung vào con người, Phú Thọ ghi nhận sự thay đổi đáng kể: cán bộ địa phương chủ động hơn trong xử lý hồ sơ, theo dõi hộ nghèo, giải quyết vướng mắc tại chỗ và xây dựng mô hình sinh kế phù hợp điều kiện bản địa. Nhiều chương trình giảm nghèo đã chuyển từ “làm thay” sang “đồng hành” và huy động được sự tham gia rộng rãi của người dân.

Sơn La phát triển đội ngũ cán bộ trở thành“cánh tay nối dài” từ chính quyền tới từng hộ dân

Tại Sơn La, xã Gia Phù triển khai đồng bộ hoạt động bồi dưỡng lực lượng điều tra viên thôn bản - nhóm trực tiếp làm việc tại cộng đồng. Xã đã tổ chức trên 12 hội nghị tập huấn, với hàng trăm lượt cán bộ tham gia, giám sát việc rà soát hộ nghèo, theo dõi biến động dân cư và hướng dẫn người dân tiếp cận chính sách.

Một điểm đáng chú ý là việc đào tạo kỹ năng truyền thông và ứng dụng công nghệ thông tin, giúp cán bộ sử dụng tốt hệ thống thông tin cơ sở và mạng xã hội trong tuyên truyền chính sách.

Cán bộ xã cũng trực tiếp hỗ trợ người dân xây dựng mô hình giảm nghèo, từ kỹ thuật sản xuất, lựa chọn giống cây trồng, vật nuôi đến hướng dẫn hoàn thiện thủ tục tiếp cận nguồn vốn vay, đào tạo nghề và tham gia các chương trình sinh kế. Lực lượng điều tra viên trở thành “cầu nối” giúp người dân rút ngắn khoảng cách với chính sách, chuyển đổi hành vi sản xuất và từng bước hình thành ý thức tự lực vươn lên.

Thay đổi cách tiếp cận trong giảm nghèo bền vững

Một xu hướng đang hình thành rõ nét trong chương trình giảm nghèo hiện nay là chuyển từ mô hình “hỗ trợ đơn thuần”, sang “nâng cao năng lực tự chủ”, trong đó cán bộ cơ sở đóng vai trò dẫn dắt.

Các khóa tập huấn không chỉ cung cấp kiến thức mà còn giúp cán bộ hiểu rõ hơn bối cảnh, nắm bắt đặc thù bản địa và sẵn sàng đồng hành với cộng đồng. Khi đó, các chương trình giảm nghèo không chỉ “đến đúng đối tượng” mà còn tạo ra chuyển biến nhận thức - yếu tố quyết định đối với mục tiêu giảm nghèo bền vững.

Nhiều cán bộ sau đào tạo đã chủ động đề xuất mô hình, hỗ trợ kỹ thuật, vận động người dân thay đổi tập quán sản xuất và huy động các tổ chức đoàn thể cùng tham gia, tạo hiệu ứng cộng đồng rõ rệt. Từ góc độ phát triển bền vững, bồi dưỡng cán bộ chính là đầu tư vào năng lực nội sinh của địa phương, góp phần hiện thực hóa mục tiêu “không ai bị bỏ lại phía sau”./.