Bộ Công Thương: Thúc đẩy chuyển đổi số trên 3 trụ cột kinh tế số - xã hội số và chính quyền số

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang dịch chuyển mạnh mẽ theo xu hướng số hóa và phát triển bền vững, ngành Công Thương Việt Nam tiếp tục chủ động nắm bắt cơ hội để tái cấu trúc, hiện đại hóa và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Yêu cầu chuyển đổi số trong bối cảnh hội nhập

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, trong bối cảnh hội nhập và phát triển, trách nhiệm xã hội, truy xuất nguồn gốc và minh bạch dữ liệu.

Song song đó, cách mạng công nghiệp 4.0 tiếp tục tạo ra những đột phá công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), Internet vạn vật (IoT), dữ liệu lớn (Big Data), blockchain, điện toán đám mây và tự động hóa thông minh. Các công nghệ này đang thay đổi cách thức vận hành chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại, buộc phải tiến hành chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả vận hành, đồng thời chuyển đổi xanh nhằm đáp ứng các chuẩn mực phát triển bền vững, giảm phát thải carbon và tuân thủ cam kết quốc tế về khí hậu.

Do vậy, định hướng chuyển đổi kép kết hợp số hóa và xanh hóa trở thành chiến lược trọng tâm không chỉ của các doanh nghiệp mà của toàn ngành Công Thương. Đây cũng là lý do chủ đề của diễn đàn năm 2025 được lựa chọn theo hướng hội tụ hai xu thế chiến lược đang định hình tương lai phát triển của nền kinh tế.

Động lực nâng cao năng lực cạnh tranh

Phần nội dung nổi bật tại Diễn đàn năm nay tập trung vào việc ứng dụng các nền tảng kỹ thuật số trong quản lý chuỗi cung ứng. Chuỗi cung ứng truyền thống, vốn phụ thuộc nhiều vào thao tác thủ công và thiếu tính kết nối, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi thị trường biến động hoặc khi xảy ra các sự kiện bất thường như dịch bệnh, xung đột địa chính trị, đứt gãy logistic.

Các chuyên gia tại Diễn đàn cho rằng, số hóa chuỗi cung ứng không chỉ giúp doanh nghiệp tự động hóa quy trình, tăng hiệu suất, tối ưu tồn kho, mà còn hỗ trợ dự báo nhu cầu chính xác hơn, rút ngắn thời gian giao hàng và giảm chi phí vận hành.

Một chuỗi cung ứng được số hóa hoàn chỉnh có khả năng theo dõi luồng hàng hóa theo thời gian thực, đảm bảo minh bạch hóa thông tin từ sản xuất đến phân phối.

Ứng dụng AI và phân tích dữ liệu cho phép doanh nghiệp đưa ra quyết định nhanh và chính xác hơn trong quản lý sản xuất, điều phối vận tải và phân bổ nguồn lực. Công nghệ blockchain tiếp tục được đánh giá là giải pháp hiệu quả trong truy xuất nguồn gốc, đặc biệt trong các ngành sản xuất nông sản, thực phẩm, xuất khẩu.

Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp chứng minh chất lượng sản phẩm mà còn đáp ứng yêu cầu pháp lý của nhiều thị trường khó tính.

Bên cạnh đó, các giải pháp IoT và thiết bị cảm biến cũng được nhấn mạnh tại diễn đàn. Việc tích hợp cảm biến vào dây chuyền sản xuất và hệ thống logistic giúp doanh nghiệp kiểm soát nhiệt độ, độ ẩm, tình trạng hàng hóa và phương tiện vận chuyển. Điều này đặc biệt quan trọng với nhóm hàng hóa dễ hư hỏng hoặc có yêu cầu bảo quản nghiêm ngặt.

Số hóa chuỗi cung ứng còn mở ra khả năng kết nối giữa nhà sản xuất - nhà phân phối - khách hàng thông qua các nền tảng thương mại điện tử. Doanh nghiệp có thể tiếp cận trực tiếp thị trường mà không cần phụ thuộc các trung gian, đồng thời thu thập dữ liệu người tiêu dùng để cải thiện sản phẩm và dịch vụ.

Hướng tới sự phát triển bền vững

Cùng với số hóa chuỗi cung ứng, xanh hóa tăng trưởng là trụ cột quan trọng thể hiện cam kết của ngành Công Thương trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường. Tại Diễn đàn, các đại biểu đánh giá rằng, mô hình tăng trưởng xanh không chỉ đơn thuần là yêu cầu tuân thủ quy định quốc tế mà còn đem lại lợi ích kinh tế rõ ràng cho doanh nghiệp.

Các giải pháp xanh được nhấn mạnh bao gồm: Nâng cao hiệu suất năng lượng trong nhà máy; tối ưu sử dụng nguyên liệu; áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn; thay thế nhiên liệu hóa thạch bằng năng lượng tái tạo và thực hiện quản lý phát thải theo tiêu chuẩn phù hợp với thị trường quốc tế. Đặc biệt, sự kết hợp giữa chuyển đổi số và chuyển đổi xanh còn giúp giảm chi phí và cải thiện năng suất cho doanh nghiệp.

Tại phiên thảo luận, các chuyên gia chỉ ra rằng, việc áp dụng các công nghệ quản lý năng lượng thông minh có thể giảm đáng kể lượng điện tiêu thụ trong các cơ sở sản xuất. Các giải pháp IoT giúp theo dõi và điều chỉnh lượng năng lượng sử dụng theo thời gian thực, từ đó giảm tổn thất và nâng cao hiệu quả vận hành.

Một nội dung quan trọng của Diễn đàn là yêu cầu doanh nghiệp phải chủ động đáp ứng các chính sách quốc tế liên quan đến biến đổi khí hậu như Cơ chế điều chỉnh biên giới carbon của Liên minh châu Âu, tiêu chuẩn khí thải trong các hiệp định thương mại tự do, cũng như xu hướng tiêu dùng xanh của khách hàng toàn cầu. Theo các chuyên gia, việc không đáp ứng các tiêu chuẩn này sẽ khiến doanh nghiệp đánh mất cơ hội xuất khẩu trong những năm tới.

Mặt khác, Bộ Công Thương cũng định hướng thúc đẩy phát triển thị trường tín chỉ carbon, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng báo cáo phát triển bền vững và thực hiện đo lường phát thải theo tiêu chuẩn quốc tế. Đây là yếu tố cốt lõi giúp doanh nghiệp duy trì khả năng cạnh tranh trong thị trường toàn cầu ngày càng coi trọng yếu tố môi trường.

Nhiều chuyên gia cho rằng, chuyển đổi kép không chỉ là việc trang bị nghệ mới mà là quá trình thay đổi tư duy quản trị, xây dựng văn hóa doanh nghiệp linh hoạt, sẵn sàng đổi mới và coi dữ liệu là tài sản cốt lõi. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã thành công trong việc số hóa toàn bộ quy trình, từ quản trị nội bộ đến bán hàng và hậu cần. Nhờ đó, năng suất tăng lên, chất lượng ổn định hơn, chi phí giảm đáng kể.

Trong khi đó, doanh nghiệp theo hướng sản xuất xanh cũng đã bước đầu ứng dụng mô hình kinh tế tuần hoàn, tái sử dụng nguyên liệu, đầu tư hệ thống năng lượng tái tạo và triển khai các biện pháp kiểm soát khí thải. Những mô hình này không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn giúp nâng cao hình ảnh thương hiệu, tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Diễn đàn Chuyển đổi số ngành Công Thương năm 2025 không chỉ là nơi chia sẻ kinh nghiệm và cập nhật xu hướng mà còn là sân chơi kết nối giữa nhà hoạch định chính sách, tổ chức công nghệ và cộng đồng doanh nghiệp. Những ý kiến tại Diễn đàn là chất liệu quan trọng để hoàn thiện chính sách, đồng thời giúp doanh nghiệp tiếp cận các giải pháp phù hợp với quy mô, nguồn lực và định hướng phát triển./.