Bắc Ninh tạo bước tiến mới trong giảm nghèo bền vững nhờ khoa học, công nghệ và chuyển đổi số

Kết quả rõ nét sau sáp nhập, quyết tâm thu hẹp khoảng cách vùng miền

Sau sáp nhập từ ngày 1/7/2025, Bắc Ninh trở thành địa bàn có 99 đơn vị hành chính cấp xã, gồm 66 xã và 33 phường. Quy mô mới mang lại nhiều cơ hội phát triển, song cũng đặt ra thách thức lớn trong công tác giảm nghèo, đặc biệt là xử lý sự chênh lệch giữa các khu vực phát triển cao với những vùng còn nhiều khó khăn, nhất là các xã miền núi trước đây thuộc tỉnh Bắc Giang như Sơn Động, Lục Ngạn.

Trong khuôn khổ Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, Bắc Ninh sau sáp nhập đã thể hiện rõ quyết tâm chính trị và cách làm linh hoạt. Năm 2021, toàn tỉnh có 28.484 hộ nghèo, chiếm 3,47%, trong đó tỉnh Bắc Ninh (cũ) có 4.209 hộ nghèo (1,15%), còn tỉnh Bắc Giang (cũ) có 24.369 hộ nghèo (5,27%). Đến hết năm 2024, số hộ nghèo toàn tỉnh giảm còn 8.308 hộ, tương đương 0,97%. Đáng chú ý, trên địa bàn Bắc Ninh (cũ), đến cuối năm 2024 đã không còn hộ nghèo theo cả chuẩn nghèo đa chiều.

Với kết quả này, Bắc Ninh đã hoàn thành mục tiêu giảm nghèo sớm một năm so với Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh đề ra là “phấn đấu đến hết năm 2025 tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh còn dưới 1%”. Dự kiến, đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo của tỉnh tiếp tục giảm xuống khoảng 0,56% theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia.

Huy động nguồn lực đồng bộ, triển khai chính sách có trọng tâm

Thành công trong giảm nghèo của Bắc Ninh giai đoạn qua gắn liền với sự chỉ đạo linh hoạt, quyết liệt của Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân và UBND tỉnh, cùng sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị. Tỉnh đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch theo từng giai đoạn và từng năm, tạo nền tảng đổi mới cách tiếp cận giảm nghèo, chuyển từ hỗ trợ thụ động sang khơi dậy khát vọng vươn lên của người dân.

Giai đoạn 2021-2025, Bắc Ninh đã bố trí và giải ngân kịp thời nguồn vốn thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững với tổng kinh phí 950.488 triệu đồng, trong đó 798.504 triệu đồng từ ngân sách Trung ương và 151.984 triệu đồng từ ngân sách tỉnh.

Nguồn lực này được tập trung triển khai thông qua 7 dự án trọng tâm, bao gồm đầu tư hạ tầng thiết yếu; đa dạng hóa sinh kế; hỗ trợ sản xuất và cải thiện dinh dưỡng; phát triển giáo dục nghề nghiệp; hỗ trợ nhà ở; truyền thông giảm nghèo về thông tin và nâng cao năng lực quản lý.

Nhờ các chính sách hỗ trợ được triển khai đồng bộ, đời sống của nhiều hộ nghèo trên địa bàn tỉnh đã có những chuyển biến rõ nét.

Gia đình anh L.V.P, dân tộc Dao, ở thôn Khe Nghè, xã Lục Ngạn, từng gặp nhiều khó khăn khi nguồn thu chủ yếu dựa vào trồng keo và làm thuê theo mùa, thu nhập bấp bênh. Năm 2021, anh được vay 50 triệu đồng từ Ngân hàng Chính sách xã hội để phát triển mô hình trồng cây ăn quả kết hợp chăn nuôi gà đồi, đồng thời tham gia các lớp tập huấn về kỹ thuật canh tác và phòng, chống dịch bệnh.

Sau hai năm triển khai, mô hình cho thu nhập ổn định khoảng 120 triệu đồng mỗi năm, giúp gia đình anh thoát nghèo và từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống.

Công nghệ và chuyển đổi số: Chìa khóa của giảm nghèo thời đại mới

Một điểm nhấn nổi bật trong cách làm của Bắc Ninh là xác định ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số là động lực quan trọng để giảm nghèo bền vững. Tỉnh đã ưu tiên đầu tư hạ tầng số, mạng viễn thông và internet tại các khu vực còn khó khăn, bảo đảm phủ sóng di động và internet 100% địa bàn.

Hệ thống loa truyền thanh thông minh được lắp đặt rộng khắp, giúp truyền tải kịp thời thông tin, chính sách và hướng dẫn dịch vụ công đến từng thôn, xóm.

Đến nay, tỷ lệ người dân sử dụng điện thoại thông minh tại Bắc Ninh đạt trên 95%, tạo nền tảng thuận lợi cho chuyển đổi số toàn diện. Tỉnh đã xây dựng hệ thống dữ liệu số cập nhật thời gian thực về hộ nghèo, tích hợp với các dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực vay vốn, y tế và giáo dục.

Cùng với đó, hơn 500 mô hình sinh kế đã được triển khai, trong đó có 120 mô hình ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp và du lịch cộng đồng.

Theo ông Bùi Quang Phát - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Bắc Ninh, chuyển đổi số đang trở thành đòn bẩy quan trọng trong chương trình giảm nghèo đa chiều. “Chúng tôi chủ trương chuyển từ hỗ trợ trực tiếp sang tạo động lực để người dân tự chủ, xóa dần tâm lý trông chờ, ỷ lại, đồng thời hỗ trợ họ tiếp cận khoa học - công nghệ và kinh tế số để mở rộng sinh kế”, ông Phát nhấn mạnh.

Thách thức còn đó và định hướng giai đoạn tiếp theo

Bên cạnh những kết quả tích cực, công tác giảm nghèo tại Bắc Ninh vẫn đối mặt với không ít thách thức. Giai đoạn đầu triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, hệ thống văn bản hướng dẫn của Trung ương ban hành chậm, nhiều nội dung phải phân cấp cho địa phương xây dựng cơ chế thực hiện, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai. Việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp cũng đặt ra yêu cầu điều chỉnh kế hoạch vốn, tác động nhất định đến giải ngân đầu tư công.

Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo tại một số xã miền núi, vùng đặc biệt khó khăn vẫn còn cao, ước khoảng 9,25%, cao hơn mức bình quân toàn tỉnh. Nguy cơ tái nghèo, phát sinh nghèo mới trong bối cảnh biến đổi khí hậu, thiên tai và hạn chế về kỹ năng số của một bộ phận người dân, nhất là người cao tuổi và đồng bào dân tộc thiểu số, vẫn là vấn đề cần được quan tâm giải quyết.

Tuy vậy, hành trình giảm nghèo của Bắc Ninh đã cho thấy một hướng đi rõ ràng: Chuyển từ tư duy “cho hỗ trợ” sang “tạo tự chủ”, xây dựng hệ sinh thái giảm nghèo hiện đại dựa trên khoa học, công nghệ và chuyển đổi số. Đây sẽ tiếp tục là định hướng xuyên suốt trong giai đoạn tới, giúp người dân chủ động vươn lên, tạo sinh kế bền vững và thích ứng hiệu quả với bối cảnh phát triển mới./.