Áp lực công bố đè nặng, nhiều nhà khoa học "cầu cứu" AI

Kết quả này được trích từ báo cáo Researcher of the Future 2025 của Elsevier, trong đó khảo sát 3.200 nhà nghiên cứu từ 113 quốc gia nhằm đánh giá bối cảnh nghiên cứu đang thay đổi.

Khoảng 68% người được hỏi cho biết áp lực phải công bố các công trình nghiên cứu lớn hơn so với 2 - 3 năm trước, và chỉ 45% đồng ý rằng họ có đủ thời gian cho nghiên cứu.

Một mối quan ngại khác là nguồn tài trợ bấp bênh. Chỉ 33% kỳ vọng nguồn tài trợ trong lĩnh vực của họ sẽ tăng trong 2 - 3 năm tới. Tỷ lệ này giảm xuống chỉ còn 11% ở Bắc Mỹ, phản ánh những cắt giảm chưa từng có đối với tài trợ nghiên cứu tại riêng Mỹ trong năm nay.

“Là một nhà nghiên cứu tại Brazil, tôi hoàn toàn đồng cảm với kết quả khảo sát, đặc biệt là áp lực ngày càng tăng trong việc phải công bố dù thời gian và nguồn lực có hạn”, Claudia Suemoto, chuyên gia lão khoa tại Trường Y Đại học São Paulo, cho biết.

“Nhu cầu về năng suất thực sự đã tăng trong những năm gần đây, nhưng cơ hội nhận tài trợ và tiếp cận nhân sự có chuyên môn vẫn còn hạn chế tại Brazil và các quốc gia thu nhập thấp và trung bình”.

Các bình luận trong khảo sát cũng cho thấy việc thiếu thời gian do gánh nặng hành chính và giảng dạy ngày càng tăng, cũng như việc phải xác định và xin tài trợ. Kết quả là một số nhà nghiên cứu cảm thấy bất ngờ khi tỷ lệ người cho rằng họ có đủ thời gian làm việc lại cao như vậy.

“Tôi thật sự kinh ngạc khi 45% nhà khoa học cảm thấy họ có đủ thời gian cho nghiên cứu. Tôi không biết bất kỳ ai cảm thấy như vậy”, Anastasia Borschevsky, kỹ sư tại Đại học Groningen (Hà Lan), nói.

Xu hướng dịch chuyển nghiên cứu sang quốc gia khác

Khảo sát cũng cho thấy gần 30% người tham gia đang cân nhắc di chuyển sang một quốc gia khác trong hai năm tới vì sự nghiệp.

Cụ thể, khoảng 40% nhà nghiên cứu tại Mỹ cho biết có khả năng di chuyển (tăng 16% so với khảo sát năm 2022 của Elsevier), trong khi chỉ 13% ở Trung Quốc có ý định này, giảm 22% so với năm 2022.

“Trung Quốc đã tạo ra môi trường nghiên cứu trong nước hấp dẫn hơn nhiều đối với các nhà khoa học Trung Quốc", Jacco van Loon, nhà thiên văn học tại Đại học Keele (Vương quốc Anh) cho biết.

Tỷ lệ cao nhà khoa học Mỹ cân nhắc chuyển đi tương đồng với khảo sát của Nature hồi tháng 3, cho thấy 75% trong số 1.600 nhà khoa học Mỹ đang cân nhắc ra nước ngoài sau cuộc bầu cử Tổng thống Donald Trump, nhiều người trong số họ cho biết đang tìm việc tại châu Âu và Canada.

Trong khảo sát của Elsevier, động lực lớn nhất thôi thúc ý định di chuyển là: Cân bằng cuộc sống và công việc tốt hơn, nhiều nguồn tài trợ hơn và nhiều tự do hơn trong theo đuổi các hướng nghiên cứu. Canada, Đức và Mỹ là ba lựa chọn hàng đầu trên toàn cầu.

Gia tăng sử dụng AI trong nghiên cứu

Trước bối cảnh áp lực công việc và thời gian hạn hẹp, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) đang trở thành một giải pháp được nhiều nhà khoa học tìm đến.

Theo khảo sát của Elsevier, khoảng 58% người trả lời cho biết họ đã sử dụng công cụ AI, tăng từ 37% năm 2024. Tuy nhiên, chỉ 32% nghĩ rằng tổ chức của họ có quản trị AI tốt, và chỉ 27% cho biết họ có đủ đào tạo để sử dụng AI.

Điều này tương đồng với khảo sát gần 5.000 nhà nghiên cứu tại hơn 70 quốc gia do Wiley công bố vào tháng 2, cho thấy nhiều người xem AI đang trở thành trung tâm của nghiên cứu và xuất bản khoa học, nhưng họ lại không nhận được đủ hỗ trợ để sử dụng hiệu quả.

Khảo sát của Elsevier cũng cho thấy khoảng 58% nhà nghiên cứu cho rằng công cụ AI có thể giúp họ tiết kiệm thời gian, từ việc tìm kiếm và tóm tắt nghiên cứu, thực hiện tổng quan tài liệu, phân tích dữ liệu nghiên cứu cho đến hỗ trợ viết đề xuất tài trợ hoặc bài báo khoa học.

“Mặc dù các công cụ AI có thể đẩy nhanh đáng kể việc phân tích dữ liệu, viết và tạo ý tưởng, nhưng theo quan điểm của tôi, chúng vẫn chưa đáng tin cậy về nguồn và chất lượng thông tin mà chúng cung cấp”, Suemoto nói./.