Y tế số - Hành trình chuyển mình từ quản lý đến chăm sóc sức khỏe

Bước chuyển mạnh mẽ từ “bệnh viện giấy” sang “bệnh viện số”

Những năm gần đây, ngành y tế Việt Nam đã và đang thực hiện chuyển đổi số toàn diện, hướng đến mục tiêu xây dựng hệ sinh thái y tế số quốc gia. Theo Bộ Y tế, đến nay 100% các bệnh viện tuyến trung ương và hơn 80% bệnh viện tuyến tỉnh đã triển khai hồ sơ bệnh án điện tử, giảm đáng kể thời gian chờ khám và thủ tục hành chính cho người bệnh.

Tại Bệnh viện Bạch Mai, việc ứng dụng hệ thống quản lý khám chữa bệnh thông minh giúp người dân có thể đăng ký khám trực tuyến, thanh toán viện phí không tiền mặt và nhận kết quả xét nghiệm qua điện thoại. Việc Bệnh viện Bạch Mai lựa chọn chuyển đổi số, bao gồm cả dữ liệu lớn (Big Data) và trí tuệ nhân tạo (AI) là trụ cột đầu tiên trong "6 trụ cột chính" của Bệnh viện là chuyển đổi số, ghép đa tạng, phẫu thuật robot, tế bào gốc, gen trị liệu và công nghệ in 3D, thể hiện một tầm nhìn tổng thể, được lồng ghép sâu vào triết lý quản lý và mô hình hoạt động cốt lõi.

Quá trình này không chỉ là ứng dụng công nghệ, mà còn là minh chứng cho một sự thay đổi văn hóa và quản trị toàn diện trong kỷ nguyên số, hướng tới mục tiêu xây dựng một "Bệnh viện thông minh" thực sự.

Những nỗ lực này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ nội tại mà còn là cụ thể hóa thành công các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết số 57-NQ/TW, góp phần nhỏ bé giúp định hình tương lai của ngành y tế nước nhà.

Trong cuộc cách mạng 4.0, Bệnh viện Bạch Mai đã vinh dự và tự hào cùng với Bệnh viện Chợ Rẫy được Chính phủ lựa chọn là 2 đơn vị triển khai mô hình điểm về chuyển đổi số toàn trình trong lĩnh vực y tế. Không chỉ tại các bệnh viện lớn, mô hình “bệnh viện không giấy” đang được mở rộng đến tuyến tỉnh và huyện.

Ghi nhận ở tuyến trung ương, các Bệnh viện Việt Đức, Bệnh viện Da liễu, Bệnh viện Nội tiết Trung ương... cũng đang dần chuyển mình theo mô hình “bệnh viện không giấy tờ”, nhằm giảm tải áp lực cho cả bệnh nhân và y bác sĩ.

Cùng đó, những bước chuyển mình mạnh mẽ cũng đang diễn ra tại các tỉnh, thành trên cả nước. Thông tin từ Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh cho biết, đã ban hành kế hoạch thực hiện chương trình chuyển đổi số ngành Y tế, đặt mục tiêu trong năm 2025, toàn bộ các cơ sở y tế trên địa bàn hoàn thành triển khai bệnh án điện tử.

Đến nay, 100% đơn vị y tế công lập trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh đã triển khai thành công bệnh án điện tử. Bệnh viện Đa khoa tỉnh Bắc Ninh và Trung tâm Y tế huyện Yên Phong đã thí điểm thành công mô hình bệnh viện không giấy tờ.

Tại tỉnh Hưng Yên, 100% các bệnh viện, trung tâm y tế trong tỉnh đã ứng dụng phần mềm quản lý bệnh viện. 100% số nhà thuốc, quầy thuốc, cơ sở y tế đã kết nối liên thông cơ sở dữ liệu dược quốc gia, hệ thống kê đơn thuốc quốc gia. 100% số cơ sở y tế được cấp phép khám, chữa bệnh bảo hiểm y tế áp dụng sử dụng căn cước công dân có gắn chíp đăng ký khám, chữa bệnh thay thế thẻ bảo hiểm y tế.

Người dân hưởng lợi trực tiếp từ y tế số

Đối với người dân, y tế số mang lại những lợi ích thiết thực. Chị Lê Thị Thu Hương, TP Hải Phòng chia sẻ: Tôi chỉ cần mở app VssID hoặc Cổng thông tin y tế, có thể tra được lịch sử khám bệnh, toa thuốc, thậm chí được nhắc lịch tái khám. Rất tiện lợi, đặc biệt với người già hay quên.

Việc kết nối hồ sơ sức khỏe điện tử toàn dân là một bước tiến quan trọng. Đến nay, hơn 90 triệu hồ sơ sức khỏe đã được số hóa, giúp bác sĩ nhanh chóng truy cập lịch sử điều trị, giảm nguy cơ kê đơn trùng thuốc hoặc xét nghiệm lặp lại. Hệ thống này cũng hỗ trợ phân tích dữ liệu để phát hiện sớm nguy cơ bệnh mãn tính như tiểu đường, tim mạch, ung thư…

Đại dịch COVID-19 đã tạo cú hích mạnh cho mô hình telehealth (khám bệnh từ xa). Từ năm 2020 đến nay, hàng trăm nghìn ca hội chẩn từ xa giữa các bệnh viện tuyến trung ương với tuyến dưới đã được thực hiện, góp phần cứu sống nhiều ca bệnh nguy kịch ở vùng sâu, vùng xa.

Tại Trạm y tế đặc khu Cô Tô, Quảng Ninh, hệ thống khám từ xa giúp người dân đảo được kết nối trực tiếp với các bác sĩ ở Bệnh viện Việt Đức hay Bạch Mai. Ông Nguyễn Văn Quang, ngư dân 56 tuổi, kể: Trước kia, đau ốm là phải đi tàu về đất liền, giờ bác sĩ tư vấn qua màn hình, gửi thuốc ra đảo, tiết kiệm cả tiền và thời gian.

Lãnh đạo Bộ Y tế cho biết, khám chữa bệnh từ xa không chỉ giúp người dân tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng cao, mà còn giúp bác sĩ tuyến dưới nâng cao năng lực chuyên môn, giảm tải cho tuyến trên. Đây là bước đi then chốt trong lộ trình chuyển đổi số y tế Việt Nam.

Y tế số không chỉ là công nghệ, mà là sự thay đổi trong cách chăm sóc sức khỏe

Chuyển đổi số y tế không chỉ dừng ở việc số hóa hồ sơ, mà hướng tới xây dựng nền y tế dựa trên dữ liệu, nơi các quyết định y học được hỗ trợ bởi AI và Big Data.

Nhiều bệnh viện lớn đã ứng dụng AI trong chẩn đoán hình ảnh, giúp phát hiện sớm tổn thương phổi, u não, hoặc tế bào ung thư với độ chính xác cao. Ứng dụng chatbot y tế đang được thử nghiệm để hướng dẫn bệnh nhân đặt lịch, tư vấn dinh dưỡng và theo dõi sau điều trị.

Tại TP Hồ Chí Minh, Dự án “Y tế số cộng đồng” đang được triển khai tại một số trạm y tế, cho phép người dân tự đo chỉ số huyết áp, đường huyết tại nhà, dữ liệu sẽ tự động gửi về trạm y tế để bác sĩ theo dõi. Điều này đặc biệt hữu ích cho bệnh nhân mãn tính, người cao tuổi.

Thách thức và con đường phía trước

Dù đạt nhiều kết quả tích cực, quá trình chuyển đổi số y tế vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Nhiều cơ sở y tế chưa có hạ tầng công nghệ đồng bộ, nhân lực CNTT còn thiếu. Vấn đề bảo mật dữ liệu y tế cá nhân cũng là thách thức lớn khi thông tin sức khỏe là loại dữ liệu nhạy cảm nhất.

Tuy nhiên, các chuyên gia đã thẳng thắn: Chuyển đổi số y tế không thể làm theo phong trào. Chúng ta cần thống nhất nền tảng dữ liệu quốc gia, ban hành chuẩn kỹ thuật chung, đảm bảo an toàn thông tin và tương thích giữa các hệ thống.

Ngoài ra, cần tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu và tin tưởng vào y tế số. Nhiều người cao tuổi vẫn e ngại việc khám online, vì lo sai sót hay sợ mất dữ liệu. Việc đào tạo kỹ năng số và hướng dẫn sử dụng ứng dụng y tế là vô cùng cần thiết - bà Phạm Thị Mai, cán bộ y tế phường Thanh Xuân cho biết.

Theo Chiến lược chuyển đổi số y tế quốc gia đến năm 2030, Việt Nam đặt mục tiêu: 100% cơ sở khám chữa bệnh triển khai hồ sơ bệnh án điện tử; mỗi người dân có một mã định danh y tế duy nhất; xây dựng nền tảng dữ liệu y tế quốc gia kết nối với bảo hiểm xã hội, dân cư, tài chính và giáo dục; ứng dụng AI, IoT và công nghệ sinh học trong chẩn đoán, dự phòng, chăm sóc sức khỏe cá nhân.

Khi đó, hệ thống y tế sẽ chuyển từ “chữa bệnh” sang “phòng bệnh và quản lý sức khỏe chủ động”. Dữ liệu y tế trở thành tài sản quý, phục vụ hoạch định chính sách, nghiên cứu khoa học và phát triển dược phẩm chính xác hơn.

Y tế số chỉ thực sự thành công khi người dân cảm nhận được sự tiện lợi, minh bạch và được chăm sóc tốt hơn. Mục tiêu cuối cùng không phải là công nghệ hiện đại mà là sức khỏe, sự an tâm và hạnh phúc của mỗi người dân.

Từ những ứng dụng nhỏ như đặt lịch khám online đến hệ thống phân tích dữ liệu lớn quốc gia, y tế số đang dần thay đổi diện mạo của ngành y Việt Nam, hướng tới một nền y tế thông minh, kết nối và nhân văn, nơi mỗi người dân là chủ thể trung tâm của hệ sinh thái sức khỏe số./.