Vùng não liên quan đến cơn đau mãn tính
Các nhà khoa học vừa phát hiện một nhóm nơ-ron thần kinh mới, có thể mở ra các liệu pháp để điều trị chứng đau mãn tính - tình trạng ảnh hưởng tới khoảng 1/5 dân số toàn cầu.
Một nhóm nhà khoa học Mỹ vừa xác định được tập hợp nhỏ các tế bào thần kinh trong não có liên quan trực tiếp đến tình trạng đau kéo dài sau chấn thương - dạng đau dai dẳng ảnh hưởng tới hàng tỷ người trên thế giới. Nghiên cứu được thực hiện trên chuột, nếu kết quả này được xác nhận ở người, có thể mở ra hướng điều trị mới cho chứng đau mãn tính.
Công trình này của ông Nicholas Betley, nhà sinh học tại Đại học Pennsylvania (Mỹ) và các cộng sự, công bố trên tạp chí Nature ngày 8/10, tập trung vào vùng não gọi là nhân parabrachial - nơi tiếp nhận thông tin cảm giác từ cơ thể và chuyển tiếp tới các trung tâm khác trong não.
Ngoài ra, trong các nghiên cứu trên chuột, các nhà khoa học đã xác định được một tập hợp con các nơ-ron thần kinh phân bố khắp nhân parabrachial vốn được kích hoạt sau một kích thích đau ban đầu, chẳng hạn như một vết cắt vào dây thần kinh, và vẫn hoạt động rất lâu sau tổn thương.
Một đặc điểm quan trọng là các nơ-ron gây đau dai dẳng này có các thụ thể trên bề mặt để nhận tín hiệu từ một phân tử tên là neuropeptide Y.
Khi nhà nghiên cứu kích hoạt nhân tạo các nơ-ron “Y1R” này, chuột thể hiện hành vi giống đau mãn tính; ngược lại, khi ức chế hoạt động của chúng, cơn đau dai dẳng giảm đi đáng kể - trong khi phản xạ đau tức thời vẫn bình thường.
Theo ông Betley, bản thân các nơ-ron Y1R không trực tiếp gây ra cảm giác đau, nhưng chúng là một phần của mạng lưới dẫn đến cảm giác mà chúng ta gọi là đau.
Trong một thí nghiệm khác, các nhà khoa học đặt những con chuột đang bị đau dai dẳng vào các tình huống như bị bỏ đói, bỏ khát hoặc tiếp xúc với kích thích đáng sợ. Trong mọi trường hợp, hành vi và hoạt động thần kinh của chúng đều cho thấy cơn đau dai dẳng đã giảm bớt.
"Chúng tôi cho rằng trong môi trường hoang dã, cơ chế này sẽ giúp chúng tạm gác lại cơn đau để tập trung vào việc tìm kiếm thức ăn," ông Betley giải thích.
Theo các nhà nghiên cứu, hiện tượng trên xảy ra do một lượng lớn neuropeptide Y được giải phóng vào nhân parabrachial từ những vùng não chịu trách nhiệm xử lý stress và nhu cầu sinh tồn.
Nghiên cứu này đã đưa ra một lập luận đáng ngạc nhiên nhưng rất thuyết phục rằng nhân parabrachial là nơi diễn ra quá trình ra quyết định quan trọng về cơn đau, và neuropeptide Y là một nhân tố then chốt, theo Jeffrey Mogil, nhà khoa học thần kinh tại Đại học McGill, Canada.
Tuy nhiên, ông cũng đặt câu hỏi về một giả định được sử dụng trong nghiên cứu này và nhiều nghiên cứu khác: Liệu việc đánh giá hành vi của động vật chỉ vài tuần sau khi bị thương có phải là một cách tốt để đo lường chứng đau mãn tính hay không.
Về phần mình, ông Betley cho biết các công trình trong tương lai có thể khám phá xem liệu các phương pháp làm dịu cơn đau như thiền định và châm cứu có thể làm suy yếu các nơ-ron gây đau dai dẳng hay không.
Các nghiên cứu sâu hơn cũng có thể khảo sát sự truyền tín hiệu của neuropeptide-Y như một mục tiêu thuốc mới - một đột phá tiềm năng trong một lĩnh vực mà sự tiến bộ vốn còn khó nắm bắt.
Mặc dù cơ chế gây đau cấp tính đã được hiểu tương đối rõ, nhưng chứng đau mãn tính vẫn còn là một bí ẩn lớn. Điều này khiến các lựa chọn điều trị cho bệnh nhân còn rất hạn chế.
"Các loại thuốc an toàn trong ngắn hạn, như opioid, lại không an toàn khi sử dụng lâu dài", bà Vivianne Tawfik, bác sĩ và nhà khoa học thần kinh tại Trường Y, Đại học Stanford, cho biết./.
