Tìm giá trị cao hơn cho hạt cà phê Sơn La
Trong nhiều năm, cây cà phê Arabica đã trở thành nguồn thu chính của không ít hộ dân tại Sơn La. Tuy nhiên, sản xuất nhỏ lẻ, phụ thuộc thương lái khiến giá trị cà phê khó được nâng cao một cách bền vững. Việc hình thành Hợp tác xã (HTX) cà phê Bích Thao, còn được biết đến với tên HTX Vườn Tâm Quốc Tế, đã mở ra hướng đi khác cho người trồng cà phê địa phương, góp phần thực hiện mục tiêu giảm nghèo bền vững thông qua nâng cao giá trị sản phẩm.
Được thành lập năm 2017 với xuất phát điểm là một nhóm nhỏ các hộ trồng cà phê tâm huyết, từ quy mô ban đầu chỉ hơn 10 thành viên, đến nay HTX cà phê Bích Thao đã mở rộng liên kết với hơn 800 hộ nông dân trồng cà phê tại Sơn La.
Thay vì thu mua theo cách truyền thống, HTX tổ chức sản xuất theo chuỗi, thống nhất quy trình canh tác, thu hoạch và chế biến nhằm hướng tới các phân khúc thị trường có giá trị cao hơn.
Một trong những thay đổi quan trọng là cách tiếp cận sản xuất. Người trồng cà phê được hướng dẫn thu hái 100% quả chín, kiểm soát chặt chẽ quá trình sơ chế và bảo quản, qua đó nâng cao chất lượng hạt cà phê ngay từ khâu đầu tiên.
Các vùng liên kết sản xuất được áp dụng tiêu chuẩn VietGAP, hữu cơ và truy xuất nguồn gốc, tạo nền tảng để sản phẩm đáp ứng yêu cầu của thị trường trong nước và quốc tế.
Song song với tổ chức sản xuất, HTX Bích Thao chú trọng đầu tư vào chế biến sâu và ứng dụng khoa học công nghệ. Thay vì chỉ xuất khẩu cà phê nhân thô, HTX phát triển nhiều dòng sản phẩm có giá trị gia tăng cao như cà phê rang xay chất lượng cao, cà phê hòa tan sấy thăng hoa, cà phê chế biến theo phương pháp mật ong và các sản phẩm từ phụ phẩm cà phê.
Việc làm chủ công nghệ chế biến giúp HTX nâng cao giá trị mỗi kilogram cà phê, đồng thời giảm phụ thuộc vào biến động giá nguyên liệu thô.
Nhờ cách làm này, sản phẩm cà phê của HTX đã đạt nhiều chứng nhận quan trọng, trong đó có OCOP 5 sao cấp quốc gia và bảo hộ chỉ dẫn địa lý “Cà phê Sơn La”. Đây là những yếu tố then chốt giúp sản phẩm xây dựng được uy tín trên thị trường.
Hiện nay, khoảng 95-97% sản lượng cà phê của HTX được xuất khẩu sang nhiều thị trường như Đức, Pháp, Mỹ, Nhật Bản và một số nước châu Âu, phần còn lại được tiêu thụ trong nước qua các kênh phân phối hiện đại.
Việc tham gia thị trường xuất khẩu đã tạo ra sự thay đổi rõ rệt trong tư duy sản xuất của người trồng cà phê. Thay vì chỉ quan tâm đến sản lượng, các hộ liên kết chú trọng hơn đến chất lượng, tính ổn định và uy tín chung của sản phẩm.
Khi cà phê được tiêu thụ dưới thương hiệu chung của HTX, mỗi hộ đều ý thức rõ trách nhiệm trong việc tuân thủ quy trình, bởi chất lượng của từng lô hàng ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của cả chuỗi.
Hoạt động của HTX cũng tạo tác động tích cực đến đời sống người dân địa phương, tạo việc làm thường xuyên cho hàng chục lao động và hàng chục lao động thời vụ trong mùa thu hoạch, giúp nhiều hộ có thêm thu nhập ổn định ngay tại địa phương./.
