Tăng cường tiếp cận dịch vụ số để giảm nghèo bền vững

Khoảng cách số - Rào cản lớn đối với giảm nghèo

Mặc dù Việt Nam được đánh giá là quốc gia có tốc độ phát triển hạ tầng số nhanh tại khu vực. Về hạ tầng viễn thông băng rộng di động, mức độ phủ sóng trên phạm vi toàn quốc tiếp tục được mở rộng. Tính đến tháng 9/2025, 99,88% thôn bản đã có kết nối băng rộng di động. Mạng 4G phủ sóng tới 99,8% dân số, đảm bảo mọi người dân đều có cơ hội sử dụng Internet tốc độ cao. Tỷ lệ người dân dùng điện thoại thông minh đạt 91,3% tổng số thuê bao di động. Chất lượng truy cập Internet di động cũng có nhiều cải thiện. Tốc độ trung bình đạt 159,57 Mbps trong tháng 9/2025, tiếp tục nằm trong nhóm tăng trưởng nhanh của khu vực. Công nghệ 5G tiếp tục được triển khai theo lộ trình. Đến nay, 26% dân số đã được phủ sóng 5G.

Tuy nhiên, tại các khu vực vùng sâu, vùng xa, khả năng tiếp cận các dịch vụ số của người dân còn hạn chế. Nhiều xã miền núi, biên giới vẫn gặp khó khăn trong tiếp cận Internet ổn định; tỷ lệ người dân sở hữu điện thoại thông minh, tài khoản ngân hàng hoặc kỹ năng sử dụng dịch vụ số còn thấp.

Khoảng cách số không chỉ hạn chế khả năng tiếp cận thông tin thị trường, cơ hội việc làm, mà còn làm giảm hiệu quả của các chương trình hỗ trợ xã hội, do người dân khó tiếp cận kênh đăng ký, tra cứu hay giải quyết thủ tục trực tuyến. Trong bối cảnh nhiều dịch vụ thiết yếu đang được số hóa mạnh mẽ, đây trở thành một thách thức đối với mục tiêu giảm nghèo đa chiều.

Dịch vụ số - Công cụ mới nâng cao sinh kế

Thực tế cho thấy, các dịch vụ số đang mở ra nhiều cơ hội sinh kế mới cho người dân vùng khó khăn. Cụ thể, thương mại điện tử nông sản giúp nông dân tiếp cận thị trường rộng hơn, bán sản phẩm trực tiếp, giảm trung gian, tăng thu nhập. Trong khi, các dịch vụ tài chính số, bao gồm ví điện tử, ngân hàng số, thanh toán không tiền mặt,... hỗ trợ hộ nghèo tiếp cận tín dụng vi mô, tiết kiệm chi phí giao dịch, minh bạch hóa các khoản hỗ trợ. Các nền tảng đào tạo trực tuyến đem lại cơ hội học nghề, nâng cao kỹ năng, chuyển đổi nghề nghiệp cho lao động nông thôn. Ứng dụng nông nghiệp thông minh hỗ trợ tối ưu hóa sản xuất, theo dõi thời tiết, quản lý vật nuôi - cây trồng, giảm rủi ro thiên tai.

Nhiều địa phương đã triển khai các mô hình như “chợ không tiền mặt”, “cửa hàng nông sản số”, “hợp tác xã số”, mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc tăng thu nhập và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Nâng cao khả năng tiếp cận dịch vụ công trực tuyến

Các dịch vụ công số đóng vai trò không nhỏ trong việc giảm chi phí thời gian, tăng hiệu quả tiếp cận chính sách của người dân nghèo. Đặc biệt, các dịch vụ thuộc lĩnh vực y tế, giáo dục, an sinh xã hội như đăng ký bảo hiểm y tế hộ gia đình, trợ giúp xã hội, chứng thực hộ tịch,… khi được triển khai trên môi trường trực tuyến, đã giúp người dân tiếp cận nhanh chóng, minh bạch.

Nhiều địa phương đã tổ chức các lớp tập huấn kỹ năng số cho người dân, đồng thời triển khai mô hình “tổ công nghệ cộng đồng” hỗ trợ người dân thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 - 4. Đây là giải pháp thiết thực để giảm bất bình đẳng trong tiếp cận thông tin và dịch vụ công.

Cần bổ sung chỉ tiêu về tỷ lệ tiếp cận dịch vụ số, hạ tầng số để tăng tính bền vững trong giảm nghèo

Mới đây, trong phiên thảo luận tại Hội trường về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về nông thôn mới, giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đến năm 2035 sáng 5/12/2025, đại biểu Đỗ Văn Yên (TP. Hồ Chí Minh) đề nghị bổ sung chỉ tiêu về “tỷ lệ người dân tiếp cận dịch vụ số và hạ tầng số” bởi chuyển đổi số là xu hướng tất yếu, không chỉ giúp phát triển hạ tầng vật chất mà còn thúc đẩy nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường, tạo sinh kế mới và bảo đảm tính bền vững của kết quả giảm nghèo.

Theo đại biểu Đỗ Văn Yên, chuyển đổi số đang là xu thế tất yếu, không chỉ góp phần phát triển hạ tầng hiện đại mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh, mở rộng thị trường, thúc đẩy sinh kế mới. Việc bổ sung chỉ tiêu này sẽ bảo đảm mục tiêu phát triển không chỉ tập trung vào hạ tầng vật chất, mà còn ưu tiên hạ tầng số - yếu tố quyết định trong nâng cao năng lực cạnh tranh, tạo việc làm mới và kết nối thị trường cho khu vực nông thôn và miền núi, từ đó tăng tính bền vững của thoát nghèo và tăng thu nhập của người dân.

Đại biểu bày tỏ kỳ vọng, nghị quyết sau khi ban hành sẽ thực sự tạo chuyển biến rõ rệt, nâng cao thu nhập, chất lượng sống và mở ra cơ hội phát triển mới cho người dân nông thôn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số, qua đó góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc và tạo nền tảng vững chắc cho phát triển đất nước giai đoạn tới.

Trong xu thế toàn cầu, chuyển đổi số không chỉ là một lựa chọn, mà là yêu cầu bắt buộc để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và chất lượng cuộc sống người dân. Việc tăng cường tiếp cận dịch vụ số không chỉ góp phần thu hẹp khoảng cách số, mà còn mở ra cơ hội sinh kế mới, đồng thời nâng cao khả năng tiếp cận thông tin, phúc lợi xã hội và các dịch vụ công thiết yếu. Nếu được triển khai mạnh mẽ và toàn diện, đây sẽ trở thành nền tảng quan trọng giúp Việt Nam thực hiện thành công mục tiêu giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026 - 2035, hướng tới phát triển bao trùm./.