Quảng Ninh: Bản sắc văn hóa là nguồn lực nội sinh cho phát triển nông thôn mới
Thực hiện xây dựng nông thôn mới, Quảng Ninh không chỉ chú trọng phát triển hạ tầng, kinh tế mà còn đặc biệt coi trọng gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa. Văn hóa trở thành nền tảng tinh thần, nguồn lực nội sinh, tạo động lực cho phát triển bền vững nông thôn.
Có thể khẳng định, nhiệm vụ xây dựng và phát triển văn hóa, con người giàu bản sắc Quảng Ninh đã được các cấp, ngành, địa phương triển khai quyết liệt, gắn chặt với điều kiện thực tiễn của từng cơ sở. Quyết tâm đó được Tỉnh ủy Quảng Ninh khẳng định rõ qua Nghị quyết số 17-NQ/TU ban hành cuối năm 2023, với mục tiêu “xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Quảng Ninh trở thành nguồn lực nội sinh, động lực cho phát triển nhanh, bền vững”.
Từ nguồn lực của Chương trình nông thôn mới (NTM), tỉnh đã ưu tiên đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở như nhà văn hóa thôn, bản, điểm sinh hoạt cộng đồng, sân thể thao, thư viện… Những không gian này trở thành “địa chỉ đỏ” cho các hoạt động giao lưu, truyền dạy, bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS): Từ những buổi học may thêu thổ cẩm truyền thống, tập hát làn điệu Then Tày, Pả Dung, Soóng Cọ, Soọng Cô, đến việc truyền dạy chữ viết...
Vào các dịp lễ, tết, Ngày hội Đại đoàn kết toàn dân tộc, khuôn viên nhà văn hóa lại trở thành sân khấu sinh động cho các buổi liên hoan, hội thi, hội diễn, giao lưu văn nghệ truyền thống, thi đấu thể dục thể thao và trò chơi dân gian. Nhờ đó, nhiều di sản văn hóa phi vật thể của đồng bào DTTS đã được bảo tồn, tránh nguy cơ mai một; nhiều nghệ nhân được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân, Nghệ nhân Ưu tú, Nghệ nhân Dân gian, trở thành những “báu vật sống”, truyền cảm hứng và niềm tự hào văn hóa cho thế hệ trẻ.
Song song với bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống, các địa phương trong vùng đồng bào DTTS cũng tích cực đẩy lùi hủ tục, nếp sống lạc hậu, xây dựng đời sống văn hóa mới, văn minh, tiến bộ. Công tác giáo dục văn hóa, lịch sử cho học sinh được chú trọng, góp phần bồi đắp niềm tự hào, ý thức gìn giữ các giá trị nhân văn tốt đẹp.
Đến nay, 100% thôn, bản, khu phố trên địa bàn tỉnh đã rà soát, sửa đổi, bổ sung hương ước, quy ước phù hợp quy định pháp luật, thực hiện hiệu quả nếp sống văn hóa, văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội.
Những năm gần đây, Quảng Ninh còn có những bước đi chiến lược trong việc gắn bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa của đồng bào DTTS gắn với phát triển du lịch cộng đồng, tạo ra động lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội khu vực nông thôn. Nhiều đề án được triển khai đồng bộ như phát triển du lịch cộng đồng bền vững vùng miền núi, biên giới, hải đảo; bảo tồn dân ca, dân vũ, dân nhạc các dân tộc giai đoạn 2021 - 2030; khôi phục, phát huy các môn thể thao truyền thống; quản lý, tổ chức lễ hội mang đậm bản sắc địa phương.
Trong năm 2025, hàng loạt lễ hội truyền thống được tổ chức trong không gian tươi mới của các vùng quê NTM trên toàn tỉnh, tiêu biểu như Lễ hội Đồng Đình (xã Tiên Yên), Lễ hội Tiên Công (phường Phong Cốc), Lễ hội Sóng Mun (xã Quảng Đức), Lễ hội Miếu ông - Miếu bà (xã Ba Chẽ)… Qua đó, những giá trị văn hóa tinh hoa của cộng đồng các dân tộc không chỉ được gìn giữ, mà còn trở thành “chìa khóa” mở ra tiềm năng phát triển kinh tế du lịch bền vững.
Có thể thấy, dù Chương trình xây dựng NTM mang lại những đổi thay mạnh mẽ cho khu vực nông thôn, miền núi, hải đảo của Quảng Ninh, song những “vốn quý” về bản sắc văn hóa luôn được trân trọng, bảo tồn và phát huy. Giữa nhịp phát triển hiện đại, việc nâng cao chất lượng cảnh quan, diện mạo nông thôn luôn song hành với gìn giữ giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống - đó chính là nền tảng để kiến tạo những vùng quê đáng sống, phát triển bền vững./.
