Phổ biến các chính sách về khoa học công nghệ cho các cơ sở giáo dục đại học

Các chính sách cần tạo bước đột phá thực chất

Phát biểu khai mạc Hội nghị, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Văn Phúc nhấn mạnh, "Hội nghị được tổ chức nhằm giúp các cơ sở giáo dục đại học nắm bắt kịp thời những chủ trương, chính sách mới của Đảng và Nhà nước về KHCN&ĐMST”.

Thời gian qua, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN, ĐMST&CĐS), để thể chế hóa, Quốc hội thông qua Luật KHCN&ĐMST cùng loạt nghị định hướng dẫn, tạo khuôn khổ pháp lý mới cho hoạt động KH&CN trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.

Nghị quyết 71-NQ/TW về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo đặt mục tiêu đến năm 2045, hệ thống giáo dục Việt Nam thuộc nhóm 20 quốc gia hàng đầu thế giới, trong đó giáo dục đại học phải vươn tầm khu vực và quốc tế. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cho rằng, các trường đại học “còn rất nhiều việc phải làm”, từ nâng cao năng lực nghiên cứu, tăng tỉ trọng nguồn thu từ KH&CN, đến đẩy mạnh chuyển giao, thương mại hóa sản phẩm - những mảng còn khiêm tốn so với các đại học ở các nước phát triển.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT đề nghị các cơ sở đào tạo, với vai trò lực lượng tiên phong, cần tận dụng hiệu quả các cơ chế mới mà Đảng và Nhà nước đã ban hành. Thứ trưởng kỳ vọng sau Hội nghị, các trường sẽ nắm chắc quy định, triển khai thuận lợi Nghị quyết 57-NQ/TW và Nghị quyết 71-NQ/TW, chủ động đổi mới và đẩy mạnh phát triển KH&CN trong giai đoạn tới.

Phát biểu tại Hội nghị, PGS.TS. Nguyễn Hoàng Long, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ Giao thông vận tải cho biết, thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã giao nhiều nhiệm vụ liên quan đến phát triển KHCN&ĐMST. Để triển khai những nhiệm vụ đó, các cơ sở giáo dục đại học phải giải quyết nhiều vấn đề như đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị, xây dựng và phát triển chương trình đào tạo, cùng các hoạt động chuyên môn liên quan. Trong quá trình thực hiện, nhiều đơn vị gặp phải vướng mắc trong công tác quản lý KH&CN, đặc biệt là việc bố trí kinh phí và tổ chức triển khai trong bối cảnh điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn.

Việc tổ chức hội nghị có ý nghĩa thiết thực, giúp các cơ sở giáo dục nắm bắt đầy đủ các quy định, chủ trương của Đảng và Nhà nước, từ đó triển khai đúng năng lực, phù hợp thực tiễn và hiệu quả hơn trong hoạt động KHCN&ĐMST.

Chấp nhận rủi ro, số hóa và giao quyền để thúc đẩy KH&CN

TS Lưu Quang Minh, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ, Bộ KH&CN cho biết, nhiệm vụ trọng tâm của Bộ KH&CN là xây dựng văn bản hướng dẫn để thể chế hóa Luật KHCN&ĐMST. Luật mới cùng 6 nghị định hướng dẫn đã được ban hành, trong đó một số quy định về tài chính có hiệu lực từ 1/7/2025, phần lớn nội dung chuyên môn có hiệu lực từ 1/10/2025. Được nhấn mạnh là văn bản hướng dẫn quan trọng cho chương trình, nhiệm vụ KHCN&ĐMST.

Trong đó, những điểm đổi mới cốt lõi là đặt “ĐMST” ngang hàng với KH&CN; mở rộng loại hình nhiệm vụ (từ nghiên cứu cơ bản đến thương mại hóa, chùm nhiệm vụ, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp) và khuyến khích chấp nhận rủi ro khoa học, nghĩa là khi quy trình nghiên cứu được thực hiện đầy đủ nhưng kết quả không như dự kiến thì vẫn được coi là kết quả khoa học có giá trị. Bộ KH&CN cũng phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành (đặc biệt là Bộ Công Thương) để tránh chồng chéo và đảm bảo tính chiến lược của các chương trình đến 2030-2035.

Về tổ chức thực hiện, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học Kỹ thuật và Công nghệ Lưu Quang Minh nhấn mạnh phân cấp quyền, tăng tính chủ động và trách nhiệm tài chính của đơn vị chủ trì; đồng thời chuyển từ quản lý tiền tuyến sang hậu kiểm, tăng cường đánh giá tác động sau 3-5 năm. Công tác quản lý được số hóa, thủ tục rút gọn với thời hạn phê duyệt ngắn hơn (khung thời gian thuận lợi, thường trong khoảng 100-120 ngày tùy loại nhiệm vụ), nhằm giảm thời gian chờ đợi, minh bạch hóa tiến độ và tập trung nguồn lực cho những dự án có hiệu quả.

TS Khổng Quốc Minh, Đại diện Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ KH&CN đã khái quát nội dung trọng tâm của Nghị định số 268/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 Quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật KHCN&ĐMST; khuyến khích hoạt động KHCN&ĐMST trong doanh nghiệp; công nhận trung tâm ĐMST, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; công nhận cá nhân, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; hạ tầng, mạng lưới và hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo...

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, CĐS, trí tuệ nhân tạo đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống, yêu cầu đổi mới mô hình phát triển, hoàn thiện thể chế và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trở nên cấp bách hơn bao giờ hết.

Đặc biệt, hàng loạt nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị đã xác lập những định hướng lớn và là “bệ phóng” cho quá trình phát triển trong giai đoạn mới. CĐS đang tạo ra một môi trường số thuận lợi, có khả năng tương tác và tích hợp sâu với môi trường thực, qua đó tác động mạnh mẽ đến cách thức tổ chức hoạt động, cung cấp dịch vụ và tạo ra giá trị mới.

Nghị định 268/2025/NĐ-CP đã trở thành nền móng quan trọng cho sự phát triển KHCN&ĐMST trong giai đoạn mới. Với việc thiết lập khuôn khổ pháp lý rõ ràng, đồng bộ và hiện đại, nghị định không chỉ tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân tham gia hoạt động đổi mới sáng tạo, mà còn góp phần hình thành hệ sinh thái ĐMST quốc gia vững chắc.

Trao đổi, thảo luận tại Hội nghị, các diễn giả đã làm rõ thêm về Luật KHCN&ĐMST, cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN, nguồn nhân lực và giải thưởng trong lĩnh vực KH&CN... Qua đó, các cơ sở giáo dục đại học có điều kiện nắm bắt đầy đủ hơn về hành lang pháp lý trong lĩnh vực KH&CN từ cơ chế tự chủ, nhân lực đến các chính sách về quỹ đầu tư mạo hiểm./.