Phát triển hạ tầng số tại các tỉnh miền núi phía Bắc

Khu vực miền núi phía Bắc là vùng có địa hình hiểm trở, dân cư phân tán, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, điều kiện kinh tế - xã hội còn nhiều khó khăn. Những đặc điểm này tạo ra thách thức lớn trong việc phát triển hạ tầng giao thông, điện, viễn thông và đặc biệt là hạ tầng số.

Trong những năm gần đây, nhờ sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và sự vào cuộc của các doanh nghiệp viễn thông, hạ tầng số tại các tỉnh miền núi phía Bắc đã có những bước tiến đáng kể. Mạng viễn thông di động 3G, 4G đã phủ sóng tới hầu hết các xã; nhiều địa phương đang triển khai thí điểm mạng 5G tại khu vực đô thị.

Hạ tầng cáp quang được mở rộng, kết nối tới các cơ quan nhà nước, trường học, trạm y tế và một phần hộ gia đình. Các nền tảng số phục vụ chính quyền điện tử, dịch vụ công trực tuyến từng bước được triển khai đồng bộ.

Tuy nhiên, nhìn chung, hạ tầng số của khu vực này vẫn còn nhiều hạn chế so với mặt bằng chung của cả nước. Ở nhiều xã vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, chất lượng kết nối Internet chưa ổn định, tốc độ truy cập thấp, chi phí sử dụng còn cao so với thu nhập của người dân. Khoảng cách số giữa khu vực miền núi và đồng bằng vẫn còn khá lớn, đòi hỏi những giải pháp mang tính tổng thể, lâu dài và bền vững.

Vai trò của phát triển hạ tầng số đối với các tỉnh miền núi phía Bắc

Phát triển hạ tầng số giữ vai trò then chốt trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội tại các tỉnh miền núi phía Bắc.

Trước hết, hạ tầng số là nền tảng để xây dựng chính quyền số, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động của các cơ quan hành chính giúp giảm chi phí, tiết kiệm thời gian, nâng cao tính minh bạch và chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp, đặc biệt tại những địa bàn đi lại khó khăn.

Thứ hai, hạ tầng số góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế số và xã hội số. Đối với khu vực miền núi, hạ tầng số mở ra cơ hội lớn cho phát triển thương mại điện tử, du lịch thông minh, nông nghiệp số và khởi nghiệp sáng tạo. Thông qua các nền tảng số, người dân có thể quảng bá và tiêu thụ các sản phẩm nông sản, sản phẩm OCOP, đặc sản địa phương ra thị trường trong và ngoài nước, từ đó nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống.

Thứ ba, hạ tầng số đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng giáo dục, y tế và an sinh xã hội. Việc triển khai học trực tuyến, giáo dục từ xa giúp học sinh vùng cao tiếp cận với nguồn tri thức phong phú, góp phần giảm chênh lệch về chất lượng giáo dục. Trong lĩnh vực y tế, khám chữa bệnh từ xa giúp người dân vùng sâu, vùng xa được tiếp cận với dịch vụ y tế chất lượng cao, giảm chi phí và rủi ro khi phải di chuyển xa.

Bên cạnh đó, phát triển hạ tầng số còn góp phần bảo đảm quốc phòng - an ninh, tăng cường quản lý biên giới, phòng chống thiên tai, cứu hộ cứu nạn và giữ gìn trật tự an toàn xã hội tại các địa bàn chiến lược.

Mặc dù có nhiều tiềm năng và lợi ích, quá trình phát triển hạ tầng số tại các tỉnh miền núi phía Bắc vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, như địa hình đồi núi phức tạp, thời tiết khắc nghiệt làm tăng chi phí đầu tư, vận hành và bảo trì hạ tầng viễn thông, công nghệ thông tin; nguồn lực đầu tư còn hạn chế.

Các địa phương miền núi có ngân sách hạn hẹp, trong khi việc phát triển hạ tầng số đòi hỏi nguồn vốn lớn và dài hạn. Việc thu hút doanh nghiệp đầu tư vào những khu vực có mật độ dân cư thấp, khả năng sinh lời không cao cũng gặp nhiều khó khăn.

Bên cạnh đó, chất lượng nguồn nhân lực số còn chưa đáp ứng yêu cầu. Tỷ lệ lao động qua đào tạo, đặc biệt là đào tạo về công nghệ thông tin và kỹ năng số, còn thấp...

Một số giải pháp phát triển hạ tầng số trong thời gian tới

Để thúc đẩy phát triển hạ tầng số tại các tỉnh miền núi phía Bắc, cần triển khai đồng bộ một số giải pháp sau:

Một là, Nhà nước cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách, ưu tiên bố trí nguồn lực đầu tư cho phát triển hạ tầng số tại các vùng khó khăn, vùng sâu, vùng xa. Việc lồng ghép các chương trình mục tiêu quốc gia với chương trình chuyển đổi số sẽ góp phần nâng cao hiệu quả đầu tư.

Hai là, cần khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp viễn thông, công nghệ số thông qua các chính sách hỗ trợ, ưu đãi phù hợp, đồng thời thúc đẩy hợp tác công - tư trong đầu tư và phát triển hạ tầng số. Việc ứng dụng các công nghệ mới như vệ tinh, mạng không dây băng rộng, điện toán đám mây sẽ giúp giảm chi phí và mở rộng phạm vi phủ sóng.

Ba là, chú trọng phát triển nguồn nhân lực số và nâng cao kỹ năng số cho người dân. Các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cần được thiết kế phù hợp với điều kiện và đặc thù của từng địa phương, từng nhóm đối tượng, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số.

Phát triển hạ tầng số tại các tỉnh miền núi phía Bắc là nhiệm vụ mang tính chiến lược, có ý nghĩa lâu dài đối với sự phát triển bền vững của khu vực và của cả nước.

Mặc dù còn nhiều khó khăn, thách thức, nhưng với quyết tâm chính trị cao, sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, các ngành, doanh nghiệp và toàn xã hội, hạ tầng số tại miền núi phía Bắc sẽ từng bước được hoàn thiện, tạo nền tảng vững chắc cho chuyển đổi số, góp phần thu hẹp khoảng cách phát triển, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, hướng tới mục tiêu “không ai bị bỏ lại phía sau” trong kỷ nguyên số./.