Phát triển doanh nghiệp công nghệ Việt Nam - Make in Viet Nam

Từ gia công sang sáng tạo - bước ngoặt tư duy phát triển

Trong nhiều năm, ngành công nghệ Việt Nam được biết đến chủ yếu với vai trò gia công phần mềm, lắp ráp linh kiện hoặc cung cấp dịch vụ theo đơn đặt hàng từ các tập đoàn quốc tế. Mô hình này tuy mang lại việc làm và kim ngạch xuất khẩu, nhưng giá trị gia tăng thấp và khiến Việt Nam chưa hình thành được những thương hiệu công nghệ có tầm vóc quốc tế.

Từ năm 2019, chiến lược “Make in Viet Nam” được Chính phủ khởi xướng đã tạo nên bước ngoặt về tư duy phát triển. Nếu trước đây “Made in Vietnam” chủ yếu mang ý nghĩa sản xuất tại Việt Nam, thì “Make in Viet Nam” nhấn mạnh sáng tạo tại Việt Nam, thiết kế tại Việt Nam và làm chủ công nghệ tại Việt Nam. Đây là sự dịch chuyển từ “làm thuê” sang “làm chủ”, từ gia công đơn giản sang nghiên cứu, sáng tạo ra sản phẩm, dịch vụ mới.

Tinh thần này phù hợp với định hướng của Nghị quyết 52-NQ/TW, Chỉ thị 09/CT-TTg và Chiến lược Chuyển đổi số quốc gia, trong đó coi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo là động lực then chốt cho phát triển nhanh và bền vững. “Make in Viet Nam” chính là sự cụ thể hóa chủ trương đó trong lĩnh vực doanh nghiệp công nghệ, hướng tới xây dựng nền công nghiệp tự chủ, giảm lệ thuộc nhập khẩu và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

Thực tế, trong 5 năm qua, nhiều doanh nghiệp công nghệ Việt Nam đã có những bước tiến đáng ghi nhận. Một số tập đoàn lớn đã phát triển điện thoại thông minh, thiết bị mạng, camera an ninh mang thương hiệu Việt, có khả năng cạnh tranh tại thị trường nội địa và bước đầu vươn ra quốc tế.

Trong lĩnh vực phần mềm, nhiều công ty đã khẳng định được vị thế trong khu vực Đông Nam Á, cung cấp các giải pháp quản trị, tài chính, y tế, giáo dục cho thị trường toàn cầu. Cùng với đó, làn sóng khởi nghiệp công nghệ đã lan tỏa mạnh mẽ, với hàng nghìn start-up trong các lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, blockchain, thương mại điện tử, fintech, công nghệ nông nghiệp.

Tuy nhiên, chặng đường đi tới “Make in Viet Nam” đúng nghĩa vẫn còn nhiều khó khăn. Không ít doanh nghiệp vẫn sống dựa vào gia công, phụ thuộc vào nguồn vốn đầu tư nước ngoài. Tỷ lệ đầu tư cho nghiên cứu và phát triển (R&D) của phần lớn doanh nghiệp còn rất thấp, khó tạo ra sản phẩm đột phá. Việc bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ chưa được coi trọng, khiến nhiều sáng chế, giải pháp kỹ thuật của người Việt chưa được thương mại hóa. Thị trường quốc tế vẫn là thách thức lớn, đòi hỏi sản phẩm công nghệ Việt phải đáp ứng tiêu chuẩn cao, có chiến lược dài hạn về thương hiệu và kênh phân phối.

Doanh nghiệp công nghệ - lực lượng tiên phong kiến tạo tương lai số

Sự phát triển của doanh nghiệp công nghệ Việt Nam gắn liền với mục tiêu xây dựng kinh tế số, xã hội số và Chính phủ số. Doanh nghiệp công nghệ vừa là động lực sản xuất, vừa là đối tác triển khai các giải pháp số hóa trong nhiều lĩnh vực then chốt: tài chính, ngân hàng, y tế, giáo dục, nông nghiệp thông minh, logistics.

Theo ước tính, đến năm 2024, Việt Nam có trên 70.000 doanh nghiệp công nghệ số, tăng gấp đôi so với năm 2019. Các doanh nghiệp này đã tạo việc làm cho hàng triệu lao động, đóng góp đáng kể vào kim ngạch xuất khẩu dịch vụ CNTT và tỷ trọng kinh tế số trong GDP, ước đạt khoảng 16,5% năm 2024. Con số này chứng tỏ vai trò ngày càng quan trọng của doanh nghiệp công nghệ trong phát triển đất nước.

Doanh nghiệp công nghệ mạnh sẽ giúp Việt Nam chủ động hơn trong các lĩnh vực chiến lược: an ninh mạng, viễn thông, trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, điện toán đám mây. Đây là các ngành then chốt, vừa mang ý nghĩa kinh tế, vừa gắn với vấn đề an ninh, chủ quyền số. Khi tự chủ được công nghệ lõi, Việt Nam mới có thể giảm phụ thuộc, tăng khả năng chống chịu trước biến động toàn cầu.

Bên cạnh những tập đoàn lớn, cần đặc biệt chú ý tới doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ. Đây là lực lượng năng động, sáng tạo, thường đi đầu trong thử nghiệm công nghệ mới, mô hình kinh doanh mới. Tuy nhiên, những doanh nghiệp này lại gặp khó khăn về vốn, nhân lực, thị trường. Do đó, chính sách hỗ trợ như quỹ đầu tư mạo hiểm, ưu đãi thuế cho hoạt động R&D, kết nối với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo là rất cần thiết.

“Make in Viet Nam” không chỉ là sản xuất trong nước, mà còn là xây dựng thương hiệu công nghệ Việt trên trường quốc tế. Khi một sản phẩm công nghệ mang thương hiệu Việt hiện diện ở nước ngoài, đó không chỉ là thành quả kinh doanh, mà còn là niềm tự hào quốc gia, khẳng định trí tuệ Việt Nam.

Khẳng định vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu

“Make in Viet Nam” là chiến lược dài hạn nhằm đưa Việt Nam thoát khỏi vị trí “công xưởng gia công” và trở thành quốc gia sáng tạo. Đây là con đường nâng cao giá trị nội địa, tạo việc làm chất lượng cao và quan trọng hơn cả là khẳng định vị thế Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Để làm được điều đó, cần sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và xã hội. Nhà nước có vai trò kiến tạo môi trường pháp lý minh bạch, hỗ trợ vốn, đào tạo nhân lực. Doanh nghiệp phải dám nghĩ, dám làm, đầu tư mạnh cho R&D, không ngại cạnh tranh quốc tế. Xã hội cần cổ vũ và tin dùng sản phẩm công nghệ Việt, tạo thị trường nội địa làm bệ phóng cho doanh nghiệp vươn ra thế giới.

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt và xu hướng số hóa toàn cầu, phát triển doanh nghiệp công nghệ Việt Nam không chỉ là yêu cầu kinh tế, mà còn là vấn đề an ninh, chủ quyền số. Mỗi sản phẩm công nghệ “Make in Viet Nam” ra đời, mỗi doanh nghiệp thành công chính là một viên gạch xây dựng nền tảng vững chắc cho khát vọng đất nước phồn vinh, hạnh phúc.

“Make in Viet Nam” vì thế không dừng lại ở khẩu hiệu, mà phải trở thành tinh thần hành động của cả cộng đồng doanh nghiệp công nghệ. Khi chiến lược này được triển khai đồng bộ, Việt Nam sẽ có đủ cơ sở để bứt phá, vươn lên thành quốc gia phát triển trong kỷ nguyên số, với bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam khẳng định trên trường quốc tế./.