Phân cấp trong khoa học và công nghệ: Những yêu cầu đặt ra cho hệ thống quản lý địa phương
Ngày 13/11, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã tổ chức Hội nghị tập huấn về phân cấp, phân quyền và phân định thẩm quyền trong các lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý nhà nước của Bộ KH&CN. Hội nghị do Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy chủ trì với sự tham dự của đại diện 34 Sở KH&CN địa phương dưới hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Những yêu cầu cốt lõi khi áp dụng các nghị định phân cấp
Phát biểu đề dẫn, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Thế Duy nhấn mạnh rằng tinh thần cốt lõi của giai đoạn hiện nay không phải nằm ở việc sắp xếp lại bộ máy, mà ở việc chuyển giao thực quyền từ cấp bộ xuống cấp tỉnh, và từ cấp tỉnh xuống cấp xã theo đúng chỉ đạo của Chính phủ.
Thứ trưởng chỉ rõ: Thành công của phân cấp không nằm ở văn bản, mà nằm ở việc cán bộ địa phương có thật sự làm được việc.
Vì vậy, Bộ KH&CN không chỉ ban hành tài liệu hướng dẫn hơn 300 trang mà đã tổ chức hàng loạt hoạt động “đi tới tận nơi - hướng dẫn tận việc”: Từ Hội nghị tập huấn dành cho Giám đốc các sở KH&CN cho đến việc thiết lập hai đường dây nóng, duy trì nhóm trao đổi nghiệp vụ nhanh giữa các đơn vị của Bộ và cán bộ địa phương và đặc biệt là cử 12 đoàn công tác xuống 34 tỉnh/thành để khảo sát thực tiễn, trực tiếp kiểm tra, hướng dẫn xử lý hồ sơ.
Theo Thứ trưởng, nhiệm vụ trọng tâm của năm 2025 là bảo đảm mọi thủ tục phân cấp đều không bị nghẽn, không bị chồng chéo và không để địa phương lúng túng kéo dài.
“Phân cấp chỉ có ý nghĩa khi cấp xã tự tin xử lý hồ sơ, cấp tỉnh kiểm soát đúng quy trình và mọi bước đều được vận hành thông suốt”, Thứ trưởng Bùi Thế Duy nhấn mạnh.
Nhu cầu hỗ trợ kỹ thuật từ thực tế triển khai tại địa phương
Phần nội dung chuyên sâu tại Hội nghị tập trung vào việc làm rõ các quy định mới, hướng dẫn cách thức thực hiện từng nhóm nhiệm vụ được phân cấp và thống nhất phương pháp áp dụng tại địa phương.
Bên cạnh đó là việc chuẩn hóa cách làm, giải thích rõ những điểm dễ nhầm lẫn trong quá trình áp dụng quy định và cung cấp hướng dẫn chi tiết về từng thao tác chuyên môn để cán bộ tuyến tỉnh và tuyến xã có thể xử lý hồ sơ ngay từ giai đoạn đầu.
Trình bày tại Hội nghị, Vụ trưởng Vụ Pháp chế Nguyễn Như Quỳnh nhấn mạnh vào hệ thống văn bản theo phương pháp “mở từng lớp”, giúp địa phương thấy rõ mối liên hệ giữa nghị định, thông tư và thẩm quyền mới được giao.
Nhiều nội dung được minh họa bằng ví dụ thực tiễn, thể hiện tinh thần chủ động “đi thẳng vào cách làm” thay vì nói chung chung về quy trình.
Bên cạnh đó, đại diện Cục Sở hữu trí tuệ trình bày rõ ràng các bước xử lý hồ sơ đăng ký hợp đồng sử dụng đối tượng sở hữu công nghiệp, nhấn mạnh cách kiểm tra tình trạng pháp lý của văn bằng bảo hộ và phương thức ghi nhận nội dung hợp đồng trong trường hợp hình thức thể hiện khác nhau. Cách tiếp cận “làm rõ để làm đúng” được các tỉnh đánh giá cao.
Ở các lĩnh vực công nghệ cao, viễn thông và an toàn bức xạ, các đơn vị chuyên môn của Bộ trình bày có hệ thống, nhấn mạnh nguyên tắc thống nhất trên toàn quốc, đồng thời chia sẻ nhiều kinh nghiệm thực tế giúp địa phương hình dung cách tổ chức triển khai khi tiếp nhận thẩm quyền mới.
Các trao đổi đều hướng tới mục tiêu chung: mọi địa phương áp dụng quy định theo cùng một chuẩn, cùng một cách hiểu và cùng một quy trình xử lý.
Hướng tới thực thi hiệu quả và đồng bộ từ tỉnh đến xã
Tại Hội nghị, hàng loạt các câu hỏi được địa phương gửi đến, xoay quanh các tình huống thực tiễn như: Cách ghi nhận thời hạn sử dụng chuẩn hóa học, tiêu chí từ chối hồ sơ kiểm định - hiệu chuẩn - thử nghiệm, cách phân định thẩm quyền đối với hồ sơ sở hữu công nghiệp phức tạp, hay khó khăn khi địa phương thiếu các thiết bị chuyên ngành để thực hiện nhiệm vụ kiểm tra được giao.
Các đơn vị chuyên môn đã trực tiếp giải đáp từng nội dung, đồng thời hướng dẫn địa phương sử dụng hệ thống dữ liệu điện tử, phần mềm tiếp nhận hồ sơ và các kênh hỗ trợ nhanh đang vận hành tại Bộ.
Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Bùi Thế Duy nhấn mạnh, phân cấp không dừng lại ở việc trao quyền mà là quá trình xây dựng một cơ chế vận hành mới của ngành KH&CN, nơi trách nhiệm được chia sẻ, nhưng chuẩn mực phải đồng nhất, quy trình phải thống nhất và mục tiêu cuối cùng là phục vụ người dân - doanh nghiệp nhanh hơn, chính xác hơn.
Chúng ta chuyển quyền nhưng không buông bỏ. Bộ sẽ tiếp tục đồng hành, tiếp tục xuống địa phương, tiếp tục hướng dẫn đến khi từng thủ tục được thực hiện thông suốt từ Trung ương tới tận cấp xã, Thứ trưởng nhấn mạnh./.
