Nước sạch nông thôn - đầu tư hạ tầng xây dựng nông thôn mới

Theo Chi cục Thủy lợi Bắc Ninh, toàn tỉnh hiện có 118 công trình cấp nước sinh hoạt tập trung nông thôn, được đầu tư từ nhiều giai đoạn và nguồn lực khác nhau. Trong đó, 38 công trình hoạt động bền vững, 80 công trình hoạt động tương đối bền vững theo Bộ chỉ số theo dõi, đánh giá nước sạch nông thôn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Hệ thống này giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc nâng cao tỷ lệ người dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn - một chỉ tiêu cốt lõi của tiêu chí thủy lợi nông thôn mới. Đồng thời, các công trình cấp nước còn góp phần bảo vệ sức khỏe cộng đồng, cải thiện môi trường sinh hoạt và nâng cao chất lượng sống ở khu vực nông thôn.

Các công trình cấp nước nông thôn tại Bắc Ninh được đầu tư từ nhiều nguồn như ngân sách nhà nước, chương trình mục tiêu quốc gia, vốn ODA, vốn doanh nghiệp và xã hội hóa. Mô hình quản lý cũng khá đa dạng, gồm doanh nghiệp, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn, hợp tác xã và UBND cấp xã.

Thực tế cho thấy, các công trình do doanh nghiệp hoặc Trung tâm Nước sạch quản lý cơ bản vận hành ổn định, bộ máy rõ ràng, nhân lực được đào tạo chuyên môn và thực hiện kiểm soát chất lượng nước theo quy định. Ngược lại, nhiều công trình do UBND cấp xã hoặc thôn, bản quản lý còn gặp khó khăn do quy mô nhỏ lẻ, thiếu nhân lực chuyên môn, cơ chế tài chính chưa phù hợp.

Một trong những “nút thắt” lớn hiện nay là giá bán nước sạch nông thôn. Tại nhiều địa bàn, giá nước chưa được tính đúng, tính đủ chi phí sản xuất và khấu hao tài sản, khiến các đơn vị quản lý thiếu nguồn lực để duy tu, bảo dưỡng công trình.

Bên cạnh đó, cơ chế hỗ trợ, cấp bù giá nước trên thực tế chưa được triển khai đồng bộ; thậm chí tại một số địa phương, cơ sở pháp lý cho việc hỗ trợ đã bị bãi bỏ. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tái đầu tư, nâng cấp hệ thống cấp nước, nhất là tại các vùng khó khăn, dân cư thưa thớt.

Ngoài ra, một số công trình hoàn thành nhưng tỷ lệ người dân đấu nối, sử dụng còn thấp, trong khi công tác tuyên truyền về lợi ích của việc sử dụng nước sạch tập trung chưa thực sự hiệu quả.

Ở các xã vùng khó, khả năng chi trả của người dân hạn chế, công trình nhỏ lẻ nhanh xuống cấp, gây khó khăn cho việc duy trì tiêu chí thủy lợi trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Bắc Ninh nhiệm kỳ 2025-2030, tỉnh đặt mục tiêu đến năm 2030 có 93,8% người dân nông thôn được sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn.

Để hiện thực hóa mục tiêu này, Chi cục Thủy lợi đề xuất xây dựng mới 27 công trình cấp nước tập trung trong giai đoạn 2026-2030, với tổng kinh phí dự kiến khoảng 1.369 tỷ đồng.

Song song với đầu tư mới, tỉnh sẽ tiếp tục hoàn thiện cơ chế quản lý tài sản hạ tầng nước sạch, rà soát và lựa chọn mô hình quản lý phù hợp, từng bước tính đúng, tính đủ giá nước, đồng thời tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu rõ lợi ích và chủ động sử dụng nước sạch tập trung.

Không chỉ là hạ tầng kỹ thuật, nước sạch nông thôn đang trở thành thước đo phản ánh chất lượng và chiều sâu của xây dựng nông thôn mới.

Việc bảo đảm cấp nước an toàn, bền vững chính là điều kiện quan trọng để Bắc Ninh giữ vững và nâng cao tiêu chí thủy lợi, hướng tới một không gian nông thôn phát triển hài hòa, văn minh và đáng sống trong giai đoạn mới./.