Người đàn ông Mỹ sống sót sau 6 tháng ghép thận lợn
Đối với bệnh nhân ghép tạng, 6 tháng đầu tiên luôn được xem là giai đoạn sinh tử.
Một người đàn ông 67 tuổi ở Mỹ vẫn khỏe mạnh sau hơn 6 tháng được cấy ghép thận từ lợn biến đổi gen, lập nên kỷ lục về thời gian một nội tạng lợn tồn tại trong cơ thể người sống. Đây là trường hợp đầu tiên một cơ quan từ lợn có thể tồn tại lâu đến vậy trong cơ thể người sống, mở ra hy vọng mới cho hàng triệu bệnh nhân suy thận trên toàn thế giới.
Bệnh nhân là ông Tim Andrews - người bị suy thận giai đoạn cuối và đã phải chạy thận suốt hơn hai năm trước khi trải qua ca phẫu thuật vào tháng 1. Từ sau khi nhận thận, ông không còn cần phải chạy thận nữa.
Ông Andrews là một trong ba bệnh nhân đầu tiên được cấy thận lợn biến đổi gen do công ty công nghệ sinh học eGenesis ở Cambridge, Massachusetts, cung cấp trong khuôn khổ một chương trình nhân đạo.
"Việc sống sót qua 6 tháng là một thành tựu đáng kinh ngạc", ông Wayne Hawthorne, bác sĩ phẫu thuật cấy ghép tại Đại học Sydney, Úc cho biết. Bởi 6 tháng đầu tiên luôn là giai đoạn có nguy cơ cao nhất cho cả bệnh nhân lẫn cơ quan được cấy ghép.
Các biến chứng nghiêm trọng có thể xảy ra như: thiếu máu hoặc thải ghép (phản ứng của hệ thống miễn dịch của người nhận tấn công mô hoặc cơ quan được cấy ghép từ nguồn khác, coi đó là vật thể lạ).
“Cột mốc 6 tháng cho thấy mọi việc đã diễn ra rất tốt đẹp”, ông nói thêm, đồng thời cho rằng nếu bệnh nhân có thể đạt đến mốc 12 tháng, đó sẽ là một bước tiến lớn và một thành công lâu dài.
Trước đó, người sống lâu nhất với nội tạng lợn biến đổi gen là bà Towana Looney, 53 tuổi, cũng đến từ Mỹ. Quả thận lợn của bà hoạt động trong 4 tháng 9ngày, nhưng sau đó đã phải cắt bỏ vào đầu năm nay do hệ miễn dịch bắt đầu phản ứng thải ghép.
Ông Andrews đã nhận một quả thận từ một con lợn có ba loại biến đổi gen chính. Trước hết, các nhà khoa học loại bỏ 3 kháng nguyên - những phân tử có thể kích hoạt phản ứng thải ghép - nhằm giúp cơ thể người chấp nhận cơ quan mới.
Tiếp theo, họ thêm 7 gen người để giảm viêm và hạn chế nguy cơ chảy máu. Cuối cùng, các retrovirus tiềm ẩn trong bộ gen của lợn cũng được vô hiệu hóa để đảm bảo an toàn cho người nhận.
Một bệnh nhân khác, ông Bill Stewart, 54 tuổi, cũng đã sống được 3 tháng với quả thận lợn biến đổi gen tính đến ngày 14/9 vừa qua. Theo bác sĩ Wayne Hawthorne, việc cả hai bệnh nhân đều sống sót lâu như vậy là minh chứng cho bước tiến vượt bậc trong kỹ thuật ghép tạng khác loài.
Để so sánh, trong giai đoạn từ những năm 1960 đến 1990, thời gian sống sót của những người nhận tạng động vật, bao gồm cả từ lợn và tinh tinh, chỉ kéo dài từ 4 phút cho đến tối đa 70 ngày. Ngay cả trong những năm gần đây, những người nhận tạng lợn biến đổi gen cũng thường chỉ sống được nhiều nhất là vài tháng.
Trước đây, hầu hết các ca ghép tạng lợn chỉ được thực hiện trong khuôn khổ chương trình nhân đạo dành cho những bệnh nhân không còn lựa chọn điều trị nào khác. Tuy nhiên, hiện nay, các thử nghiệm lâm sàng chính thức đã bắt đầu được phê duyệt nhằm đánh giá mức độ an toàn và hiệu quả của phương pháp cấy ghép đột phá này.
Cuộc đua trong lĩnh vực cấy ghép nội tạng từ động vật sang người đang bước vào giai đoạn sôi động. Đầu năm nay, Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) đã phê duyệt thử nghiệm lâm sàng đầu tiên sử dụng thận lợn biến đổi gen, do công ty United Therapeutics thực hiện. Đến tháng 4, hai công ty eGenesis và OrganOx (Anh) cũng được cấp phép kiểm tra tính an toàn của việc cấy ghép gan lợn.
Gần đây nhất, eGenesis thông báo đã nhận được sự chấp thuận của FDA để thử nghiệm thận lợn biến đổi gen trên tối đa 33 bệnh nhân từ 50 tuổi trở lên mắc bệnh thận giai đoạn cuối. Đây có thể coi là một bước tiến có thể mở ra kỷ nguyên mới cho y học cấy ghép.
Thành công bước đầu này không chỉ mở ra hy vọng mới cho hàng triệu bệnh nhân suy thận đang chờ ghép tạng, mà còn đặt nền móng cho một kỷ nguyên y học hoàn toàn mới. Tuy nhiên, phía trước vẫn còn nhiều thách thức về đạo đức, an toàn và khả năng ứng dụng rộng rãi./.
