Nâng cao giá trị nông sản từ mô hình liên kết sản xuất lúa - tôm

Khởi đầu khiêm tốn, hướng đi táo bạo

HTX Nông nghiệp tổng hợp Ba Đình được thành lập từ năm 2018 với số lượng ban đầu khoảng 46 thành viên, vốn điều lệ hơn 60 triệu đồng, phần lớn là nông dân canh tác lúa kết hợp nuôi tôm trên cùng diện tích đất. Mô hình lúa - tôm vốn đã quen thuộc tại vùng ven biển Cà Mau, nhưng việc tổ chức tập trung dưới một HTX cho phép người dân liên kết chặt chẽ hơn trong sản xuất và tiếp cận thị trường.

Trải qua giai đoạn ban đầu với nhiều khó khăn, HTX đã chủ động đổi mới chiến lược hoạt động để không chỉ hỗ trợ thành viên về kỹ thuật sản xuất mà còn hướng tới mục tiêu liên kết đầu vào - bao tiêu đầu ra sản phẩm, giảm rủi ro cho người nông dân trước biến động thị trường.

Điểm nổi bật của HTX Ba Đình là tổ chức sản xuất theo chuỗi liên kết từ đầu vào đến đầu ra. Hiện HTX đã mở rộng quy mô hoạt động, với hơn 280 thành viên tham gia, quản lý khoảng 724,6 ha sản xuất lúa - tôm kết hợp, con số này thể hiện sự gia tăng đáng kể so với giai đoạn thành lập.

Mô hình “lúa - tôm” được HTX triển khai theo hướng hai vụ tôm xen kẽ một vụ lúa, nhằm tận dụng lợi thế đất nuôi tôm để trồng lúa vào mùa nước ngọt, sau đó chuyển sang nuôi tôm vào mùa khô. Cách làm này không chỉ cải thiện chất lượng đất và tiết giảm chi phí phân bón, mà còn làm tăng thu nhập tổng thể cho người sản xuất.

HTX còn kết nối với các doanh nghiệp cung cấp giống, thức ăn thủy sản và dịch vụ kỹ thuật, từ đó thành lập chuỗi liên kết bền vững cho thành viên. Việc này giúp HTX tiếp cận nguồn vật tư giá tốt, giảm chi phí đầu vào, đồng thời ổn định đầu ra cho các sản phẩm nông nghiệp.

Ứng dụng công nghệ và xây dựng thương hiệu “Gạo lúa - tôm Ba Đình”

Một trong những bước tiến mới của HTX là ứng dụng công nghệ số trong quản lý và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. HTX triển khai phần mềm quản lý tài chính - kế toán số hóa, sử dụng hóa đơn điện tử và hệ thống truy xuất nguồn gốc FaceFarm để đảm bảo minh bạch và chuyên nghiệp trong hoạt động.

Song song đó, sản phẩm “Gạo lúa - tôm Ba Đình” được xây dựng thành thương hiệu gắn với chất lượng sản xuất, đồng thời được công nhận là sản phẩm OCOP và nhận được Giải thưởng Mai An Tiêm - danh hiệu sản phẩm hợp tác xã tiêu biểu toàn quốc. Việc này giúp nâng tầm giá trị nông sản địa phương ra ngoài thị trường truyền thống, từng bước tiếp cận thị trường khó tính hơn.

HTX cũng chủ động đầu tư khu ương dưỡng tôm giống theo hướng thích nghi với điều kiện nước mặn và ngọt xen kẽ tại vùng sản xuất, góp phần duy trì nguồn giống ổn định, giảm hao hụt và đảm bảo sản lượng.

Mô hình lúa - tôm kết hợp tại HTX đã mang lại lợi nhuận đáng kể cho các thành viên, với mức thu nhập khoảng 60-100 triệu đồng/ha mỗi năm.

Ngoài ra, việc HTX liên kết tiêu thụ sản phẩm lúa và tôm cho thành viên với giá tốt hơn thị trường bên ngoài giúp thành viên HTX yên tâm sản xuất, loại bỏ những rủi ro do thương lái gây ra trước đây, qua đó góp phần tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho nhiều hộ nông dân.

Nhờ hoạt động hiệu quả, HTX Ba Đình đã mở rộng thêm nhiều dịch vụ hỗ trợ thành viên như cung cấp giống, vật tư sản xuất, dịch vụ thủy sản và các dịch vụ liên quan khác - giúp tạo việc làm thường xuyên cho lao động địa phương.

Đóng góp cho phát triển nông thôn mới và kinh tế hợp tác

Thành tựu của HTX đã được ghi nhận rộng rãi trong khu vực. Cuối năm 2024, HTX Ba Đình là một trong số 63 HTX tiêu biểu toàn quốc được Trung ương Hội Nông dân Việt Nam tuyên dương. Điều này không chỉ ghi nhận nỗ lực của tập thể HTX trong tái cơ cấu sản xuất mà còn nhấn mạnh vai trò của HTX trong phát triển chuỗi sản xuất đa giá trị, góp phần xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững.

Hoạt động của HTX cũng gắn với các chương trình lớn như Đề án Phát triển bền vững một triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp, gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030, thể hiện chiến lược dài hạn của HTX trong việc thích ứng biến đổi khí hậu và sản xuất bền vững.

Không chỉ là nơi tổ chức sản xuất, HTX Ba Đình đang chuyển mình thành một mô hình hợp tác xã kiểu mới, áp dụng công nghệ số để nâng cao hiệu quả quản trị, phát triển thương hiệu sản phẩm và mở rộng liên kết thị trường. HTX đã bắt đầu xây dựng thêm các kênh tiêu thụ trực tuyến, quảng bá sản phẩm qua mạng xã hội và thương mại điện tử, tạo điều kiện để nông sản địa phương tiếp cận cả thị trường trong nước và quốc tế.

Bộ máy HTX hoạt động theo quy định Luật Hợp tác xã, với Ban lãnh đạo thường xuyên đổi mới và áp dụng các giải pháp kỹ thuật hiện đại, tạo sức bật cho thành viên và cộng đồng nông dân.

Có thể thấy, HTX Nông nghiệp tổng hợp Ba Đình là một trong những mô hình hợp tác xã tiêu biểu ở khu vực Đồng bằng sông Cửu Long khi biết biến lợi thế tự nhiên thành chuỗi giá trị nông sản có thương hiệu. Với chiến lược liên kết sản xuất - tiêu thụ, đầu tư công nghệ và xây dựng thương hiệu OCOP, HTX không chỉ giúp thành viên gia tăng thu nhập, mà còn góp phần thực hiện các mục tiêu giảm nghèo bền vững, phát triển kinh tế tập thể và nông thôn mới tại địa phương. Đây là mô hình đáng học hỏi trong bối cảnh chuyển dịch nông nghiệp thông minh - thích ứng biến đổi khí hậu, mang lại lợi ích dài hạn cho nông dân vùng ven biển./.