Mô hình nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng ngập mặn: Giải pháp kinh tế tuần hoàn góp phần xây dựng nông thôn mới bền vững

Trong bối cảnh đó, phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp được xác định là hướng đi phù hợp, vừa khai thác hiệu quả tiềm năng địa phương, vừa bảo vệ tài nguyên và môi trường nông thôn.

Mô hình nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng ngập mặn tại tỉnh Cà Mau là một ví dụ tiêu biểu, thể hiện rõ vai trò của kinh tế tuần hoàn trong xây dựng nông thôn mới bền vững.

Từ năm 2020 đến nay, Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách quan trọng về phát triển kinh tế tuần hoàn, trong đó Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam và Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện kinh tế tuần hoàn đến năm 2030 đã xác định nông nghiệp là một trong những lĩnh vực ưu tiên hàng đầu.

Các văn bản nhấn mạnh việc hỗ trợ áp dụng và nhân rộng các mô hình sản xuất theo hướng tuần hoàn, góp phần xây dựng lối sống xanh, khuyến khích phân loại rác thải và thúc đẩy tiêu dùng bền vững.

Thực tế, từ lâu nông dân Việt Nam đã áp dụng nhiều hình thức sản xuất mang tính tuần hoàn như mô hình VAC, VACR, lúa - cá hay vùi rơm rạ vào đất, dù chưa gọi tên rõ ràng là “kinh tế tuần hoàn”.

Mô hình nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng ngập mặn là hình thức sản xuất kết hợp hài hòa giữa nuôi tôm, cua, sò huyết với bảo vệ và phát triển rừng.

Điểm nổi bật của mô hình này là tận dụng hệ sinh thái tự nhiên của rừng ngập mặn, sử dụng nguồn thức ăn tự nhiên sẵn có, hạn chế tối đa việc sử dụng thức ăn công nghiệp và hóa chất.

Nhờ đó, lượng chất thải phát sinh trong quá trình nuôi được kiểm soát, giảm thiểu nguy cơ ô nhiễm môi trường nước và đất ven biển, phù hợp với các tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới.

Cà Mau là địa phương có nhiều lợi thế đặc thù để phát triển mô hình này, với hệ thống cửa sông dày đặc, vùng bãi triều rộng và diện tích rừng ngập mặn lớn nhất cả nước, hơn 80.000 ha. Trong đó, diện tích nuôi tôm - rừng đạt khoảng 27.577 ha, tạo sinh kế ổn định cho người dân ven biển.

Mô hình không chỉ mang lại thu nhập khá cao với chi phí đầu tư thấp, mà còn góp phần bảo vệ rừng, tăng khả năng hấp thụ carbon và thích ứng với biến đổi khí hậu - những nội dung ngày càng được nhấn mạnh trong xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển bền vững.

Từ thực tiễn triển khai mô hình, có thể thấy rõ vai trò của nuôi trồng thủy sản dưới tán rừng ngập mặn trong tổ chức lại sản xuất nông thôn theo hướng xanh và tuần hoàn.

Mô hình tạo sự gắn kết giữa nông nghiệp, lâm nghiệp và công nghiệp chế biến, qua đó nâng cao giá trị gia tăng của sản phẩm, bảo đảm sinh kế lâu dài cho người dân. Đây cũng là cơ sở quan trọng để hình thành các chuỗi giá trị bền vững, phát huy vai trò của hợp tác xã và doanh nghiệp trong xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Để mô hình phát huy hiệu quả và được nhân rộng, cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách khuyến khích phát triển kinh tế tuần hoàn trong lĩnh vực lâm nghiệp - thủy sản; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, hỗ trợ hộ dân, doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia chuỗi giá trị; đồng thời phát huy đặc thù rừng ngập mặn của từng địa phương. Việc lồng ghép các mô hình như nuôi tôm - rừng vào Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới sẽ góp phần quan trọng trong xây dựng nông thôn xanh, sinh thái và phát triển bền vững trong thời gian tới./.