Lạng Sơn nỗ lực giảm nghèo bền vững

Cốt lõi của nỗ lực ấy là cụ thể hóa Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 theo Quyết định số 90/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, nhấn mạnh giảm nghèo đa chiều và hạn chế tái nghèo.

Trên nền đó, Lạng Sơn ban hành Nghị quyết số 47-NQ/TU về giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, định hướng đến 2030; đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo bình quân hằng năm từ 3% trở lên và phấn đấu đến năm 2030 cơ bản không còn huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn.

Chủ trương ấy được thúc đẩy bằng kế hoạch theo từng năm, giao chỉ tiêu rõ cho huyện, xã và yêu cầu đổi mới cách làm theo hướng “trao cần câu”. Các địa phương rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo, xuống tận thôn bản, nắm nhu cầu từng gia đình để chọn giải pháp phù hợp: hỗ trợ sinh kế, nhà ở, y tế, giáo dục, đào tạo nghề, hoặc hỗ trợ tiếp cận thông tin. Những hội nghị triển khai từ tỉnh đến cơ sở được tổ chức thường xuyên, bảo đảm mục tiêu và giải pháp thống nhất trong toàn tỉnh.

Chính sách đi vào thực chất, người dân thêm niềm tin

Giảm nghèo bền vững trước hết phải bảo đảm mức sống tối thiểu cho người nghèo. Vì vậy, các chính sách an sinh như cấp thẻ bảo hiểm y tế, hỗ trợ tiền điện sinh hoạt, cứu đói giáp hạt, trợ giúp xã hội… được thực hiện kịp thời và đúng đối tượng. Nhờ có “tấm lưới an toàn” này, nhiều hộ vượt qua giai đoạn khó khăn nhất, yên tâm sản xuất.

Đồng thời, công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường. Việc rà soát, phân loại hộ nghèo theo chuẩn đa chiều được thực hiện chặt chẽ; chính sách được yêu cầu “đi đúng địa chỉ”, sai sót nếu phát sinh đều chấn chỉnh ngay. Khi sự công bằng và minh bạch được giữ vững, tâm lý trông chờ hay “chạy nghèo” giảm dần.

Tỉnh cũng chú trọng khơi dậy ý chí tự lực. Những hộ vươn lên thoát nghèo bằng lao động và cách làm mới được biểu dương, nhân rộng. Từ các vườn na, mô hình chăn nuôi, đến tổ hợp tác nhỏ ở thôn bản… câu chuyện người thật việc thật trở thành lời nhắc gần gũi: thoát nghèo không phải phép màu, mà là kết quả của kiến thức, vốn và quyết tâm.

Điểm nhấn nổi bật ở Lạng Sơn là huy động vốn tiết kiệm trong dân cư qua Ngân hàng Chính sách xã hội - tổ chức tín dụng của Chính phủ chuyên cho hộ nghèo và các đối tượng chính sách vay vốn.

Phong trào “gửi tiền tiết kiệm - chung tay vì người nghèo” được duy trì nhiều năm, biến sự sẻ chia thành thói quen cộng đồng. Những khoản gửi linh hoạt, từ vài trăm nghìn đến vài chục triệu đồng, giúp người gửi vừa tích lũy cho gia đình, vừa “góp vốn” cho xã hội.

Toàn tỉnh hiện có 2.042 tổ tiết kiệm và vay vốn, 100% tổ viên tham gia gửi tiết kiệm, mức phổ biến 50.000-200.000 đồng/tháng; nhiều tổ ở cơ sở huy động được hàng chục triệu đồng. Nhờ đó, tổng nguồn vốn huy động tiết kiệm tại Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh đạt 712 tỷ đồng, tăng 33,5 tỷ đồng so với năm 2024; trong đó tiết kiệm dân cư 571,4 tỷ đồng, tiết kiệm qua tổ 140,6 tỷ đồng. Nguồn lực này bổ sung trực tiếp cho các chương trình tín dụng ưu đãi, mở rộng khả năng tiếp cận vốn của hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo, góp phần tạo việc làm, nâng thu nhập và củng cố an sinh xã hội ở cơ sở.

Sinh kế gắn lợi thế địa phương

Giảm nghèo chỉ bền khi gắn với phát triển kinh tế. Lạng Sơn là tỉnh miền núi biên giới, dân số nông thôn và đồng bào dân tộc thiểu số chiếm tỷ lệ lớn; nông nghiệp vẫn là không gian sinh kế chủ đạo.

Vì vậy, các dự án giảm nghèo ưu tiên hỗ trợ phát triển sản xuất, khuyến khích liên kết theo chuỗi giá trị, nhất là ở cây/con thế mạnh. Nghị quyết số 21/2022/NQ-HĐND quy định mức hỗ trợ ngân sách cho các dự án liên kết và dự án cộng đồng, tạo hành lang để người dân tham gia sản xuất một cách bài bản và có “bệ đỡ” ban đầu.

Khi GRDP 6 tháng đầu năm 2025 của tỉnh ước tăng 8,37%, xuất nhập khẩu và dịch vụ tăng, cơ hội thị trường cũng rộng hơn cho sản phẩm địa phương và lao động nông thôn. Hộ nghèo được tiếp cận vốn rẻ, được hướng dẫn kỹ thuật và kết nối đầu ra sẽ có cơ hội thoát nghèo, rồi từng bước tích lũy, hạn chế tái nghèo.

Trong những năm gần đây, hệ thống hợp tác xã (HTX) ở Lạng Sơn được xem là đầu mối quan trọng giúp nông dân vùng cao thoát khỏi vòng luẩn quẩn sản xuất nhỏ lẻ, đầu ra bấp bênh, từ đó góp phần kéo giảm tỷ lệ hộ nghèo và nâng chất lượng đời sống người dân. Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, khi HTX đứng ra tổ chức sản xuất, cung cấp giống, hướng dẫn kỹ thuật và ký kết hợp đồng tiêu thụ, người dân yên tâm canh tác, nâng năng suất và ổn định thu nhập.

Không chỉ liên kết trồng - tiêu thụ theo chuỗi, các HTX còn đóng vai trò kết nối cung - cầu, đưa nông sản địa phương vào các kênh thị trường rộng hơn, bảo đảm giá thu mua ổn định, hạn chế tình trạng “được mùa mất giá”. Nhiều HTX đã chủ động liên kết với doanh nghiệp, đơn vị chế biến, mở rộng vùng nguyên liệu tập trung đối với các loại cây trồng ngắn ngày và nông sản chủ lực như dưa chuột, khoai tây, ớt, bí đỏ…, tạo ra sản lượng hàng trăm tấn mỗi vụ, góp phần nâng hiệu quả kinh tế trên cùng diện tích đất.

Hoạt động của HTX cũng tạo thêm việc làm thời vụ tại chỗ cho lao động nông thôn, tăng thu nhập cho người dân trong thời gian nông nhàn, góp phần giảm áp lực di cư lao động. Nhờ đóng góp của khu vực HTX, công tác giảm nghèo bền vững tại Lạng Sơn đạt kết quả rõ nét: tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 8,92% năm 2022 xuống 6,02% năm 2023 và còn 3,48% năm 2024. Năm 2025, các HTX tiếp tục được xác định là lực lượng nòng cốt trong mục tiêu giảm nghèo, nhất là tại các huyện nghèo và xã có tỷ lệ hộ nghèo cao.

Ở một tỉnh vẫn có nhiều xã vùng cao, giảm nghèo chắc chắn không dễ: địa hình chia cắt, thiên tai, biến động giá nông sản, trình độ lao động chưa đồng đều. Nhưng cách Lạng Sơn lựa chọn đi đường dài - lấy người dân làm trung tâm, lấy sinh kế làm gốc, lấy nguồn lực xã hội làm động lực - đang cho thấy hướng đi vững.

Ánh sáng của giảm nghèo bền vững không bùng lên trong một sớm một chiều. Nó được thắp từ rất nhiều nỗ lực nhỏ: một chính sách đúng lúc, một khoản vốn ưu đãi kịp thời, một lớp tập huấn thiết thực, một tấm gương thoát nghèo đáng tin… Khi những đốm sáng ấy nối lại, chúng trở thành một dải sáng dài trên các bản làng Lạng Sơn - dải sáng của niềm tin, của tự lực và của khát vọng sống tốt hơn trên chính quê hương mình./.