Hướng tới làm chủ công nghệ lõi, công nghệ nền tảng

Tiếp tục phiên họp thứ 50, tại nhà Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi).

Phát triển công nghệ chiến lược, hướng tới hình thành hệ sinh thái công nghiệp công nghệ cao

Tờ trình dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi) do Thứ trưởng Thường trực Bộ Khoa học và Công nghệ Vũ Hải Quân trình bày. Luật Công nghệ cao được ban hành năm 2008, đến nay nhiều quy định đã lỗi thời, thiếu đồng bộ, không còn phù hợp thực tiễn.

Trong khi đó, hệ thống pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang được điều chỉnh toàn diện, đòi hỏi Luật Công nghệ cao phải sửa đổi để bảo đảm thống nhất, đồng bộ và tạo nền tảng pháp lý cho phát triển.

Dự thảo gồm 6 chương và 27 điều, giảm 8 điều và có sự thay đổi về cấu trúc, hình thức so với luật hiện hành. Các nhóm chính sách gồm hoàn thiện khái niệm và tiêu chí về công nghệ cao; thiết kế lại hệ thống các chính sách và đối tượng hưởng chính sách ưu tiên, ưu đãi, hỗ trợ đầu tư; khuyến khích phát triển hệ sinh thái công nghệ cao; bổ sung quy định về các mô hình khu công nghệ cao, đô thị công nghệ cao; bổ sung và hoàn thiện các quy định quản lý nhà nước về công nghệ cao, cơ chế quản lý, kiểm tra, giám sát và đánh giá hiệu quả; bổ sung các quy định về yêu cầu chuyển đổi số toàn diện hoạt động công nghệ cao.

Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung một số quy định về tiêu chí với công nghệ cao, công nghệ chiến lược, đô thị công nghệ cao. Đồng thời cắt giảm một số quy định khung làm cơ sở để thực hiện việc đơn giản hóa các thủ tục hành chính, quy định theo hướng phân cấp cho UBND cấp tỉnh các thẩm quyền về triển khai chính sách, chương trình, dự án phát triển công nghệ cao, công nghệ chiến lược.

Một điểm mới đáng chú ý của dự thảo là bổ sung mô hình đô thị công nghệ cao (Tech City, Smart Tech Zone), khu vực phát triển công nghệ cao gắn với hạ tầng hiện đại, môi trường sống và làm việc bền vững.

Theo đó, đô thị công nghệ cao sẽ lấy khu công nghệ cao làm hạt nhân, được quy hoạch đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và xã hội, có cơ chế quản trị linh hoạt, đồng thời các tổ chức, cá nhân hoạt động tại đây sẽ được ưu tiên tham gia chương trình khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo quốc gia.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cho hay, Thường trực Ủy ban nhất trí với sự cần thiết ban hành dự án Luật.

Nội dung dự thảo Luật cơ bản phù hợp với chủ trương của Đảng, bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật, tương thích với điều ước quốc tế có liên quan; bảo đảm tính khả thi.

Tuy nhiên, đề nghị xem xét bổ sung các nội dung về đào tạo và phát triển nhân lực công nghệ cao, thương mại hóa sản phẩm, quản lý an ninh dữ liệu, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Cùng với đó, một số nội dung cần tiếp tục được nghiên cứu, rà soát như: Tiêu chí xác định công nghệ cao được ưu tiên đầu tư phát triển và công nghệ chiến lược; tiêu chí xác định sản phẩm công nghệ cao được khuyến khích phát triển và sản phẩm công nghệ chiến lược; phát triển hệ sinh thái công nghệ cao; đô thị công nghệ cao; khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao.

Góp ý vào dự thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng, mô hình khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao đã và đang chứng minh được hiệu quả về hiện đại hoá trong nông nghiệp, nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng cạnh tranh của nông sản Việt Nam.

Khu nông nghiệp công nghệ cao là một trong những giải pháp quan trọng thúc đẩy ứng dụng khoa học, công nghệ, nghiên cứu sản xuất nông nghiệp xanh bền vững. Vì vậy, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, bổ sung quy định phù hợp hoặc có quy định chuyển tiếp để duy trì, phát triển mô hình này, góp phần hiện đại hoá nông nghiệp và phát triển bền vững.

Về chính sách nghiên cứu và phát triển công nghệ chiến lược, Điều 12 dự thảo quy định: cho phép doanh nghiệp được tính chi phí tài trợ hoặc đầu tư cho nghiên cứu phát triển công nghệ chiến lược vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập thuế.

Việc dự thảo mở rộng hơn với quy định hiện hành trong Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp. Do đó, đề nghị cơ quan soạn thảo phối hợp với cơ quan liên quan nghiên cứu, rà soát, để vừa giữ được nội dung này, vừa không trái với các quy định tại Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cũng nhấn mạnh dự thảo luật cần nghiên cứu quy định bố trí tỷ lệ chi ngân sách Nhà nước cho hoạt động nghiên cứu và phát triển công nghệ chiến lược, tránh chồng chéo với Luật Khoa học Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Công nghệ cao là trụ cột an ninh, quốc phòng và chủ quyền quốc gia

Giải trình về dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, tư duy về công nghệ cao đã thay đổi, công nghệ cao đã trở thành trụ cột chiến lược, là xương sống của an ninh kinh tế, quốc phòng, năng lực cạnh tranh quốc gia và gắn với chủ quyền quốc gia. Luật sửa đổi lần này phải thể hiện rõ quan điểm đó.

Bộ trưởng cho biết, Việt Nam đã công bố danh mục 11 nhóm công nghệ chiến lược phải làm chủ, đây được coi là tuyên ngôn về tính tự chủ, tự cường. Trên cơ sở đó, dự thảo luật đã phân ra các loại công nghệ cao, công nghệ chiến lược, công nghệ lõi để phân biệt quản lý. Công nghệ lõi là vòng trong cùng, Việt Nam phải tự làm và nắm giữ. Tiếp đến, công nghệ chiến lược là vòng ngoài, lĩnh vực ưu tiên để bảo đảm tự chủ. Cuối cùng, công nghệ cao là vòng ngoài cùng, phục vụ phát triển đất nước.

Việc sửa luật lần này giống như tiêm vào cấu trúc cũ một số mũi ADN mới, tạo bộ gen mới phản ánh tư tưởng mới của Đảng về khoa học công nghệ mà không phá vỡ cấu trúc hiện hành, Bộ trưởng nói.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, một trong những thay đổi căn bản nhất trong dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi) là việc làm rõ nội hàm của công nghệ cao và đưa ra các điều kiện ưu đãi chặt chẽ hơn, gắn chính sách khuyến khích với năng lực nội địa. Nếu doanh nghiệp chỉ lắp ráp, giá trị tạo ra chỉ 10%, không có trung tâm R&D, không làm chủ công nghệ lõi thì có nên được ưu đãi hay không, Bộ trưởng nêu vấn đề.

Bộ trưởng chỉ rõ, Luật Công nghệ cao được ban hành từ năm 2008, 20 năm qua, cơ chế ưu đãi công nghệ cao chủ yếu hướng vào lắp ráp, gia công mà chưa tính đến tỷ lệ nội địa hay mức độ chuyển giao công nghệ. Dự thảo luật lần này khắc phục hạn chế đó, yêu cầu FDI phải gắn với chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực và nghiên cứu phát triển tại Việt Nam. Các doanh nghiệp công nghệ cao sẽ được đánh giá hằng năm, thay vì chỉ cần một tờ giấy chứng nhận là có thể hưởng ưu đãi trong nhiều năm mà không bị hậu kiểm.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến để hoàn thiện dự thảo, trình Quốc hội xem xét trong thời gian tới.

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan đánh giá cao Chính phủ, Bộ Khoa học và Công nghệ, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, các cơ quan của Quốc hội đã chuẩn bị hồ sơ dự thảo Luật hoàn chỉnh, công phu.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội nhất trí sự cần thiết ban hành Luật, đánh giá nội dung dự thảo Luật đã cơ bản bám sát quan điểm chỉ đạo của Đảng, thể chế hoá đầy đủ chủ trương, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, đáp ứng mục tiêu sắp xếp bộ máy tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, cải cách thủ tục hành chính, giải quyết các điểm nghẽn trong các quy định của pháp luật./.