Huế: Hỗ trợ điện thoại thông minh cho hộ nghèo

Chương trình được triển khai trong bối cảnh Nhà nước đã có chính sách phổ cập dịch vụ viễn thông công ích đến năm 2025, trong đó quy định hộ nghèo, hộ cận nghèo thuộc nhóm đối tượng được xem xét hỗ trợ trang bị điện thoại thông minh.

Theo hướng dẫn của Bộ Khoa học và Công nghệ, việc hỗ trợ gắn với các điều kiện nhằm bảo đảm đúng đối tượng, tránh trùng lặp với những chương trình đã hỗ trợ thiết bị học tập trực tuyến trước đó; đồng thời yêu cầu danh sách hộ thụ hưởng phải được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Điểm đáng chú ý là cơ chế hỗ trợ được thiết kế linh hoạt theo hai hình thức: Hỗ trợ theo “gói kết hợp” giữa thiết bị và dịch vụ viễn thông di động, hoặc hỗ trợ bằng tiền đối với trường hợp hộ gia đình đã tự mua điện thoại thông minh từ thời điểm chính sách có hiệu lực.

Mức hỗ trợ bằng tiền được hướng dẫn là 500.000 đồng/hộ; việc ưu tiên cũng được xác định theo thứ tự, trong đó nhóm hộ nghèo/cận nghèo đồng thời thuộc diện gia đình chính sách được xem xét trước.

Thực tiễn triển khai tại Huế cho thấy, việc trao tặng hoặc hỗ trợ mua điện thoại thông minh không dừng ở khâu “cấp phát”. Nhiều địa phương tổ chức hướng dẫn tại chỗ: Cài đặt, kích hoạt, thiết lập các ứng dụng cơ bản và hướng dẫn thao tác tối thiểu để người dân có thể sử dụng thiết bị ngay trong đời sống hằng ngày.

Hiệu quả nhìn thấy rõ nhất là khả năng tiếp cận thông tin chính thống và thông tin cảnh báo sớm. Với những khu vực thường chịu tác động của mưa bão, lũ lụt, việc có điện thoại thông minh giúp người dân nhận được thông báo nhanh, giảm độ trễ trong tiếp cận khuyến cáo phòng tránh và chủ động hơn trong bảo vệ an toàn tính mạng, tài sản.

Ở góc độ quản trị, khi người dân có thiết bị kết nối internet, mô hình “chính quyền phục vụ” cũng có thêm điều kiện để chuyển một phần tương tác sang môi trường số: Tiếp nhận phản ánh, trả lời kiến nghị, hướng dẫn thủ tục, công khai thông tin.

Huế là địa phương đã sớm phát triển nền tảng Hue-S theo hướng lấy người dân làm trung tâm, trong đó có dịch vụ “Phản ánh hiện trường” để tiếp nhận và xử lý phản ánh của người dân từ năm 2018.

Theo giới thiệu trên Cổng chuyển đổi số quốc gia, sau một thời gian triển khai, nền tảng Hue-S ghi nhận số lượng tài khoản lớn; hàng chục nghìn phản ánh được tiếp nhận và tỷ lệ xử lý cao, thời gian xử lý được rút ngắn đáng kể so với trước đây. Các số liệu này cho thấy, khi người dân có công cụ số trong tay, “kênh tương tác hai chiều” giữa chính quyền và nhân dân có điều kiện vận hành hiệu quả hơn, minh bạch hơn.

Vai trò của tổ công nghệ số cộng đồng

Một yêu cầu đặt ra là bảo đảm thiết bị phát huy tác dụng thực chất, tránh tình trạng “có mà không biết dùng” hoặc dùng nhưng tiềm ẩn rủi ro. Vì vậy, cùng với hỗ trợ thiết bị, nhiều địa phương tăng cường tuyên truyền, phổ biến kỹ năng số, coi đây là khâu then chốt của giảm nghèo thông tin.

Ở cấp tỉnh, Thừa Thiên Huế trước đây đã ban hành Kế hoạch 421/KH-UBND ngày 22/11/2023 về phổ biến, hướng dẫn, tuyên truyền chuyển đổi sang sử dụng điện thoại thông minh và sử dụng các nền tảng số giai đoạn 2023-2025; trong đó nhấn mạnh trách nhiệm truyền thông của báo, đài địa phương, vai trò tổ chức thực hiện của chính quyền các cấp và sự phối hợp của doanh nghiệp viễn thông trong hỗ trợ, hướng dẫn người dân sử dụng nền tảng số.

Đáng quan tâm hơn, khi môi trường số mở rộng, nguy cơ lừa đảo trực tuyến cũng gia tăng, đặc biệt với người cao tuổi hoặc nhóm ít trải nghiệm công nghệ.

Việc trang bị kiến thức nhận diện thủ đoạn, kỹ năng tự bảo vệ thông tin cá nhân, cảnh giác với cuộc gọi/tin nhắn giả mạo… trở thành nội dung không thể thiếu trong các buổi hướng dẫn cộng đồng.

Trên bình diện chung, Bộ Khoa học và Công nghệ đã triển khai các chiến dịch truyền thông về kỹ năng nhận diện, phòng chống lừa đảo trực tuyến nhằm bảo vệ người dân trên không gian mạng.

Mở cửa tri thức cho hộ nghèo

Cùng với tiếp cận thông tin và dịch vụ công, điện thoại thông minh mở ra khả năng học tập và cải thiện sinh kế theo cách trực tiếp. Trẻ em thuộc hộ nghèo có thêm cơ hội tiếp cận học liệu số, học trực tuyến; người lớn có thể tìm hiểu kỹ thuật sản xuất, chăm sóc cây trồng, chăn nuôi, khai thác thủy sản; đồng thời tham khảo giá cả thị trường để chủ động hơn trong mua bán.

Điều quan trọng là, công cụ số giúp giảm bớt “độ mù thông tin” vốn khiến người dân yếu thế thường chịu thiệt thòi trong giao dịch và tiếp cận chính sách.

Khi có thể tra cứu, đối chiếu và hỏi đáp nhanh, người dân có thêm cơ sở để tính toán hiệu quả sản xuất, tránh mua vật tư kém chất lượng, hạn chế bị ép giá và từng bước tham gia vào các kênh tiêu thụ mới.

Nhìn rộng hơn, chương trình hỗ trợ điện thoại thông minh cho hộ nghèo, cận nghèo và gia đình chính sách ở Huế cho thấy, chuyển đổi số không chỉ là câu chuyện của đô thị trung tâm, của doanh nghiệp công nghệ hay của nhóm có điều kiện, mà cần được thiết kế theo hướng bao trùm.

Khi một hộ gia đình có ít nhất một thiết bị thông minh và có người biết sử dụng, cả gia đình được “kéo gần” hơn với hệ sinh thái dịch vụ số: Y tế, giáo dục, việc làm, an sinh và tương tác chính quyền.

Tuy vậy, để chương trình đi vào chiều sâu, cần tiếp tục hoàn thiện theo hướng đồng bộ “ba có”: Có thiết bị, có kết nối và có kỹ năng.

Trong đó, kỹ năng số và an toàn số phải trở thành nội dung thường xuyên, gắn với hoạt động của tổ công nghệ số cộng đồng, đoàn thể và hệ thống truyền thông cơ sở; đồng thời phát huy vai trò phối hợp của doanh nghiệp trong tư vấn gói cước phù hợp, hỗ trợ kỹ thuật và chăm sóc người dùng mới.

Với những kết quả bước đầu, có thể khẳng định: Hỗ trợ điện thoại thông minh không chỉ mang ý nghĩa trao tặng một phương tiện liên lạc, mà là đầu tư cho cơ hội tiếp cận tri thức, cơ hội kết nối dịch vụ công và cơ hội tham gia bình đẳng hơn vào đời sống xã hội.

Khi “cánh cửa số” được mở đúng cách, giảm nghèo bền vững sẽ có thêm một trụ cột quan trọng: Thu hẹp khoảng cách thông tin để thu hẹp khoảng cách phát triển./.