Hợp tác xã đẩy mạnh đăng ký sản phẩm OCOP, tạo động lực nâng tiêu chí kinh tế trong xây dựng nông thôn mới

Trong chương trình xây dựng nông thôn mới, OCOP luôn giữ vai trò quan trọng trong việc tạo sinh kế ổn định, nâng giá trị sản phẩm địa phương và hình thành chuỗi kinh tế nông thôn bền vững.

Năm 2025, các địa phương đồng loạt triển khai kế hoạch phát triển sản phẩm OCOP theo hướng chất lượng - thị trường - bền vững thay vì chạy theo số lượng như giai đoạn đầu của chương trình. Các hợp tác xã, tổ hợp tác và doanh nghiệp nhỏ được khuyến khích tham gia đánh giá - phân hạng, mở rộng quy mô sản xuất và xây dựng thương hiệu gắn với vùng nguyên liệu.

Theo tổng hợp từ các sở ngành, xu hướng nổi bật của OCOP năm nay là dịch chuyển từ sản phẩm nông sản thô sang nhóm sản phẩm chế biến sâu, có khả năng bảo quản dài ngày, có câu chuyện vùng miền rõ ràng và có tiềm năng mở rộng thị trường.

Điều này phù hợp với yêu cầu nâng tiêu chí thu nhập trong xây dựng nông thôn mới, giúp nông dân thoát khỏi tình trạng bán nguyên liệu với giá thấp và dễ bị ảnh hưởng bởi biến động thời vụ.

Trong dòng chuyển động chung đó, một số địa phương như Tuyên Quang, Khánh Hòa, Đồng Tháp hay Lào Cai đã ghi nhận lượng sản phẩm đăng ký mới tăng, đặc biệt ở nhóm trà thảo mộc, trái cây sấy, tinh dầu thiên nhiên, sản phẩm từ gạo chất lượng cao, mật ong chế biến và thủy sản khô.

Các hợp tác xã tham gia chương trình đã chuẩn hóa bao bì, hoàn thiện truy xuất nguồn gốc, đầu tư dây chuyền chế biến và xây dựng bộ hồ sơ đạt chuẩn để tham gia đánh giá OCOP. Đây là nhóm sản phẩm có thể tham gia chuỗi giá trị liên tỉnh, giúp OCOP vượt ra khỏi phạm vi tiêu thụ địa phương.

Song song với xu hướng chuyển dịch sản phẩm, các địa phương tăng cường tập huấn kiến thức OCOP cho chủ thể tham gia chương trình. Nội dung đào tạo tập trung vào quản trị sản xuất, kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm, xây dựng nhãn hiệu và định vị thương hiệu.

Việc hình thành các lớp tập huấn theo cụm xã giúp hợp tác xã và hộ sản xuất dễ tiếp cận hơn, nhất là những chủ thể chưa từng tham gia OCOP trước đây. Một số tỉnh còn tổ chức “ngày OCOP” theo nhóm ngành để chủ thể giao lưu, học kinh nghiệm và kết nối tiêu thụ.

Hỗ trợ về công nghệ và thiết bị cũng được đẩy mạnh nhằm nâng chất lượng sản phẩm trước khi đánh giá. Nhiều hợp tác xã được hỗ trợ máy sấy, máy đóng gói, thiết bị hút chân không hoặc hệ thống xử lý nguyên liệu đạt chuẩn.

Việc đầu tư dây chuyền chế biến giúp sản phẩm ổn định chất lượng, hạn chế phụ thuộc thời tiết và đáp ứng yêu cầu của siêu thị, cửa hàng đặc sản, kênh thương mại điện tử.

Đáng chú ý, chương trình OCOP năm 2025 ghi nhận sự tham gia ngày càng lớn của lực lượng trẻ khởi nghiệp ở nông thôn. Các hợp tác xã thanh niên ứng dụng công nghệ vào toàn bộ quy trình sản xuất từ sơ chế, đóng gói đến marketing giúp sản phẩm có hình ảnh chuyên nghiệp, dễ tiếp cận và phù hợp với xu hướng tiêu dùng hiện đại. Mã QR truy xuất nguồn gốc trở thành yếu tố gần như bắt buộc, giúp minh bạch thông tin và tăng độ tin cậy của sản phẩm OCOP trên thị trường.

Bên cạnh hỗ trợ kỹ thuật, nhiều địa phương đẩy mạnh kết nối tiêu thụ để sản phẩm OCOP thực sự trở thành hàng hóa có giá trị. Các hội nghị kết nối cung - cầu, tuần lễ OCOP, phiên chợ sản phẩm địa phương được tổ chức định kỳ giúp hợp tác xã tiếp cận doanh nghiệp phân phối, nắm bắt nhu cầu thị trường và điều chỉnh quy mô sản xuất.

Việc đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử cũng giúp hàng hóa nông thôn tiếp cận khách hàng rộng hơn, đặc biệt trong nhóm quà tặng đặc sản, hàng tiêu dùng xanh - sạch.

Mặc dù số lượng đăng ký tăng, các địa phương thống nhất quan điểm không chạy theo thành tích, mà ưu tiên siết chặt chất lượng. Các hội đồng đánh giá yêu cầu hồ sơ đầy đủ, quy trình sản xuất minh bạch, đạt chuẩn an toàn thực phẩm và có tính ổn định.

Nhiều sản phẩm được yêu cầu cải tiến nhãn mác, tiêu chuẩn kỹ thuật hoặc xây dựng kế hoạch phát triển dài hạn trước khi được chấm điểm. Việc nâng chuẩn đánh giá giúp OCOP trở thành thương hiệu uy tín thay vì phong trào.

Theo cơ quan quản lý chương trình nông thôn mới, OCOP đóng vai trò tạo động lực tăng thu nhập cho người dân và thúc đẩy kinh tế nông thôn theo hướng hàng hóa.

Khi số lượng sản phẩm chế biến sâu tăng, nông dân không chỉ bán nguyên liệu mà còn tham gia vào chuỗi giá trị, nâng cao giá trị gia tăng trên mỗi đơn vị sản phẩm. Đây là yếu tố quan trọng giúp nhiều xã hoàn thành tiêu chí kinh tế và tiến tới xây dựng nông thôn mới nâng cao.

Chương trình OCOP năm 2025 vì vậy được kỳ vọng tiếp tục góp phần tái cơ cấu kinh tế nông thôn, thúc đẩy khởi nghiệp tại địa phương và hình thành những sản phẩm đặc trưng có khả năng cạnh tranh rộng rãi trên thị trường./.