Hành Thiện: Số hoá di sản “đánh thức” văn hoá trong kỷ nguyên mới
Làng Hành Thiện (xã Xuân Hồng, tỉnh Ninh Bình) - ngôi làng có bề dày văn hoá và truyền thống hiếu học, gắn với di tích quốc gia đặc biệt chùa Keo Hành Thiện, là một trong những địa phương tiên phong gìn giữ văn hoá qua các chương trình số hoá di sản.
Bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá truyền thống là nội dung trọng tâm trong Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025. Việc gìn giữ di sản góp phần lưu giữ “hồn cốt” làng quê, đồng thời mở ra cơ hội phát triển du lịch nông thôn, nâng cao chất lượng đời sống cho người dân.
Số hoá di sản làng Hành Thiện và chùa Keo Hành Thiện
Tại xã Xuân Hồng, tỉnh Ninh Bình, Chương trình Số hóa di sản làng Hành Thiện được triển khai từ 2023, với mục tiêu thu thập, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu gốc, khai thác chia sẻ tư liệu phù hợp với nhu cầu đương đại của cộng đồng, khơi lại mạch nguồn xưa, gìn giữ những giá trị vốn có của cha ông.
Đặc biệt, dự án Số hóa di tích chùa Keo Hành Thiện nằm trong chương trình Số hóa di sản làng Hành Thiện, được thực hiện bởi nhóm các nhà nghiên cứu - chuyên gia - nghệ nhân am hiểu văn hóa truyền thống. Dự án do ThS. KTS. Đỗ Vũ Lợi - một người con của Hành Thiện với nhiều năm đồng hành cùng các hoạt động gìn giữ di sản địa phương - chủ trì thực hiện.
Chương trình phối hợp với các đơn vị đối tác có chuyên môn khảo cứu tư liệu cổ, đặc biệt là Hán Nôm trong các di tích, dòng họ, nhà riêng; đo vẽ, khảo sát, in rập nghiên cứu các di sản kiến trúc, văn hóa nghệ thuật; số hóa không gian di sản bằng công nghệ hiện đại; phỏng vấn, ghi hình tư liệu từ người cao tuổi.
Một trong những kết quả nổi bật là việc số hóa không gian di sản bằng công nghệ thực tế ảo VR360 Virtual Tour và xây dựng bản đồ số di tích toàn bộ làng Hành Thiện tại địa chỉ langhanhthien.chonthieng.vn.
Người dùng có thể trải nghiệm không gian di tích một cách sống động, trực quan qua giao diện trực tuyến, hoặc tra cứu thông tin tại chỗ thông qua mã QR và trạm NFC. Khám phá không gian làng Hành Thiện từ mọi góc độ, bao gồm chùa Keo Hành Thiện, chùa Đĩnh Lan, miếu Tam giáp,nhà lưu niệm cố TBT Trường Chinh,... nhiều không gian ngoài trời và nhiều không gian quan trọng khác. Đây là bước đi thiết thực nhằm đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng.
Di sản Hành Thiện trong dòng chảy công nghệ
Song song với đó, chương trình Số hoá di sản làng Hành Thiện còn tổ chức các buổi triển lãm trực tiếp - trực tuyến: "Hành Thiện - 200 năm danh xưng", "Hành Thiện danh thơm" với nhiều tác phẩm ảnh nghệ thuật, tranh ký hoạ, thác bản in rập về những di sản văn hoá đặc sắc của Hành Thiện, nhân dịp lễ hội truyền thống chùa Keo Hành Thiện hàng năm.
Các tác phẩm trưng bày vừa mang giá trị nghệ thuật, vừa truyền tải những thông điệp riêng của vùng đất, xứ sở, con người nơi đây. Tại triển lãm sẽ có hoạt động trải nghiệm in - rập hoạ tiết thủ công di sản văn hoá làng Hành Thiện.
Bên cạnh đó, làng Hành Thiện còn chủ động ứng dụng chuyển đổi số trong quảng bá di sản, đa dạng qua các nền tảng Facebook, YouTube, TikTok. Đặc biệt, hoạt động livestream lễ rước kiệu và cuộc đua bơi trải trên sông Ninh Cơ mỗi dịp lễ hội đã thu hút sự theo dõi của hàng chục nghìn người, từ nhiều vùng miền trên cả nước và quốc tế.
Du lịch nông thôn gắn với bản sắc văn hoá
Việc số hoá di sản làng Hành Thiện không chỉ nhằm lưu giữ tư liệu, mà còn khôi phục ký ức cộng đồng và gìn giữ những lớp trầm tích văn hoá của vùng đất văn hiến. Đối với người dân xa quê, chương trình tạo nên “cánh cửa trở về” bằng không gian số, nơi mỗi mái chùa hay phiên chợ đều được tái hiện sinh động. Với những người chưa từng đến Hành Thiện, dữ liệu số mở ra cơ hội tiếp cận di sản một cách trực quan, khơi gợi hứng thú tìm hiểu và trải nghiệm văn hóa làng truyền thống.
Nếu được duy trì bền bỉ, chương trình số hóa di sản làng Hành Thiện có thể trở thành mô hình tham chiếu cho nhiều làng quê khác. Không chỉ bảo tồn giá trị vật thể và phi vật thể, số hóa còn tạo cơ sở để nghiên cứu, giáo dục và truyền tải giá trị di sản tới công chúng một cách hiện đại, phù hợp xu thế du lịch thông minh.
Đây là điều kiện quan trọng để phát triển du lịch nông thôn gắn với bản sắc văn hoá, qua đó quảng bá hình ảnh làng Hành Thiện và góp phần làm phong phú thêm bức tranh nông thôn mới tỉnh Ninh Bình./.
