Giảm nghèo bền vững từ mô hình lúa - tôm tại Cà Mau

Năm 2025 đánh dấu một cột mốc quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế nông nghiệp của tỉnh Cà Mau. Giữa bối cảnh biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp, mô hình lúa - tôm (luân canh lúa trên đất nuôi tôm) không còn chỉ là giải pháp tình thế mà đã trở thành "trục xương sống" giúp hàng ngàn hộ dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

Hiệu quả từ mô hình lúa - tôm

Bước sang năm 2025, tình trạng hạn mặn tại đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) nói chung và Cà Mau nói riêng đã không còn là điều bất ngờ. Thay vì lo âu, người nông dân Cà Mau đã chủ động đón nhận mặn như một nguồn tài nguyên.

Nếu như trước đây, nghèo đói thường đi đôi với việc "mất trắng" do canh tác độc canh (chỉ trồng lúa hoặc chỉ nuôi tôm) thì mô hình lúa - tôm 2025 đã giải quyết triệt để bài toán rủi ro này. Bà con tận dụng mùa mưa để trồng lúa sạch và tận dụng mùa mặn để nuôi tôm sinh thái, từ đó mang lại sinh kế bền vững cho nhà nông.

Để hiểu tại sao mô hình này lại giúp giảm nghèo hiệu quả đến vậy, cần nhìn vào ba yếu tố cốt lõi đã được nâng cấp mạnh mẽ trong năm 2025:

Giảm chi phí đầu vào đến mức tối thiểu (kinh tế tuần hoàn)

Một trong những nguyên nhân lớn nhất khiến nông dân nghèo đi là chi phí phân bón và thuốc bảo vệ thực vật ngày càng đắt đỏ.

Trong mô hình lúa - tôm, cây lúa đóng vai trò là "nhà máy xử lý chất thải". Sau một vụ tôm, các chất hữu cơ dư thừa dưới đáy ao trở thành phân bón cực tốt cho cây lúa. Ngược lại, gốc rạ sau khi thu hoạch lúa phân hủy tạo ra môi trường thức ăn tự nhiên giàu phiêu sinh vật cho con tôm.

Năm 2025, nhờ ứng dụng các chế phẩm sinh học thay vì hóa chất, chi phí sản xuất của bà con đã giảm tới 40% so với cách nuôi tôm công nghiệp truyền thống. Giảm chi tiêu chính là bước đầu tiên để tích lũy thoát nghèo.

Đa dạng hóa nguồn thu

Sức mạnh giảm nghèo của mô hình lúa - tôm nằm ở sự đa dạng sản phẩm. Trên cùng một diện tích 1ha, bà con không chỉ có thu nhập từ lúa và tôm. Sản phẩm tôm sú/thẻ chân trắng là chủ lực cho giá trị kinh tế cao. Lúa thơm (ST24, ST25) còn được mệnh danh là "gạo ngon nhất thế giới", bán được giá cao gấp đôi gạo thường. Bà con đã tận dụng bờ bao để nuôi cua biển, cá dày, hoặc trồng màu.

Năm 2025, thu nhập bình quân của một hộ áp dụng mô hình lúa - tôm đúng kỹ thuật đạt từ 120 - 150 triệu đồng/ha/năm, cao hơn gấp 3 - 4 lần so với độc canh cây lúa trước đây.

Liên kết chuỗi giá trị và bao tiêu đầu ra

Nỗi lo lớn nhất của người nghèo là "được mùa mất giá". Năm 2025, tỉnh Cà Mau đã hình thành các Hợp tác xã (HTX) kiểu mới. Doanh nghiệp ký hợp đồng trực tiếp với HTX để thu mua lúa sạch và tôm sinh thái với giá cao hơn thị trường từ 10-15%. Việc có đầu ra ổn định giúp bà con yên tâm đầu tư, không còn cảnh nợ nần chồng chất vì thương lái ép giá.

Năm 2025, thương hiệu "Lúa thơm - Tôm sạch” của Cà Mau đã trở thành một chỉ dẫn địa lý uy tín. Tôm nuôi trong ruộng lúa được cấp chứng nhận quốc tế như ASC, Organic... đã mở cánh cửa vào thị trường Mỹ và EU.

Bài học về sự bền vững: Không để ai bị bỏ lại phía sau

Mô hình lúa - tôm tại Cà Mau năm 2025 mang lại bài học quý giá về giảm nghèo bền vững cả về môi trường và kinh tế, xã hội. Việc không sử dụng hóa chất độc hại là đang bảo vệ nguồn nước và đất đai cho thế hệ sau.

Về kinh tế, Cà Mau đã tạo ra các sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng xu hướng tiêu dùng xanh của thế giới. Cà Mau đã giúp nông dân giữ đất, giữ làng, hạn chế tình trạng ly hương lên các thành phố lớn làm thuê.

Mô hình lúa - tôm tại Cà Mau trong năm 2025 là minh chứng hùng hồn cho việc: Nếu biết dựa vào thiên nhiên và áp dụng khoa học thì nghèo khó sẽ không còn là định mệnh. Đây không chỉ là một cách làm kinh tế, mà còn là một lối sống thích ứng, trách nhiệm với môi trường.

Tuy nhiên, để hành trình thoát nghèo này vươn tới sự giàu có thực sự, Cà Mau cần tiếp tục đầu tư vào hạ tầng thủy lợi, nâng cao năng lực chế biến sâu và mở rộng thị trường quốc tế. Con tôm, hạt lúa từ đất mặn Cà Mau sẽ tiếp tục hành trình khẳng định giá trị Việt trên toàn cầu./.