Giảm nghèo bền vững khi chuyển đổi sang mô hình chính quyền 2 cấp

Sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, UBND tỉnh Phú Thọ đã ban hành Quyết định số 444/QĐ-UBND để kiện toàn Ban Chỉ đạo các Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, do Chủ tịch UBND tỉnh làm Trưởng ban. Đây là bước đi quan trọng nhằm bảo đảm sự thống nhất trong lãnh đạo, điều hành, nhất là trong bối cảnh khối lượng công việc tăng và yêu cầu giám sát ngày càng cao.

Năm 2025, tổng vốn kế hoạch thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững của tỉnh đạt 344.451 triệu đồng, trong đó số vốn đã giải ngân là 148.607 triệu đồng.

Chương trình Giảm nghèo bền vững tiếp tục được triển khai theo hướng hỗ trợ trực tiếp cho người nghèo về sinh kế, việc làm và thu nhập, giúp các hộ chủ động vươn lên thoát nghèo. Tại các địa bàn đặc biệt khó khăn, tỉnh ưu tiên đầu tư hạ tầng thiết yếu, thúc đẩy sản xuất và cải thiện đời sống người dân. Nhờ thực hiện đồng bộ các chính sách về nhà ở, y tế, giáo dục, tín dụng ưu đãi cùng đào tạo nghề và giải quyết việc làm, tỷ lệ hộ nghèo và hộ cận nghèo giảm đều qua từng năm, đáp ứng mục tiêu đề ra.

Cơ cấu lao động của tỉnh cũng chuyển dịch tích cực theo hướng giảm tỷ lệ lao động trong nông, lâm, thủy sản, tăng lao động trong các ngành công nghiệp, xây dựng và dịch vụ. Xu hướng này phản ánh hiệu quả các chính sách đào tạo nghề, thu hút doanh nghiệp và tạo việc làm tại chỗ cho lao động nông thôn.

Trong 10 tháng đầu năm 2025, dù tỉnh trải qua thay đổi lớn về tổ chức hành chính khi vận hành mô hình chính quyền hai cấp, tiến độ triển khai Chương trình giảm nghèo bền vững vẫn duy trì ổn định. Công tác chỉ đạo quyết liệt từ tỉnh đến cơ sở, cùng sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị, giúp nhiều địa phương đạt kết quả toàn diện. Các xã đã chủ động kiện toàn Ban Chỉ đạo, phân công nhiệm vụ rõ ràng, rà soát và củng cố các tiêu chí đã đạt; đồng thời linh hoạt huy động nguồn lực xã hội hóa, doanh nghiệp và người dân đầu tư các công trình dân sinh cấp thiết, góp phần cải thiện diện mạo nông thôn.

Công tác tuyên truyền được chú trọng, tạo sự đồng thuận rộng rãi trong cộng đồng, nhất là tại các xã vùng sâu, vùng xa và vùng dân tộc thiểu số. Nhờ vậy, hầu hết chỉ tiêu của kế hoạch 5 năm 2021 - 2025 về giảm nghèo bền vững đều đạt và vượt mục tiêu.

Tuy vậy, quá trình triển khai vẫn còn một số khó khăn. Tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công cao hơn bình quân cả nước, nhưng giải ngân vốn sự nghiệp mới đạt 28,4%, còn thấp so với yêu cầu. Sau sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều cán bộ cấp xã phụ trách chương trình giảm nghèo còn thiếu kinh nghiệm và chưa nắm vững nội dung chuyên môn, ảnh hưởng đến tiến độ triển khai. Đây là khó khăn mang tính thời điểm, đòi hỏi tỉnh tiếp tục đẩy mạnh đào tạo, bồi dưỡng để nâng cao năng lực cán bộ.

Hướng tới mục tiêu đến năm 2030 cơ bản không còn hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều, Phú Thọ đang tăng tốc trong những tháng cuối năm 2025. Các đơn vị được yêu cầu khẩn trương triển khai các dự án, tiểu dự án bảo đảm tiến độ giải ngân, đồng thời đôn đốc các xã, phường hoàn thành rà soát, phê duyệt danh sách hộ nghèo, hộ cận nghèo. Công tác kiểm tra, giám sát được tăng cường nhằm kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc phát huy vai trò của HĐND, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong giám sát cộng đồng.

Tỉnh cũng chú trọng đổi mới nội dung và phương thức tuyên truyền, phổ biến chính sách tăng cường tập huấn cho cán bộ, doanh nghiệp và người dân, nhằm nâng cao nhận thức, tạo sự đồng thuận và huy động sức mạnh tổng hợp tham gia chương trình.

Để bảo đảm triển khai hiệu quả giai đoạn tiếp theo, Phú Thọ kiến nghị các bộ, ngành Trung ương sớm tham mưu Chính phủ phê duyệt Chương trình Mục tiêu quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, đồng thời ban hành hệ thống văn bản hướng dẫn, sổ tay nghiệp vụ, quy trình và biểu mẫu thống nhất để áp dụng trên toàn quốc. Tỉnh cũng đề nghị phân bổ vốn ngân sách Trung ương ngay từ đầu năm 2026 để làm cơ sở xây dựng kế hoạch 5 năm và hàng năm, bảo đảm tiến độ thực hiện.

Với địa bàn rộng, nhiều khu vực đặc biệt khó khăn và nguồn thu ngân sách còn hạn chế, Phú Thọ cho rằng quy định về mức vốn đối ứng đang tạo áp lực lớn cho địa phương. Nhu cầu đầu tư hạ tầng ở các xã miền núi và vùng đồng bào dân tộc thiểu số rất lớn, trong khi khả năng cân đối ngân sách cấp huyện, cấp xã còn hạn hẹp, dễ dẫn đến chậm tiến độ dự án. Do đó, tỉnh kiến nghị Bộ Tài chính trình Chính phủ điều chỉnh mức đối ứng theo hướng linh hoạt hơn, phù hợp điều kiện thực tế./.