Chuyển đổi số - Yêu cầu cấp thiết trong quản lý kho dự trữ quốc gia

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, ngày 26/11, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải, Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi). Một trong những vấn đề nhận được nhiều ý kiến quan tâm là yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số (CĐS) tại các kho dự trữ quốc gia.

Chuyển đổi số - Yêu cầu cấp thiết trong quản lý kho dự trữ quốc gia

Thảo luận tại Hội trường, đa số đại biểu đánh giá cao tinh thần đổi mới của cơ quan soạn thảo Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi) khi mở rộng phạm vi điều chỉnh, tái cấu trúc mục tiêu, bổ sung khái niệm hàng dự trữ chiến lược và khẳng định vai trò của dự trữ quốc gia như một công cụ quan trọng điều tiết thị trường, bảo đảm nền kinh tế vận hành ổn định, hiệu quả, đúng định hướng xã hội chủ nghĩa.

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang (Đoàn ĐBQH Đồng Nai) nhấn mạnh, trong bối cảnh kinh tế - xã hội và an ninh quốc gia đang đối mặt nhiều thách thức, hệ thống kho dự trữ quốc gia giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Tuy nhiên, hạ tầng kho hiện nay còn lạc hậu về cơ sở hạ tầng, thiếu công nghệ bảo quản hiện đại, ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả dự trữ và khả năng ứng phó trong các tình huống khẩn cấp.

Theo đại biểu, dù các bộ, ngành đã xây dựng mới 39 điểm kho dự trữ theo quy hoạch được phê duyệt, hệ thống kho quốc gia nhìn chung vẫn chưa đồng bộ, còn nhỏ lẻ, dàn trải và nhiều kho đã xuống cấp. Thậm chí, một số bộ, ngành hiện nay vẫn phải tận dụng nhiều kho cũ để đựng hàng dự trữ.

Việc chậm cải thiện hạ tầng và công nghệ, theo đại biểu Điểu Huỳnh Sang, có thể dẫn tới nhiều hệ lụy như: lãng phí ngân sách Nhà nước, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng, đặc biệt trong các tình huống cấp bách như thiên tai, dịch bệnh hay biến động thị trường lớn. Trong khi đó, thực tiễn đòi hỏi khả năng xử lý nhanh và truy xuất nguồn gốc tức thời với độ chính xác cao.

Từ những phân tích trên, đại biểu Điểu Huỳnh Sang thống nhất với quan điểm số hóa hệ thống kho dự trữ quốc gia là yêu cầu cấp thiết, nhằm bảo đảm chất lượng, an toàn hàng dự trữ và nâng cao khả năng ứng phó trong các tình huống khẩn cấp. Theo đại biểu, đây là chiến lược quan trọng để bảo vệ lợi ích quốc gia, bảo đảm an ninh lương thực, y tế và quốc phòng trong bối cảnh toàn cầu hóa nhiều biến động.

Đại biểu Điểu Huỳnh Sang đề xuất: “Để quá trình số hóa hệ thống kho lưu trữ quốc gia đạt hiệu quả đồng bộ, cần có một chính sách đầu tư lâu dài và quy hoạch tổng thể từ Trung ương đến địa phương”.

Theo đó, Ban soạn thảo cũng nên làm rõ về nguồn lực đầu tư hiện đại hóa các điểm kho dự trữ theo tiêu chí là công nghiệp, hiện đại, số hóa. Ngoài ra cần làm rõ về công tác quản lý, vận hành, phân tích dữ liệu các kho dự trữ quốc gia vì trong Dự thảo Luật thì hiện nay cũng chưa rõ.

Đồng tình với quan điểm cần đẩy mạnh CĐS, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH Vĩnh Long) nhận định việc đưa nội dung CĐS, nghiên cứu và ứng dụng công nghệ mới vào dự thảo Luật là hướng đi đúng. Tuy nhiên, dự thảo vẫn thiếu một số quy định mang tính nền tảng.

Đại biểu đề nghị Luật cần quy định tiêu chuẩn kỹ thuật cho từng loại kho như kho lạnh, kho xăng dầu, kho vật tư đặc chủng; đồng thời có hệ thống cảm biến theo dõi điều kiện môi trường, giám sát cháy nổ và cảnh báo tự động. Bên cạnh đó, cần bổ sung quy định về cơ sở dữ liệu dự trữ quốc gia, được vận hành theo thời gian thực, liên thông giữa các bộ, ngành để phục vụ dự báo thị trường, điều tiết giá và đưa ra quyết định nhập - xuất kịp thời.

Phân tích Điều 30 của Dự thảo về Nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, CĐS trong lĩnh vực Dự trữ quốc gia, đại biểu Lê Thị Thanh Lam (Đoàn ĐBQH TP Cần Thơ) đánh giá cao tinh thần đổi mới của điều luật, khi đã đề cập đầy đủ việc ứng dụng công nghệ mới trong nhập, xuất và bảo quản hàng dự trữ. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng dự thảo vẫn chưa bao quát được trụ cột mới của an ninh quốc gia là dữ liệu số và tài nguyên số.

Theo đại biểu, ngày 18/8/2025, Thủ tướng Chính phủ ban hành Nghị quyết số 175 phê duyệt chiến lược dữ liệu tại Trung tâm dữ liệu quốc gia, xác định dữ liệu tại đây là tài nguyên quốc gia, có vai trò chiến lược trong đổi mới phát triển kinh tế - xã hội, an ninh, an ninh mạng và CĐS.

Do đó, đại biểu đề nghị bổ sung quy định về dự trữ dữ liệu số và tài nguyên số, bao gồm: Dữ liệu nền tảng, dữ liệu dùng chung, tài nguyên số chiến lược, hạ tầng số trọng yếu và các cấu phần công nghệ lõi phục vụ kinh tế - xã hội và ứng phó khẩn cấp.

Theo đại biểu, việc bổ sung này sẽ giúp dự thảo Luật đồng bộ với định hướng của Chính phủ, theo kịp xu thế quốc tế, và tạo tầm nhìn dài hạn cho Luật, bảo đảm nền Dự trữ quốc gia hiện đại, linh hoạt, bền vững trong kỷ nguyên số.

Số hóa 100% kho dự trữ - Hướng tới mô hình dự trữ thông minh

Về kho dự trữ quốc gia theo quy định tại Điều 29 của dự thảo Luật, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH TP Hồ Chí Minh) đồng tình với chủ trương hiện đại hóa kho dự trữ. Đồng thời, đại biểu đề nghị Ban soạn thảo bổ sung yêu cầu 100% kho dự trữ quốc gia phải được số hóa, giám sát tự động bằng công nghệ hình ảnh và cảm biến. Đây là giải pháp phù hợp với điều kiện thiên tai và an ninh phi truyền thống, giúp giảm rủi ro cháy nổ, hư hỏng hàng hóa, và giúp công tác quản lý minh bạch, kịp thời, chính xác.

Về nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ và CĐS tại Điều 30, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng đề nghị Ban soạn thảo xem xét bổ sung nhiệm vụ phát triển mô hình dự trữ thông minh, phục vụ dự báo nhu cầu, biến động thị trường và xác định cơ cấu hàng dự trữ. Việc ứng dụng công nghệ thông minh sẽ giúp Nhà nước dự báo sớm rủi ro khan hiếm, nâng cao hiệu quả điều tiết thị trường và rút ngắn thời gian phản ứng chính sách./.