Chuyển đổi số mở đường cho nông thôn mới phát triển bền vững

Nông nghiệp, nông thôn Việt Nam vẫn giữ vai trò chiến lược trong bảo đảm an ninh lương thực, an sinh xã hội và ổn định kinh tế - chính trị.

Tuy nhiên, mô hình tăng trưởng truyền thống đang bộc lộ nhiều hạn chế khi tài nguyên thiên nhiên dần cạn kiệt, lao động nông thôn giảm, biến đổi khí hậu diễn biến phức tạp.

Trong bối cảnh đó, chuyển đổi số không chỉ là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu cấp thiết, giúp khu vực nông nghiệp - nông thôn chuyển đổi tư duy phát triển, vượt qua “bẫy trung bình” và tạo ra bước đột phá mới.

Điểm đặc biệt của chuyển đổi số là tạo ra “cuộc chơi công bằng” cho các chủ thể tham gia. Khi công nghệ số làm thay đổi quy luật phát triển từ “cá lớn nuốt cá bé” sang “cá nhanh nuốt cá chậm”, nông nghiệp - vốn bị coi là khu vực chậm phát triển - lại có cơ hội vươn lên nếu biết tận dụng lợi thế về sự linh hoạt, khả năng thích ứng nhanh.

Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp nhỏ, hợp tác xã và nông hộ đã từng bước tiếp cận công nghệ số để nâng cao hiệu quả sản xuất, kết nối thị trường và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị nông sản.

Những năm gần đây, ứng dụng công nghệ số trong nông nghiệp đã đạt được những kết quả bước đầu. Các giải pháp như phần mềm phân tích môi trường, hệ thống cảm biến, Internet vạn vật (IoT), công nghệ GIS, blockchain truy xuất nguồn gốc… đã được áp dụng trong trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản và lâm nghiệp.

Một số địa phương, doanh nghiệp tiên phong đã hình thành mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, quản lý thông minh, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nông sản Việt Nam.

Không chỉ dừng lại ở sản xuất, chuyển đổi số còn đóng vai trò quan trọng trong xây dựng nông thôn mới. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành ở cơ sở, cung cấp dịch vụ công trực tuyến, giám sát an ninh trật tự, quản lý hạ tầng nông thôn đã góp phần nâng cao hiệu quả quản trị, cải thiện chất lượng đời sống người dân.

Chuyển đổi số giúp rút ngắn khoảng cách giữa nông thôn và đô thị, từng bước hình thành “nông thôn số”, “nông dân số” - những tiêu chí mới trong xây dựng nông thôn mới giai đoạn hiện nay.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy, chuyển đổi số trong nông nghiệp và nông thôn vẫn còn nhiều hạn chế. Các ứng dụng còn rời rạc, thiếu liên kết dữ liệu, chưa hình thành hệ sinh thái số hoàn chỉnh; nhận thức, nguồn nhân lực và hạ tầng số ở nhiều địa phương còn yếu. Điều này đòi hỏi phải có cách tiếp cận tổng thể, đồng bộ, lấy người nông dân làm trung tâm, doanh nghiệp làm động lực và Nhà nước giữ vai trò kiến tạo, dẫn dắt.

Trong thời gian tới, để chuyển đổi số thực sự trở thành động lực thúc đẩy xây dựng nông thôn mới, cần tập trung phát triển đồng thời nông nghiệp số, nông thôn số và chính quyền số.

Đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, xây dựng hạ tầng dữ liệu, nâng cao nhận thức và kỹ năng số cho người dân sẽ là những giải pháp then chốt, góp phần xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, nông thôn phát triển toàn diện và bền vững./.