Cà phê giảm phát thải giúp nông dân Lâm Đồng thoát nghèo bền vững
Lâm Đồng bước vào niên vụ cà phê 2024-2025 với nhiều tín hiệu tích cực từ các vùng canh tác áp dụng mô hình giảm phát thải. Năng suất ổn định, chất lượng hạt được nâng cao, chi phí giảm mạnh và môi trường canh tác cải thiện rõ rệt đang tạo nên “lợi ích kép” cho nông dân địa phương.
Nhiều hộ đồng bào tại các xã vùng sâu, vùng xa của Lâm Đồng trước đây phụ thuộc hoàn toàn vào phân hóa học, thuốc diệt cỏ nên chi phí sản xuất cao, thu nhập bấp bênh. Khi áp dụng canh tác giảm phát thải, thu nhập bình quân của mỗi ha cà phê tăng từ 20 - 30% nhờ giảm chi phí và giá bán cao hơn.
Nhờ mô hình giảm phát thải, tại nhiều thôn/buôn, tình trạng sử dụng thuốc diệt cỏ tràn lan đã giảm 80 - 90%. Nguồn nước suối nội đồng sạch hơn, gia súc gia cầm không còn bị ảnh hưởng bởi hóa chất. Trong năm đầu áp dụng, đa số hộ tham gia mô hình đều ghi nhận: Giảm 40 - 60% chi phí phân bón, thuốc bảo vệ thực vật; tăng độ tơi xốp đất và khả năng giữ ẩm; năng suất ổn định, thậm chí tăng nhẹ 5 -10% ở một số vùng; thu nhập cải thiện, giúp nhiều hộ thoát nghèo hoặc cận nghèo.
Hiện nay, các doanh nghiệp thu mua hiện trả giá cao hơn từ 300 - 500 đồng/kg cho cà phê đạt tiêu chuẩn môi trường - xã hội. Một số đơn vị xuất khẩu còn ký hợp đồng liên kết dài hạn, tạo đầu ra ổn định cho các hợp tác xã.
Từ năm 2023, Lâm Đồng đẩy mạnh các dự án sản xuất cà phê bền vững theo hướng giảm phát thải, do Trung tâm Khuyến nông tỉnh phối hợp với Viện Khoa học Kỹ thuật Nông lâm nghiệp Tây Nguyên triển khai. Nhiều doanh nghiệp và tổ chức quốc tế như JDE, IDH, TMT Consulting tham gia hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng chuỗi liên kết. Các mô hình này đang lan tỏa mạnh tại Di Linh, Nam Ban - Lâm Hà, Nam Hà, Nâm Nung, Quảng Phú, Quảng Sơn…
Các chuyên gia nông nghiệp đánh giá mô hình cà phê giảm phát thải là bước đi phù hợp giúp nông dân thích ứng biến đổi khí hậu, hướng tới sản xuất bền vững. Việc tăng che phủ xanh và giảm hóa chất là yếu tố then chốt để xây dựng sinh kế lâu dài cho người trồng cà phê.
Việc nâng cao chất lượng hạt cà phê giúp các hợp tác xã dễ dàng ký kết với các đối tác trong và ngoài nước bởi mô hình giảm phát thải tạo ra sản phẩm đồng đều, đạt chuẩn kỹ thuật, tăng khả năng truy xuất nguồn gốc - yếu tố then chốt để mở rộng thị trường.
Thực tế cho thấy, mô hình cà phê giảm phát thải mang lại lợi ích môi trường rõ nét. Trồng xen cây che bóng, duy trì thảm thực vật tự nhiên giúp giữ nước, chống xói mòn, cải thiện cấu trúc đất và giảm đáng kể áp lực chi phí vật tư. Các tiêu chuẩn như Rainforest Alliance, UTZ, Fair Trade, Organic… đang được chuyển giao rộng rãi, mở đường cho nông dân tiếp cận những thị trường khó tính.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu gia tăng, các chuyên gia đánh giá việc giảm hóa chất độc hại và tăng che phủ cây xanh là giải pháp cấp bách để bảo vệ đất, nước và sức khỏe cộng đồng.
Hiện tỉnh Lâm Đồng có hơn 327.000 ha cà phê, trong đó 310.000 ha đang cho sản lượng với tổng sản lượng trên 1 triệu tấn mỗi năm. Khoảng 119.000 ha đã đạt chứng nhận bền vững như VietGAP, 4C, UTZ… Giá trị xuất khẩu cà phê toàn tỉnh đạt 450-500 triệu USD/năm, riêng EU chiếm tới 45-50%.
Mô hình cà phê giảm phát thải đang chứng minh hiệu quả thực tế, trở thành hướng đi tất yếu để nâng cao giá trị ngành cà phê Lâm Đồng, đồng thời đáp ứng yêu cầu chuyển đổi xanh, phát triển bền vững và nâng chuẩn nông nghiệp Việt Nam trên thị trường quốc tế./.
