Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: Công đoàn KH&CN Việt Nam phải chuyển từ đại diện bị động sang đại diện chủ động

Ngày 24/12, tại Hà Nội, Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 được tổ chức, đánh dấu bước kiện toàn quan trọng của tổ chức công đoàn ngành, hướng tới mô hình đại diện hiện đại, chăm lo bền vững và bảo vệ hiệu quả người lao động khoa học và công nghệ trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia.

Tham dự Đại hội có đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN; đồng chí Nguyễn Đình Khang, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; đồng chí Huỳnh Thanh Xuân, Phó Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; đồng chí Phạm Đức Long, Chủ tịch Công đoàn KH&CN Việt Nam và 190 đại biểu đại diện cho hơn 82.650 đoàn viên, người lao động trong ngành.

Định vị lại vai trò công đoàn ngành khi khoa học và công nghệ trở thành động lực then chốt

Đại hội Công đoàn KH&CN Việt Nam lần thứ I diễn ra trong bối cảnh khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang được Đảng và Nhà nước xác định là đột phá chiến lược, là động lực then chốt của tăng trưởng và phát triển bền vững đất nước.

Điều đó đặt ra yêu cầu mới đối với tổ chức công đoàn ngành: không chỉ làm tốt các chức năng truyền thống, mà phải chủ động thích ứng với môi trường lao động đang biến đổi nhanh chóng.

Phát biểu chỉ đạo tại Đại hội, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, trong môi trường lao động số, tổ chức công đoàn không thể tiếp tục vận hành theo cách làm cũ.

Theo Bộ trưởng, chuyển đổi số không làm thay đổi bản chất chức năng đại diện, chăm lo và bảo vệ người lao động, nhưng tạo ra bước chuyển căn bản về phương thức, từ đại diện bị động sang đại diện chủ động, dựa trên dữ liệu, qua đó nâng cao chất lượng đối thoại, thương lượng và tham gia xây dựng chính sách liên quan đến người lao động khoa học và công nghệ.

Cùng với đó, công tác đào tạo và tái đào tạo kỹ năng trên nền tảng số được Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng xác định là hình thức chăm lo căn cơ và bền vững nhất, giúp người lao động nâng cao năng lực thích ứng, ổn định việc làm và thu nhập trong bối cảnh khoa học và công nghệ phát triển nhanh, sâu và rộng.

Trong phát biểu khai mạc Đại hội, Chủ tịch Công đoàn KH&CN Việt Nam, Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Đức Long khẳng định, Đại hội lần thứ I không chỉ mang ý nghĩa tổ chức mà còn là dịp xác lập tầm nhìn và định hướng phát triển cho công đoàn ngành trong nhiệm kỳ 2025-2030.

Theo Thứ trưởng, Công đoàn ngành Khoa học và Công nghệ phải trở thành tổ chức đại diện hiện đại, chăm lo bền vững và bảo vệ hiệu quả người lao động trong cả không gian thực và không gian số.

Công đoàn là tổ chức đại diện có chiều sâu, phù hợp với đặc thù lao động trí tuệ, sáng tạo

Những yêu cầu đổi mới được đặt ra từ lãnh đạo Bộ KH&CN không dừng lại ở định hướng, mà được phản ánh sinh động qua các tham luận tại Đại hội.

Các ý kiến tham luận tại Đại hội cho thấy ở nhiều đơn vị KH&CN, tổ chức công đoàn đang từng bước chuyển trọng tâm từ chăm lo ngắn hạn sang chăm lo bền vững, từ hỗ trợ đời sống thuần túy sang đồng hành cùng người lao động trong phát triển năng lực nghề nghiệp, môi trường sáng tạo và chất lượng cuộc sống.

Tham luận của đại diện Công đoàn Tập đoàn VNPT cho thấy cách tiếp cận mới trong việc lấy hạnh phúc người lao động làm thước đo tổng hợp cho hiệu quả hoạt động công đoàn.

Theo đó, hạnh phúc người lao động không chỉ được nhìn nhận qua thu nhập hay phúc lợi, mà được đặt trong tổng thể các mối quan hệ lao động, đời sống gia đình và đời sống cá nhân.

Trên nền tảng đó, công đoàn triển khai các chương trình hành động gắn với phúc lợi, phát triển nhân lực số, đổi mới thi đua theo hướng năng suất và hiệu quả, đồng thời xây dựng môi trường làm việc sáng tạo, an toàn và nhân văn. Cách tiếp cận này phản ánh rõ xu hướng công đoàn chuyển từ “chăm lo sau” sang “đồng hành từ đầu” với người lao động trong suốt quá trình làm việc.

Ở góc độ hạ tầng số quốc gia, tham luận của đại diện Công đoàn Trung tâm Internet Việt Nam cho thấy vai trò của công đoàn trong việc đồng hành cùng người lao động thực hiện các nhiệm vụ kỹ thuật có tính liên tục cao, áp lực lớn và gắn với an toàn, ổn định của Internet quốc gia. Trong bối cảnh Internet trở thành hạ tầng thiết yếu của nền kinh tế số, công đoàn không chỉ chăm lo đời sống mà còn chú trọng phát triển năng lực số, khuyến khích sáng kiến kỹ thuật, xây dựng môi trường làm việc kỷ cương, đoàn kết, qua đó giúp người lao động yên tâm gắn bó với các nhiệm vụ đặc thù, đòi hỏi trình độ chuyên môn cao và tinh thần trách nhiệm lớn.

Với lĩnh vực truyền thông, tham luận của Công đoàn Đài Truyền hình Việt Nam phản ánh rõ nét áp lực lao động sáng tạo trong môi trường cạnh tranh số ngày càng gay gắt.

Trước sự thay đổi nhanh chóng trong hành vi tiếp cận thông tin của công chúng, công đoàn không chỉ dừng lại ở chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, mà phải quan tâm sâu hơn đến điều kiện làm việc, không gian sáng tạo, sức khỏe nghề nghiệp và tâm lý lao động.

Thực tiễn phối hợp chặt chẽ giữa công đoàn và chuyên môn tại Đài Truyền hình Việt Nam cho thấy, khi công đoàn thực sự thấu hiểu và đồng hành, người lao động sẽ yên tâm sáng tạo, gắn bó lâu dài và nâng cao chất lượng sản phẩm trong môi trường truyền thông số đầy cạnh tranh.

Các tham luận tại Đại hội dù xuất phát từ những lĩnh vực khác nhau nhưng đều gặp nhau ở một điểm chung: Công đoàn ngành KH&CN đang dịch chuyển từ vai trò hỗ trợ sang vai trò đồng hành, từ chăm lo ngắn hạn sang chăm lo bền vững, từ hoạt động phong trào sang tổ chức đại diện có chiều sâu, phù hợp với đặc thù lao động trí tuệ, sáng tạo và áp lực cao.

Bước chuyển từ định hướng sang triển khai trong môi trường số

Sau hai ngày làm việc nghiêm túc, trách nhiệm và hiệu quả, Đại hội đã thông qua Nghị quyết Đại hội Công đoàn KH&CN Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, đồng thời ra mắt Ban Chấp hành Công đoàn KH&CN Việt Nam khóa I.

Theo đó, Đại hội Công bố quyết định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, chỉ định Ban Chấp hành Công đoàn KH&CN Việt Nam lần I, nhiệm kỳ 2025-2030 gồm 27 đồng chí, tại Đại hội chỉ định 25 đồng chí, khuyết 2 đồng chí; Ủy ban Kiểm tra gồm 9 ủy viên, Đại hội chỉ định 8, khuyết 1; Đoàn đại biểu Công đoàn KH&CN Việt Nam dự Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2025-2030 gồm 8 đại biểu chính thức, 2 đại biểu dự khuyết.

Phát biểu bế mạc Đại hội, Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Đức Long khẳng định, thành công của Đại hội là kết quả của tinh thần đoàn kết, trí tuệ tập thể và sự quan tâm, chỉ đạo sát sao của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Đảng ủy và Lãnh đạo Bộ KH&CN.

Thứ trưởng nhấn mạnh, nhiệm vụ quan trọng sau Đại hội là sớm cụ thể hóa Nghị quyết thành chương trình, kế hoạch hành động thiết thực, bám sát cơ sở, lấy đoàn viên và người lao động làm trung tâm, lấy hiệu quả đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền lợi người lao động làm thước đo cho hoạt động công đoàn ngành trong nhiệm kỳ mới.

Với nền tảng đã được xác lập từ Đại hội lần thứ I, Công đoàn KH&CN Việt Nam được kỳ vọng sẽ từng bước khẳng định vai trò là tổ chức đại diện hiện đại, có năng lực số, đồng hành hiệu quả cùng người lao động trong sự nghiệp phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia./.