Bảo đảm vững chắc, chủ động an ninh năng lượng với tầm nhìn chiến lược

Trong khuôn khổ Hội nghị toàn quốc quán triệt, triển khai thực hiện 4 Nghị quyết của Bộ Chính trị, Ủy viên Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị thông tin chuyên đề Nghị quyết số 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Nghị quyết số 70 thể hiện tầm tư duy chiến lược

Đánh giá sau sau 5 năm triển khai Nghị quyết số 55-NQ/TW của Bộ Chính trị, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị cho biết, vẫn còn nhiều hạn chế. Báo cáo đến hết năm 2024 cho thấy, trong 11 chỉ tiêu của Nghị quyết, đến năm 2030 chỉ có 3 chỉ tiêu có khả năng hoàn thành, 6 chỉ tiêu khó đạt và 2 chỉ tiêu chưa đủ cơ sở đánh giá. Hệ thống thể chế, chính sách còn bất cập; quy hoạch thiếu linh hoạt; nhiều dự án chậm tiến độ, dẫn tới nguy cơ thiếu điện.

Nguồn cung ngày càng phụ thuộc nhập khẩu; hạ tầng còn thiếu và chưa đồng bộ; công nghệ đổi mới chậm, tỷ lệ nội địa hóa thấp. Bên cạnh đó, nhân lực và năng suất còn hạn chế; thị trường cạnh tranh chưa hoàn chỉnh, giá năng lượng chưa sát với cơ chế thị trường và vẫn tồn tại tình trạng bù chéo trong giá điện.

Khẳng định sự cần thiết của Nghị quyết số 70-NQ/TW, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị cho biết, Bộ Chính trị đã ban hành nghị quyết này với các chủ trương, chính sách đồng bộ và đột phá nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Nghị quyết nhấn mạnh nguyên tắc năng lượng phải “đi trước một bước” để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, nâng cao đời sống nhân dân, đồng thời phục vụ mục tiêu phát triển nhanh, bền vững đất nước, đặc biệt là hai cột mốc chiến lược đến năm 2030 và 2045.

Trên cơ sở kế thừa Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/2/2020, Nghị quyết số 70-NQ/TW bổ sung, phát triển nhiều nội dung mới về quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp, đặt ra yêu cầu bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng trong kỷ nguyên mới. Văn kiện xác định an ninh năng lượng là bộ phận trọng yếu của an ninh quốc gia, gắn liền với ổn định chính trị, phát triển kinh tế, quốc phòng - an ninh và hội nhập quốc tế.

Nghị quyết thể hiện tầm nhìn chiến lược khi chuyển từ quan niệm “bảo đảm cung ứng” sang “bảo đảm vững chắc và chủ động an ninh năng lượng” với định hướng dài hạn, đa chiều. Các mục tiêu cụ thể được lượng hóa rõ ràng, gắn với thực tiễn, bảo đảm triển khai đúng tiến độ.

Nghị quyết yêu cầu đa dạng hóa nguồn và công nghệ năng lượng; ưu tiên phát triển năng lượng tái tạo, LNG, hydrogen, điện hạt nhân hiện đại; khuyến khích nghiên cứu, phát triển và nội địa hóa công nghệ, hình thành chuỗi giá trị trong nước. Đồng thời, phát triển năng lượng phải gắn kết chặt chẽ với phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng - an ninh, bảo vệ môi trường và thực hiện cam kết quốc tế. Các giải pháp bao gồm: xây dựng dự trữ năng lượng chiến lược, phát triển hạ tầng truyền tải đồng bộ, thông minh; lồng ghép mục tiêu giảm phát thải, ứng phó biến đổi khí hậu, thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, gắn phát triển năng lượng với bảo vệ môi trường, an sinh xã hội và hội nhập quốc tế.

Bên cạnh đó, nghị quyết còn cập nhật và cụ thể hóa các quan điểm chỉ đạo của Đảng tại nhiều nghị quyết quan trọng về hoàn thiện thể chế, phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, phát triển kinh tế tư nhân và hội nhập quốc tế, tất cả đều liên quan trực tiếp đến bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

5 nhóm quan điểm, 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn

Thông tin về 5 nhóm quan điểm chỉ đạo của Nghị quyết số 70-NQ/TW, Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương cho biết, mục tiêu đến năm 2030, Nghị quyết đặt mục tiêu: vừa đủ cung ứng; hiện đại hóa hệ thống điện; đẩy mạnh năng lượng tái tạo; bảo đảm cung ứng đủ xăng dầu và LNG; nâng cao hiệu quả và giảm phát thải. Đến năm 2045, hướng tới một nền năng lượng bền vững, thông minh, cạnh tranh, hiện đại ngang tầm thế giới.

Về 7 nhóm nhiệm vụ, giải pháp lớn, cần tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, sự tham gia của cả hệ thống chính trị và nhân dân trong bảo đảm an ninh năng lượng.

Cấp ủy, chính quyền các cấp cần xác định rõ phát triển năng lượng quốc gia là nhiệm vụ trọng tâm, xuyên suốt, phải được lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện nghiêm túc, hiệu quả.

Yêu cầu quan trọng là nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước, phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn và cơ chế phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương, bảo đảm điều hành thống nhất, đồng bộ từ Trung ương đến cơ sở. Công tác kiểm tra, giám sát phải được tăng cường, nhất là với việc thực hiện quy hoạch, chất lượng và tiến độ các dự án năng lượng.

Song song với đó, cần đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao nhận thức xã hội về vai trò, ý nghĩa của an ninh năng lượng, gắn với chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước. Trọng tâm là thay đổi hành vi sử dụng năng lượng, phát động phong trào tiết kiệm, hiệu quả, thân thiện môi trường trong cộng đồng và doanh nghiệp.

Cần chú trọng phổ biến, nhân rộng mô hình năng lượng tái tạo, phù hợp đặc thù từng vùng, địa phương, đặc biệt là mô hình tự sản xuất - tự tiêu thụ tại hộ gia đình, doanh nghiệp, cộng đồng năng lượng. Đồng thời, thúc đẩy cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nguồn và tải, góp phần bảo đảm an ninh năng lượng bền vững.

Nhóm nhiệm vụ, giải pháp thứ hai là hoàn thiện thể chế, chính sách để trở thành lợi thế cạnh tranh, nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ thúc đẩy phát triển năng lượng.

Quyết liệt, quyết tâm hoàn thiện pháp luật về điện lực, dầu khí, khoáng sản, năng lượng nguyên tử; tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, tạo cơ chế vượt trội thu hút dự án năng lượng quan trọng.

Hoàn thiện chính sách tài chính, tín dụng, thuế; huy động mạnh vốn tư nhân, FDI, PPP; ưu tiên vốn cho dự án năng lượng xanh, sạch, công nghệ mới và hệ thống dự trữ.

Khuyến khích điện mặt trời mái nhà, tự sản xuất - tự tiêu thụ, lưu trữ năng lượng, thu hồi năng lượng; phát triển rác thải - năng lượng, công nghệ carbon thấp, trung hòa carbon.

Công khai danh mục dự án, áp dụng đấu thầu cạnh tranh; kiểm soát chặt PPA; phòng chống tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm trong đầu tư, mua sắm, đấu thầu năng lượng.

Nâng cao chất lượng chiến lược, quy hoạch năng lượng, đặc biệt Quy hoạch điện VIII điều chỉnh; quy hoạch có tính mở, kịp thời cập nhật, gắn với phát triển kinh tế-xã hội, quốc phòng, an ninh.

Hoàn thiện thị trường năng lượng minh bạch, liên thông; giá do thị trường quyết định có quản lý của Nhà nước; cải cách mạnh thủ tục hành chính, giảm 30-50% thời gian và chi phí.

Năm nhóm nhiệm vụ, giải pháp còn lại là: Phát triển nguồn cung và hạ tầng năng lượng, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng; đẩy mạnh tiết kiệm năng lượng, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, thực hiện linh hoạt cam kết quốc tế về giảm phát thải; thiết lập các biện pháp quản trị và ứng phó với rủi ro, tập trung huy động mọi nguồn lực xã hội, khuyến khích mạnh mẽ khu vực tư nhân tham gia phát triển năng lượng; tạo đột phá trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và đào tạo nguồn nhân lực trong lĩnh vực năng lượng; tăng cường hợp tác quốc tế, góp phần thúc đẩy phát triển nhanh, bền vững ngành năng lượng và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia

Về tổ chức thực hiện, Nghị quyết số 70-NQ/TW đã phân công nhiệm vụ thực hiện cho 6 nhóm cơ quan.

Cụ thể, các tỉnh ủy, thành ủy, đảng ủy trực thuộc Trung ương, ban đảng tổ chức học tập, quán triệt Nghị quyết tới cán bộ, đảng viên; xây dựng chương trình, kế hoạch triển khai thực hiện Nghị quyết. Các cấp ủy, chính quyền địa phương chỉ đạo, đôn đốc, kiểm tra, giám sát dự án đầu tư năng lượng trên địa bàn theo quy định.

Đảng ủy Quốc hội lãnh đạo, chỉ đạo nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện pháp luật để tạo thuận lợi cho phát triển năng lượng quốc gia theo tinh thần của Nghị quyết; tăng cường giám sát việc xây dựng và tổ chức thực hiện chiến lược, quy hoạch và các chính sách phát triển năng lượng quốc gia; bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng quốc gia đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong tình hình mới.

Đảng ủy Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia và các chiến lược phát triển các phân ngành năng lượng, Quy hoạch tổng thể năng lượng quốc gia, Quy hoạch điện VIII điều chỉnh phù hợp với tinh thần của Nghị quyết; trình Quốc hội sửa đổi, ban hành các luật có liên quan tạo môi trường thuận lợi cho phát triển, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Trường hợp cần thiết, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết chuyên đề về các cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030; ưu tiên bố trí đủ nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ đã nêu trong Nghị quyết.

Đảng ủy Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo, phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội, tham gia xây dựng pháp luật, cơ chế, chính sách về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia.

Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương chủ trì, phối hợp với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và các cơ quan liên quan hướng dẫn việc quán triệt thực hiện Nghị quyết.

Ban Chính sách, chiến lược Trung ương chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan thường xuyên theo dõi, hướng dẫn kiểm tra, giám sát, đôn đốc triển khai thực hiện Nghị quyết; định kỳ sơ kết, tổng kết việc thực hiện, báo cáo Bộ Chính trị, Ban Bí thư./.