Bà Rịa - Vũng Tàu: Xây dựng mô hình sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ
Thông qua thực hiện nhiệm vụ “Xây dựng mô hình sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu” do Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu là đơn vị chủ quản, các nhà khoa học thuộc Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam đã nghiên cứu xây dựng quy trình canh tác nhãn theo hướng hữu cơ, kết hợp kinh nghiệm sản xuất của người dân địa phương. Qua đó, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng của cây nhãn, giúp người dân tăng thu nhập, đóng góp tích cực vào định hướng phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của tỉnh.
Ở Việt Nam, nhãn là cây ăn trái có diện tích trồng lớn thứ 4 (chiếm 83.024 ha) sau chuối, xoài, bưởi và cũng là cây ăn trái xuất khẩu lớn thứ 4 sau thanh long, chuối, chôm chôm. Bà Rịa - Vũng Tàu là một trong 7 tỉnh trồng nhãn chính ở phía Nam và là tỉnh trồng nhiều nhãn lớn thứ hai ở miền Đông Nam Bộ (1.644 ha). Bà Rịa - Vũng Tàu có kế hoạch nâng diện tích trồng nhãn lên 1.810 ha vào năm 2025 và 2.390 ha vào năm 2030. Điều này cho thấy, nhãn là cây trồng rất quan trọng không chỉ đối với địa phương mà còn với cả ngành sản xuất cây ăn trái của nước ta.
Hiện nay, các nước nhập khẩu trái cây ngày càng đặt ra những yêu cầu cao hơn về tiêu chuẩn chất lượng, sự minh bạch trong sản xuất và nguồn gốc nông sản. Do đó, các tiêu chuẩn quốc tế như: Thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu (GlobalGAP), Tiêu chuẩn Nông nghiệp hữu cơ Nhật Bản (JAS)... đã được các nước xây dựng và áp dụng như là giải pháp kép để nâng cao chất lượng nông sản nội địa, đồng thời là rào cản kỹ thuật đối với những nông sản ngoại nhập kém chất lượng. Điều này đã tạo ra những thách thức không nhỏ đối với các nước xuất khẩu nông sản, đặc biệt là xuất khẩu nông sản thô như Việt Nam. Vì vậy, đẩy mạnh việc áp dụng đồng thời các tiêu chuẩn quốc tế và Việt Nam (VietGAP, TCVN 11041-1 và 2:2017) trong sản xuất nông nghiệp nói chung và cây ăn trái nói riêng là vấn đề cốt lõi để đáp ứng được nhu cầu nội tiêu và xuất khẩu. Đồng thời, việc áp dụng phù hợp các tiêu chuẩn ngành vào sản xuất cây ăn trái ở trong nước nói chung và tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng là rất cần thiết.
Xuất phát từ thực tiễn sản xuất nhãn tại địa phương và định hướng phát triển ngành nông nghiệp của tỉnh, Viện Khoa học Kỹ thuật Nông nghiệp miền Nam đã đề xuất và được Sở KH&CN tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu giao triển khai nhiệm vụ “Xây dựng mô hình sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu”. Nhiệm vụ có các mục tiêu chính sau: (i) Xây dựng được 20 ha nhãn xuồng cơm vàng và Edor đạt tiêu chuẩn VietGAP theo hướng hữu cơ và liên kết từ sản xuất đến tiêu thụ; (ii) Xây dựng được 10 ha nhãn xuồng cơm vàng và Edor giai đoạn kiến thiết cơ bản theo hướng hữu cơ; (iii) Ứng dụng công nghệ thông tin vào truy xuất nguồn gốc sản phẩm nhãn và khai thác chỉ dẫn địa lý cho nhãn xuồng cơm vàng tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu; (iv) Đào tạo và chuyển giao kỹ thuật sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ.
Thực hiện đề tài trên, các nhà khoa học đã xây dựng quy trình cơ sở sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ kết hợp kinh nghiệm sản xuất tại các huyện Đất Đỏ, Xuyên Mộc theo tiêu chí phù hợp với tình hình canh tác của các nông hộ tại địa phương. Sau đó, thử nghiệm các yếu tố kỹ thuật chính để đánh giá và hoàn thiện.
Thông qua đề tài, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã xây dựng được 30 ha mô hình sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ, hiệu quả kinh tế tăng trên 35% so với sản xuất truyền thống, thân thiện với môi trường và có liên kết sản xuất - tiêu thụ. Đồng thời, ứng dụng công nghệ thông tin để xây dựng 2 bộ mã QR code tích hợp tem truy xuất nguồn gốc cho Hợp tác xã Nông nghiệp Long Mỹ và Tổ hợp tác sản xuất nhãn Edor ấp Phú Quý (xã Hòa Hiệp, huyện Xuyên Mộc, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu) đáp ứng được kế hoạch trong thuyết minh. Bên cạnh đó, 07 lớp đào tạo, tập huấn kỹ thuật, thương mại đã được tổ chức, thu hút được nhiều học viên là cán bộ, nhân dân trong các huyện trên địa bàn tỉnh. Thông qua đó, nhân rộng quy trình kỹ thuật canh tác nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ áp dụng cho các vùng trồng nhãn địa phương. Sở KH&CN Bà Rịa - Vũng Tàu cũng phối hợp với Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn tỉnh cấp mã vùng trồng cho 15 ha nhãn xuồng cơm vàng ở xã Long Mỹ, huyện Đất Đỏ.
Như vậy, việc triển khai mô hình sản xuất nhãn VietGAP theo hướng hữu cơ tại Bà Rịa - Vũng Tàu không chỉ giúp nâng cao giá trị kinh tế cho người trồng nhãn mà còn góp phần phát triển nền nông nghiệp bền vững và thân thiện với môi trường. Với sự hỗ trợ từ các cơ quan, đơn vị và chính quyền địa phương, việc ứng dụng tiêu chuẩn VietGAP và các công nghệ truy xuất nguồn gốc đã giúp sản phẩm nhãn của tỉnh đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường quốc tế. Những kết quả đạt được từ đề tài không chỉ củng cố vị thế của cây nhãn trong cơ cấu cây trồng chủ lực của tỉnh mà còn là cơ sở để Bà Rịa - Vũng Tàu trở thành một trong những địa phương dẫn đầu trong việc áp dụng mô hình sản xuất nông sản sạch, hướng đến thị trường bền vững, chất lượng cao./.
