Thoát nghèo nhờ chuyển đổi cây trồng đúng hướng
Xã Bản Xèo, tỉnh Lào Cai những năm gần đây trở thành một trong những vùng trồng dong riềng tập trung lớn của địa phương. Từ những mảnh vườn nhỏ ven đường đến các triền đồi rộng, cây dong riềng được bà con người H’Mông, Dao, Giáy phủ xanh khắp nơi.
Cây dong riềng đã trở thành sinh kế quan trọng của nhiều hộ dân vùng cao. Nhờ khả năng thích nghi tốt với điều kiện đất dốc, ít sâu bệnh, chi phí đầu tư thấp nhưng cho năng suất ổn định, cây dong riềng mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người nông dân.
Theo thống kê, xã Bản Xèo hiện có 7.338 nhân khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Dao, H’Mông, Giáy... trong đó có đến hơn 1.000 hộ nghèo và cận nghèo. Năm 2025 toàn xã có gần 100 ha dong riềng, sản lượng ước đạt hơn 2.500 tấn củ, năng suất trung bình 20-25 tấn/ha, giá bán dao động khoảng 2.500 đồng/kg. Theo ước tính, bình quân mỗi ha dong riềng cho thu nhập khoảng hơn 60 triệu đồng, cao gấp 2-3 lần so với cây trồng khác như ngô hoặc lúa nương.
Mục tiêu của xã là hình thành vùng sản xuất tập trung có liên kết bao tiêu, đưa dong riềng thành sản phẩm đặc sản, gắn với thương hiệu Bản Xèo. Thời gian tới, địa phương sẽ triển khai mở rộng thêm 40 ha diện tích trồng dong riềng ở các thôn như Cửa Cải, Ná Din đồng thời bố trí cán bộ hướng dẫn nhân dân trồng và chăm sóc theo đúng kỹ thuật, góp phần tăng năng suất và thu nhập.
Anh Cứ A Vàng, người H’Mông ở thôn Tả Lèng cho biết, gia đình anh đã trồng khoảng 0,5 ha nương năm nay ước thu hơn 10 tấn củ dong riềng tươi. Với giá khoảng 2.500 đồng/kg gia đình anh có thể thu về một khoản thu nhập đáng kể để trang trải cuộc sống.
Không chỉ riêng gia đình anh Vàng, hầu hết hộ dân tại Bản Xèo đều có nguồn thu ổn định nhờ cây dong riềng. Bao đời nay người dân vẫn trồng một vài khoảnh nhỏ để làm bún, làm miến ăn trong gia đình. Nhưng vài năm trở lại đây, khi nhu cầu thị trường tăng, miến dong trở thành sản phẩm OCOP, cây dong riềng cũng trở thành cây hàng hóa, cây xóa đói, giảm nghèo cho người dân.
Gia đình anh Lý Láo Tả ở thôn San Lùng có 1 ha đất, trước kia chủ yếu trồng cây ngô cho thu nhập thấp. Vài năm trở lại đây, nhận thấy tiềm năng và hiệu quả của cây dong riềng cho nên đã mạnh dạn chuyển đổi. Với khí hậu thuận lợi và được chính quyền địa phương hướng dẫn kỹ thuật, mỗi năm gia đình anh thu hoạch hơn 20 tấn củ dong tươi, trừ các khoản chi phí, thu về gần 50 triệu đồng góp phần cải thiện đời sống, có điều kiện tái đầu tư sản xuất và thoát nghèo bền vững.
Toàn thôn hiện có 124 hộ thì 70 hộ trồng dong riềng với tổng diện tích hơn 30 ha. Ngoài việc thu hoạch đem bán cho các thương lái, nhiều hộ dân ở Bản Xèo đã chủ động thành lập các hợp tác xã sản xuất miến dong, liên kết với người dân để hình thành chuỗi khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ, tránh tình trạng “được mùa rớt giá”. Từ đó, bà con cũng yên tâm đầu tư phân bón, mở rộng diện tích, chăm sóc theo quy trình để nâng cao hiệu quả. Giám đốc Hợp tác xã miến dong Hưng Hiền, Cồ Thị Hiền cho biết: Nhận thấy tiềm năng từ cây dong riềng cùng với kinh nghiệm đã học hỏi, gia đình chị mạnh dạn đầu tư mở hợp tác xã (HTX) để liên kết với người dân. Hiện tại HTX có 10 lao động là người địa phương, trực tiếp sản xuất tại cơ sở cùng hàng chục hộ dân tham gia liên kết trồng cây dong riềng.
Trung bình mỗi ngày cơ sở của chị sản xuất khoảng 1 - 2 tạ miến khô, tương đương khoảng 5 tấn củ tươi, với đầu ra hiện tại cung không đủ cầu nên sản lượng của người dân thu hoạch đến đâu HTX thu mua hết đến đó. Nhờ cây dong riềng, nhiều hộ dân ở Bản Xèo từ chỗ thuộc diện hộ nghèo, cận nghèo đã vươn lên, có thu nhập ổn định.
Cây dong riềng không chỉ tạo việc làm tại chỗ, mà còn thúc đẩy phát triển chuỗi giá trị nông sản mới cho vùng cao. Nhờ đó, kinh tế địa phương khởi sắc, góp phần chuyển dịch cơ cấu cây trồng, nâng cao thu nhập và tạo động lực để người dân vươn lên làm giàu./.