Động lực tái cấu trúc nông thôn trong giai đoạn mới
Kinh tế tập thể với nòng cốt là hợp tác xã (HTX) đang góp phần thay đổi cách sản xuất, nâng chất lượng sống và định hình diện mạo nông thôn mới ở Bắc Ninh.
Trong quá trình xây dựng nông thôn mới, các địa phương trên địa bàn tỉnh đã chủ động lồng ghép hiệu quả nguồn vốn đầu tư công và các chương trình mục tiêu quốc gia để phát triển hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội thiết yếu.
Trên nền tảng đó, các HTX ngày càng khẳng định vai trò là “cầu nối” tổ chức lại sản xuất ở khu vực nông thôn, đưa tiến bộ kỹ thuật, liên kết thị trường và hình thành nhiều mô hình sản xuất hàng hóa tập trung, hiệu quả.
Thông qua hoạt động của HTX, giá trị sản xuất nông nghiệp được nâng lên, tạo việc làm ổn định và tăng thu nhập cho người dân.
Đời sống vật chất được cải thiện cũng mở ra điều kiện để các địa phương quan tâm hơn tới phát triển văn hóa, thể thao, học tập cộng đồng, qua đó củng cố khối đoàn kết ở khu dân cư, giữ vững quốc phòng - an ninh và trật tự an toàn xã hội.
Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Ninh Phan Minh Hiền cho biết, phong trào phát triển kinh tế tập thể giai đoạn 2020-2025 đã ghi nhận nhiều kết quả nổi bật.
Nhiều HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị, ứng dụng công nghệ cao và chuyển đổi số từng bước được hình thành, nhất là trong các lĩnh vực nông nghiệp, thương mại, dịch vụ và công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp. Doanh thu bình quân của các HTX tăng khoảng 7-8% mỗi năm; thu nhập của thành viên và người lao động cao hơn từ 1,2-1,3 lần so với sản xuất cá thể bên ngoài HTX.
Thực tiễn đã xuất hiện nhiều mô hình HTX tiêu biểu, tạo sức lan tỏa rõ nét như: HTX rau sạch Yên Dũng, HTX mỳ Chũ Nam Thể, HTX nông nghiệp hữu cơ Bình Minh, HTX Dược liệu Việt Kết, HTX Lúa Vàng, HTX Đông Bình - Gia Bình hay các HTX dịch vụ nông nghiệp công nghệ cao, quỹ tín dụng nhân dân.
Không chỉ tạo việc làm cho hàng chục nghìn lao động, các HTX này còn góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực kinh tế tập thể và thúc đẩy hoàn thiện các tiêu chí kinh tế trong xây dựng nông thôn mới.
Một điểm sáng tiêu biểu là HTX Rau củ quả Liên Ấp (xã Liên Bão). Trên diện tích khoảng 30 ha, HTX tổ chức sản xuất rau an toàn và cây ăn quả theo quy trình VietGAP, kiểm soát chặt chẽ chất lượng và truy xuất nguồn gốc.
HTX cung ứng ra thị trường từ 500-800 kg rau củ quả mỗi ngày. Việc vận động tích tụ ruộng đất, cơ giới hóa hơn 70% khâu sản xuất và tổ chức chuỗi liên kết từ giống, kỹ thuật đến tiêu thụ đã giúp nông dân yên tâm sản xuất, giảm rủi ro thị trường. Doanh thu bình quân đạt gần 300 triệu đồng/ha/năm, nhiều hộ thành viên có thu nhập trên 100 triệu đồng.
Từ những mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị như HTX Liên Ấp đến các HTX phát triển nghề truyền thống gắn với công nghệ, chuyển đổi số, Bắc Ninh đang từng bước hình thành một nền nông nghiệp - nông thôn năng động, thích ứng với yêu cầu phát triển mới.
Đến hết tháng 9/2025, toàn tỉnh có 51/66 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 5 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao. Dự kiến đến cuối năm 2025, toàn tỉnh sẽ có 452 thôn đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Giai đoạn 2026-2030, Bắc Ninh đặt mục tiêu trên 90% số xã đạt chuẩn nông thôn mới, trong đó 50% đạt chuẩn nâng cao và 30% đạt chuẩn kiểu mẫu.
Để hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh dự kiến huy động hơn 7.200 tỷ đồng đầu tư cho hạ tầng kinh tế - xã hội và phát triển sản xuất.
Trong lộ trình đó, việc tiếp tục phát huy vai trò của HTX được xác định là một trong những giải pháp trọng tâm, góp phần làm mới diện mạo nông thôn và xây dựng những miền quê đáng sống, phát triển bền vững trong giai đoạn tới./.