Trí tuệ nhân tạo: Giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp tư nhân

Bước ngoặt cách đây gần 3 thập kỷ

Bà Lê Uyên Thảo cho biết, ngày 19/11/1997, Việt Nam chính thức kết nối với mạng Internet toàn cầu. Sự kiện này đã mở ra một "cơ hội" lịch sử, tạo tiền đề cho một làn sóng phát triển kinh tế - xã hội chưa từng có. Ngày nay, chúng ta đang đứng trước một bước ngoặt có tầm vóc tương tự, nếu không muốn nói là lớn hơn.

Năm 2025, AI chính là "mỏ vàng" mới cho tất cả mọi người. Thế giới đang bước vào một giai đoạn phát triển đầy biến động, nơi các yếu tố địa chính trị, sự đứt gãy của chuỗi cung ứng và tốc độ phát triển vũ bão của công nghệ đang định hình lại toàn bộ cục diện kinh tế toàn cầu.

Đối với Việt Nam, một nền kinh tế có độ mở lớn và đang trên đà hội nhập sâu rộng, những thách thức này càng trở nên rõ nét. Tuy nhiên, trong thách thức luôn tồn tại cơ hội.

Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, với hạt nhân là AI, đang mở ra một con đường mới cho các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam không chỉ để tồn tại, mà còn để bứt phá và vươn lên trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Trên toàn cầu, AI đang tạo ra một cuộc cách mạng thực sự. Quy mô thị trường AI dự kiến sẽ tăng gấp 5 lần, từ 339 tỷ USD năm 2025 lên đến 1,81 nghìn tỷ USD vào năm 2030. AI được dự báo sẽ tạo ra 97 triệu việc làm mới và đóng góp vào GDP toàn cầu một con số tương đương với toàn bộ nền kinh tế Trung Quốc.

Riêng trong năm 2024, lượng vốn đầu tư tư nhân vào Generative AI đã đạt 34 tỷ USD, cho thấy niềm tin mãnh liệt của thị trường vào tiềm năng của công nghệ này.

Thách thức của doanh nghiệp và giải pháp công nghệ

Tại Việt Nam, làn sóng AI đang lan tỏa mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Theo thống kê, Việt Nam đang là điểm sáng bất ngờ, dẫn đầu khu vực Đông Nam Á với tỷ lệ doanh nghiệp vừa và nhỏ (SMEs) ứng dụng AI lên đến 93%. Các con số khác cũng rất ấn tượng: 44% doanh nghiệp SMEs xác định AI là khoản đầu tư công nghệ hàng đầu, 65% đã sử dụng AI để tự động hóa tin nhắn khách hàng và 91% lãnh đạo đang cân nhắc tuyển dụng bằng AI.

Tuy nhiên, những con số ấn tượng này đang cho thấy một thực tế đáng suy ngẫm. Phần lớn việc ứng dụng này chỉ dừng lại ở mức "lướt qua bề mặt".

Theo một khảo sát của Sectona.ai, có đến 47% người dùng AI tại Việt Nam vẫn ở mức "mới bắt đầu" và 34% ở mức "thử nghiệm". Chỉ có 1% đạt đến trình độ chuyên gia. Đáng chú ý, có đến 54% tự đánh giá kỹ năng của mình ở mức trên trung bình, cho thấy một xu hướng "ảo tưởng sức mạnh" và "ngộ nhận" về năng lực làm chủ AI.

Thực trạng này đặt ra một thách thức lớn làm thế nào để biến sự quan tâm rộng rãi thành năng lực ứng dụng thực chất? Làm thế nào để doanh nghiệp Việt Nam không chỉ "dùng AI" một cách hời hợt, mà phải thực sự "làm chủ AI" để tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững?

Bà Lê Uyên Thảo cho rằng, hệ sinh thái AI Việt Nam đang đối mặt với một thách thức "hai tốc độ". Đó là sự thiếu kết nối giữa các tập đoàn lớn (tập trung nghiên cứu cơ bản, xây dựng nền tảng) và các startups (giải quyết bài toán thị trường ngách, nhưng có xu hướng sử dụng giải pháp ngoại).

Sự vênh nhau về tốc độ và mục tiêu này làm giảm hiệu quả cộng hưởng của toàn hệ sinh thái. Để giải quyết thách thức này, cần có các giải pháp thúc đẩy sự hợp tác chặt chẽ hơn, chẳng hạn như cơ chế hợp tác thông qua các quỹ đầu tư mạo hiểm từ tập đoàn cho startup và các dự án R&D chung.

Đặc biệt, sự phát triển nhanh chóng của AI đặt ra yêu cầu cấp thiết về một hành lang pháp lý rõ ràng để vừa thúc đẩy đổi mới, vừa quản trị rủi ro.

Nhận thức rõ điều này, ngày 10/12/2025, Quốc hội Việt Nam đã chính thức thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo, Luật có hiệu lực từ ngày 01/03/2026. Đây là một bước đi lịch sử, đưa Việt Nam vào nhóm các quốc gia tiên phong có khung pháp lý toàn diện về AI.

Để hành trình ứng dụng AI không trở thành một cuộc đầu tư dàn trải và thiếu hiệu quả, bà Lê Uyên Thảo cho rằng, các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam cần một lộ trình chiến lược rõ ràng, có thể được chia thành ba giai đoạn chính:

Giai đoạn nền tảng và khai phá: Xây dựng tư duy AI và làm chủ các công cụ cơ bản.

Giai đoạn tối ưu hóa và tích hợp: Ứng dụng AI sâu rộng vào từng phòng ban, tự động hóa các quy trình hiện có.

Giai đoạn tự động hóa và bứt phá: Triển khai các trợ lý AI tự hành để tự động hóa các quy trình phức tạp và tạo ra lợi thế cạnh tranh đột phá.

Cuộc cách mạng AI đang diễn ra mạnh mẽ và không chờ đợi một ai. Đối với các doanh nghiệp tư nhân Việt Nam, đây vừa là một thách thức lớn, vừa là một cơ hội lịch sử để thay đổi cuộc chơi. Việc chậm trễ trong việc ứng dụng AI đồng nghĩa với nguy cơ bị bỏ lại phía sau, mất dần năng lực cạnh tranh không chỉ trên thị trường quốc tế mà ngay cả trên sân nhà.

Bằng cách tiếp cận một cách bài bản và chiến lược, bắt đầu từ việc xây dựng nền tảng tư duy và tri thức, tiến tới tối ưu hóa từng tác vụ, và cuối cùng là bứt phá với các trợ lý AI tự hành, các doanh nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể biến AI thành động lực tăng trưởng cốt lõi.

Đây là con đường để xây dựng nên những doanh nghiệp thông minh, linh hoạt và có sức chống chịu tốt, sẵn sàng cạnh tranh sòng phẳng và vươn ra biển lớn, góp phần hiện thực hóa khát vọng về một Việt Nam hùng cường và thịnh vượng./.

PV