Hợp tác xã Nông nghiệp 1 Bình Nguyên phát triển theo chuỗi giá trị

Nền tảng hình thành và vai trò trong sản xuất nông nghiệp địa phương

Trong tiến trình xây dựng nông thôn mới, phát triển kinh tế tập thể được xem là một trong những giải pháp then chốt nhằm tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững và phù hợp với cơ chế thị trường. Tại xã Bình Nguyên, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi (trước sáp nhập), HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên đang từng bước khẳng định vai trò là đầu mối liên kết sản xuất, cung ứng dịch vụ nông nghiệp và thúc đẩy tiêu thụ nông sản cho người dân địa phương.

Xuất phát điểm là một hợp tác xã nông nghiệp truyền thống, HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên đã trải qua quá trình chuyển đổi, thích ứng với yêu cầu mới của nền kinh tế thị trường và chương trình xây dựng nông thôn mới. Từ chỗ chủ yếu cung cấp các dịch vụ cơ bản phục vụ sản xuất, HTX từng bước mở rộng vai trò, tham gia sâu hơn vào tổ chức sản xuất, liên kết thị trường và nâng cao giá trị nông sản.

HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên được thành lập từ năm 2004, hoạt động trên địa bàn thôn Nam Bình 2, xã Bình Nguyên. Đây là khu vực có truyền thống sản xuất nông nghiệp lâu đời, với lực lượng lao động nông thôn đông đảo và diện tích đất sản xuất tương đối ổn định. Trong nhiều năm, sản xuất nông nghiệp tại địa phương chủ yếu dựa vào kinh nghiệm, quy mô hộ gia đình nhỏ lẻ, khả năng tiếp cận thị trường còn hạn chế.

Trong bối cảnh đó, HTX ra đời với mục tiêu tập hợp các hộ nông dân vào một tổ chức chung, tạo đầu mối cung cấp dịch vụ sản xuất và hỗ trợ kỹ thuật. Các dịch vụ thiết yếu như thủy lợi nội đồng, làm đất, cung ứng giống cây trồng, vật tư nông nghiệp… được HTX đảm nhiệm, góp phần giảm chi phí sản xuất và tạo sự chủ động cho người dân.

Theo thời gian, cùng với yêu cầu tái cơ cấu ngành nông nghiệp và thực hiện các tiêu chí tổ chức sản xuất trong xây dựng nông thôn mới, vai trò của HTX ngày càng được mở rộng. Không chỉ dừng lại ở việc cung ứng dịch vụ, HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên từng bước tham gia tổ chức sản xuất theo kế hoạch, gắn trách nhiệm của HTX với hiệu quả kinh tế của từng hộ thành viên.

Từ sản xuất manh mún đến liên kết tập trung

Một trong những khó khăn lớn nhất của nông dân Bình Nguyên trong nhiều năm là đầu ra cho nông sản thiếu ổn định. Khi sản xuất phân tán, mỗi hộ chỉ cung cấp một lượng nhỏ sản phẩm, việc đàm phán với doanh nghiệp thu mua gần như không khả thi. Giá cả nông sản vì thế phụ thuộc nhiều vào thương lái, tiềm ẩn rủi ro về thị trường.

Nhận diện rõ vấn đề này, Ban quản trị HTX xác định cần phải chuyển đổi phương thức hoạt động theo hướng liên kết sản xuất tập trung, lấy HTX làm trung tâm điều phối. Các hộ thành viên được khuyến khích sản xuất theo cùng một kế hoạch thời vụ, cùng quy trình kỹ thuật và cùng tiêu chuẩn chất lượng. Điều này giúp hình thành vùng sản xuất có quy mô lớn hơn, tạo điều kiện thuận lợi cho việc kết nối tiêu thụ.

Thông qua HTX, người dân không còn sản xuất đơn lẻ mà tham gia vào một chuỗi liên kết, trong đó HTX đóng vai trò đại diện, kết nối với các đối tác thu mua, đơn vị chế biến và hệ thống phân phối. Mô hình này giúp giảm rủi ro thị trường và từng bước nâng cao giá trị sản phẩm nông nghiệp.

Chuẩn hóa quy trình - bước đi cần thiết để nâng cao giá trị

Cùng với việc tổ chức lại sản xuất, HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên chú trọng đến chuẩn hóa quy trình canh tác. Thông qua sự hỗ trợ của ngành nông nghiệp và các chương trình khuyến nông, HTX tổ chức tập huấn kỹ thuật cho các thành viên, hướng dẫn áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất.

Việc sử dụng giống cây trồng phù hợp, bón phân cân đối, quản lý dịch bệnh theo hướng an toàn sinh học được HTX phổ biến rộng rãi. Nhờ đó, chất lượng nông sản được cải thiện, năng suất ổn định hơn, đồng thời giảm tác động tiêu cực đến môi trường.

Bên cạnh đó, HTX từng bước đầu tư và phối hợp đầu tư các khâu sơ chế, bảo quản nông sản sau thu hoạch. Dù chưa phải là chế biến sâu, nhưng việc giảm thất thoát sau thu hoạch đã góp phần nâng cao hiệu quả kinh tế cho các hộ thành viên, đồng thời đáp ứng tốt hơn yêu cầu của thị trường.

Trong bối cảnh chương trình “Mỗi xã một sản phẩm” (OCOP) được triển khai rộng khắp, HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên xem đây là cơ hội quan trọng để xây dựng thương hiệu cho nông sản địa phương. OCOP không chỉ là việc đánh giá, xếp hạng sản phẩm mà còn là quá trình nâng cấp toàn diện từ chất lượng, quy trình sản xuất đến bao bì, nhãn mác và câu chuyện sản phẩm.

Thông qua OCOP, HTX có điều kiện rà soát lại các sản phẩm tiềm năng, lựa chọn hướng phát triển phù hợp với lợi thế của địa phương. Việc chuẩn hóa theo tiêu chí OCOP giúp nông sản Bình Nguyên từng bước tiếp cận các kênh tiêu thụ chính thống, thay vì chỉ tiêu thụ tự phát như trước đây.

Quan trọng hơn, OCOP góp phần thay đổi tư duy của nông dân: từ sản xuất để bán sang sản xuất để xây dựng thương hiệu, coi chất lượng và uy tín là yếu tố quyết định sự phát triển lâu dài.

Liên kết thị trường - yếu tố quyết định tính bền vững

Nhằm đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm, HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên chủ động tìm kiếm, kết nối với các đối tác tiêu thụ trong và ngoài địa phương. Việc ký kết các thỏa thuận tiêu thụ, dù ở quy mô còn khiêm tốn, đã giúp người dân yên tâm sản xuất, giảm áp lực “được mùa mất giá”.

HTX cũng đóng vai trò trung gian trong việc cung cấp thông tin thị trường, định hướng sản xuất cho các hộ thành viên. Trên cơ sở nhu cầu thị trường, HTX khuyến khích điều chỉnh cơ cấu cây trồng, tránh tình trạng sản xuất ồ ạt một loại nông sản dẫn đến dư thừa.

Cách làm này không chỉ nâng cao hiệu quả sản xuất mà còn góp phần ổn định thu nhập cho người dân, từng bước tạo nền tảng cho phát triển nông nghiệp bền vững.

Thực tiễn hoạt động của HTX Nông nghiệp 1 Bình Nguyên cho thấy, khi kinh tế tập thể được tổ chức và vận hành hiệu quả, lợi ích mang lại không chỉ dừng ở khía cạnh kinh tế. HTX còn đóng vai trò quan trọng trong việc gắn kết cộng đồng, nâng cao tinh thần hợp tác và chia sẻ lợi ích giữa các hộ nông dân.

Thông qua HTX, người dân có điều kiện tiếp cận tốt hơn với các chính sách hỗ trợ của Nhà nước, từ đào tạo, tập huấn đến hỗ trợ phát triển sản xuất. Đây là yếu tố quan trọng góp phần thực hiện các tiêu chí về tổ chức sản xuất, thu nhập và lao động.

Việc HTX hoạt động ổn định cũng tạo thêm việc làm tại chỗ, hạn chế tình trạng lao động nông thôn phải rời quê tìm việc làm thời vụ. Đời sống kinh tế - xã hội của địa phương nhờ đó từng bước được cải thiện./.

BL