Hà Nội: Bảo vệ môi trường xanh - sạch - đẹp góp phần xây dựng nông thôn mới

Phụ nữ - “chìa khóa” của sự thay đổi

Trong gia đình Việt, phụ nữ vốn được ví như “tay hòm chìa khóa”, người quán xuyến bữa ăn, sinh hoạt, chi tiêu. Trong câu chuyện môi trường, họ cũng chính là người nắm giữ “chìa khóa” quan trọng: phân loại rác ngay từ đầu nguồn. Nhận rõ vai trò ấy, các cấp Hội Phụ nữ Hà Nội đã phát động phong trào “Phụ nữ Thủ đô tích cực tham gia bảo vệ môi trường”, coi việc phân loại rác thải là nhiệm vụ thường xuyên, là thói quen cần hình thành trong từng hộ gia đình.

Nhờ cách tuyên truyền kiên trì, gần gũi, khẩu hiệu đã đi vào từng gian bếp, từng góc sân, trở thành hành động cụ thể. Thói quen “tiện đâu vứt đó”, dồn tất cả vào một túi dần được thay thế bằng nếp sống mới: rác hữu cơ để riêng, rác tái chế gom lại, chỉ còn phần rác vô cơ khó xử lý mới đưa đi chôn lấp. Cán bộ hội không nói chuyện môi trường bằng những khái niệm xa vời, mà bằng những điều rất dễ hiểu: rác bếp có thể thành phân bón; vỏ chai, lon, bìa các tông có thể bán lấy tiền; chỉ lãng phí và gây ô nhiễm nếu ta trộn tất cả vào nhau.

Sự chuyển biến lớn nhất chính là ở nhận thức. Khi hiểu rằng rác không chỉ là thứ bỏ đi, mà nếu biết cách sẽ trở thành tài nguyên, phụ nữ chủ động hơn trong mỗi thao tác nhỏ: nhặt lại vỏ chai, giữ lại bìa cứng, phân riêng thức ăn thừa để ủ. Những thay đổi ấy tưởng chừng nhỏ, nhưng lại là nền tảng của một nền nông nghiệp tuần hoàn, một môi trường nông thôn trong lành hơn.

Điểm sáng nổi bật trong phong trào của phụ nữ ngoại thành Hà Nội là mô hình xử lý rác hữu cơ tại hộ gia đình. Thay vì đổ chung vào xe thu gom, rác bếp - vốn chiếm tỷ lệ lớn trong rác sinh hoạt - được hướng dẫn ủ tại chỗ bằng chế phẩm sinh học. Các lớp tập huấn được tổ chức ngay tại thôn, xóm; chị em được chỉ từng bước: chọn thùng ủ, cách trộn rác, bổ sung chế phẩm, che chắn để không gây mùi, theo dõi quá trình phân hủy.

Chỉ sau một thời gian, thứ từng bị coi là “rác bẩn” trở thành phân bón tơi xốp, giàu dinh dưỡng. Những thùng ủ rác đặt gọn trong vườn không bốc mùi, không chảy nước rỉ, mà trở thành “nhà máy nhỏ” sản xuất phân hữu cơ. Rau xanh, cây cảnh, hoa trong vườn được chăm bằng chính nguồn phân ấy, lớn nhanh, ít sâu bệnh, an toàn hơn với sức khỏe. Gia đình tiết kiệm được khoản chi mua phân hóa học, đồng thời trả lại cho đất nguồn hữu cơ cần thiết, giúp đất tơi, giữ ẩm tốt, dần phục hồi độ màu mỡ.

Rõ ràng, mô hình này tạo hiệu quả kép: giảm đáng kể lượng rác phải đưa ra bãi tập trung, giảm chi phí xử lý chất thải cho xã, cho thành phố, đồng thời giúp từng hộ gia đình chủ động nguồn phân bón sạch, an toàn. Đó là bước đi rất cụ thể của kinh tế tuần hoàn ngay trong đời sống nông thôn.

Với rác tái chế như lon bia, chai nhựa, giấy, bìa carton…, các chi hội phụ nữ nhiều nơi đã xây dựng mô hình “Ngôi nhà xanh”, “Biến rác thành tiền/quà”. Tại nhà văn hóa thôn, xóm, những khung nhà nhỏ bằng sắt, gỗ, tre được dựng lên để làm điểm tập kết phế liệu. Mỗi gia đình, mỗi hội viên thu gom rác tái chế tại nhà, định kỳ mang đến “Ngôi nhà xanh”.

Khi đủ số lượng, phế liệu được bán, số tiền lớn hay nhỏ đều được đóng góp cho quỹ nhân ái của chi hội. Từ quỹ này, những suất quà Tết, chiếc xe đạp, thẻ bảo hiểm y tế được trao cho phụ nữ nghèo, trẻ em khó khăn, người già neo đơn. Như vậy, một hành động môi trường đã được “nhân đôi” ý nghĩa: vừa giảm rác thải, bảo vệ cảnh quan, vừa vun đắp tình làng nghĩa xóm, khơi dậy tinh thần tương thân tương ái.

Nhờ các mô hình này, việc phân loại rác trong mắt hội viên không còn là “nhiệm vụ bắt buộc” mà trở thành việc làm có ích, có ý nghĩa, gắn với tình cảm, trách nhiệm với cộng đồng.

"Dệt màu xanh" nông thôn mới từ từng tuyến đường, góc phố

Phụ nữ cũng là lực lượng nòng cốt trong phong trào chỉnh trang cảnh quan nông thôn. Nhiều bãi rác tự phát ven đường, kênh mương đã được xóa bỏ, thay bằng “tuyến đường hoa”, “con đường bích họa”. Chị em góp ngày công, góp cây giống, tự tay trồng và chăm sóc, biến những góc xấu xí thành những dải hoa rực rỡ, bức tranh tường sinh động.

Những buổi cuối tuần, hình ảnh phụ nữ trong màu áo xanh tình nguyện quét ngõ, dọn rác, khơi thông cống rãnh, nhắc nhở nhau giữ gìn vệ sinh đã trở nên quen thuộc. Từng thôn, từng xóm dần hiện hữu không gian “sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn”, góp phần hoàn thành tiêu chí môi trường trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.

Phong trào phân loại rác, bảo vệ môi trường của phụ nữ Thủ đô vì thế không dừng lại ở khẩu hiệu hay phong trào ngắn hạn, mà đã đi vào chiều sâu, tạo nền nếp bền vững. Trước thực trạng chất thải gia súc xả trực tiếp ra môi trường, ảnh hưởng cảnh quan, nguồn nước, không khí và cả tiềm năng du lịch sinh thái, chị Ngô Thị Thanh Vân đã thành lập HTX Nông nghiệp hữu cơ và Dịch vụ bảo vệ môi trường Minh Châu Organic Farm (xã đảo Minh Châu, Hà Nội), hướng tới xử lý chất thải theo mô hình kinh tế tuần hoàn và lan tỏa lối sống xanh.

Theo đó, HTX đã đầu tư hơn 3 tỷ đồng xây dựng hệ thống xử lý chất thải chăn nuôi thành phân bón hữu cơ ngay tại địa phương. Đồng thời, HTX thu mua chất thải với giá 4.000 đồng/thùng, mỗi tháng chi khoảng 300 triệu đồng để thu gom hàng trăm tấn, vừa giảm ô nhiễm vừa tạo thêm thu nhập cho người dân.

Không chỉ vậy, HTX còn vận động trồng cây xanh, phủ xanh 20 ha đất trống tạo cảnh quan, từng bước hình thành điểm đến du lịch nông nghiệp sinh thái. HTX tổ chức tuyên truyền sử dụng chế phẩm sinh học trong chăn nuôi, phát hơn 1.500 thùng rác và hướng dẫn phân loại rác tại nguồn. Mô hình do phụ nữ khởi xướng này đang góp phần thiết thực giúp địa phương hoàn thiện tiêu chí môi trường và phát triển bền vững.

Có thể nói, bằng sự mềm mỏng, kiên trì, khéo léo trong vận động, phụ nữ Hà Nội đã và đang khẳng định vai trò không thể thay thế trong công cuộc bảo vệ môi trường, xây dựng nông thôn mới. Từ những thao tác nhỏ trong gian bếp, những thùng ủ rác sau vườn, những túi phế liệu mang đến “Ngôi nhà xanh”, sức mạnh cộng hưởng đã tạo nên những đổi thay lớn: bãi rác bớt dần, tuyến đường sạch hơn, vườn rau xanh hơn, lòng người ấm áp hơn.

Những “đóa hoa môi trường” ấy âm thầm tỏa hương, không chỉ làm đẹp làng xóm, mà còn truyền cảm hứng về lối sống xanh, sống có trách nhiệm với thiên nhiên và thế hệ mai sau. Chính từ những hành động giản dị mỗi ngày, màu xanh của nông thôn mới đang được dệt nên bền vững, góp phần xây dựng một Thủ đô văn minh, hiện đại mà vẫn gìn giữ được những miền quê trong lành, đáng sống./.

NMK