Hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo: Nền tảng ổn định đời sống lâu dài

Nhà ở kiên cố - điểm tựa quan trọng giúp người dân vượt qua rủi ro và vững vàng trong sinh kế

Trong cấu phần đánh giá nghèo đa chiều, nhà ở được xem là một chỉ số phản ánh trực tiếp mức độ tổn thương của các hộ nghèo. Ở nhiều vùng nông thôn, đặc biệt là nơi thường xuyên chịu tác động của mưa bão, sạt lở và lũ quét, nhà ở tạm bợ khiến người dân luôn trong tình trạng bị đe dọa bởi thiên tai. Một trận gió lớn, một đợt mưa kéo dài hay lũ bất ngờ có thể cuốn trôi toàn bộ tài sản của một gia đình, khiến họ quay lại vòng luẩn quẩn của nghèo đói.

Trong những năm gần đây, chính sách hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo được nhiều địa phương triển khai theo hướng thực chất hơn. Không chỉ là hỗ trợ vật liệu hay một phần kinh phí, nhiều nơi tổ chức thẩm định trực tiếp tại từng hộ, xác định mức độ rủi ro về thiên tai, điều kiện đất ở và khả năng tự xây dựng của gia đình. Nhờ cách tiếp cận này, việc hỗ trợ trở nên thiết thực và đúng nhu cầu của người dân hơn.

Một số địa phương như Quảng Trị và Đồng Tháp đã triển khai mô hình nhà chống bão, chống lũ cho các hộ nghèo sinh sống gần sông suối hoặc khu vực có nguy cơ ngập sâu. Nhà được thiết kế đơn giản nhưng đảm bảo tường kiên cố, mái chắc chắn và có gác lửng để người dân sơ tán tài sản trong trường hợp khẩn cấp. Những căn nhà như vậy đã chứng minh hiệu quả trong các đợt mưa bão gần đây, giúp nhiều gia đình tránh được thiệt hại lớn và duy trì được sinh kế sau thiên tai.

Không ít hộ khi chuyển từ nhà tạm sang nhà kiên cố đã thay đổi hoàn toàn điều kiện sống. Trước kia, những ngày mưa gió dài khiến họ không thể ra đồng làm việc, nông sản bị ảnh hưởng và thu nhập thiếu ổn định. Khi có ngôi nhà vững vàng, người dân yên tâm sản xuất hơn, con trẻ có không gian học tập tốt hơn và sinh hoạt gia đình cũng trở nên ổn định. Đây chính là tác động lâu dài mà chính sách nhà ở tạo ra đối với giảm nghèo đa chiều.

Hỗ trợ nhà ở gắn với giảm nghèo bền vững và nâng cao chất lượng sống của người dân

Việc hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo không chỉ là xây một mái nhà kiên cố mà còn là tạo nền tảng để họ có thể tiếp tục phát triển sinh kế. Một căn nhà an toàn giúp người dân tránh được các khoản chi phí phát sinh do thiên tai, giữ gìn tài sản và tập trung vào sản xuất. Khi không còn lo lắng về chỗ ở, họ có thể dành nguồn lực cho phát triển kinh tế, đầu tư cho giáo dục của con cái và tham gia tích cực hơn vào các hoạt động cộng đồng.

Ở nhiều địa phương, hộ nghèo được hướng dẫn lựa chọn vật liệu phù hợp với điều kiện tự nhiên, kết cấu nhà ở và mô hình thoát hiểm khi gặp sự cố. Cán bộ xã, thợ xây và cộng đồng hỗ trợ lẫn nhau để đẩy nhanh tiến độ thi công, tránh kéo dài qua mùa mưa bão. Mô hình “nhà ở cộng đồng hỗ trợ” này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn tạo sự gắn kết giữa người dân, đặc biệt là ở các vùng nông thôn và miền núi.

Một số xã còn kết hợp chương trình hỗ trợ nhà ở với đào tạo nghề và định hướng sinh kế. Khi được hỗ trợ nơi ở ổn định, nhiều hộ mạnh dạn vay vốn ưu đãi để phát triển sản xuất nhỏ như chăn nuôi, trồng rau màu hoặc làm dịch vụ.

Nhờ đó, thu nhập tăng và khả năng thoát nghèo bền vững hơn. Sự kết hợp này cho thấy nhà ở không phải là chính sách hỗ trợ đơn lẻ mà là mắt xích quan trọng trong toàn bộ hệ thống giảm nghèo đa chiều.

Việc cải thiện điều kiện nhà ở cũng tác động tích cực đến chất lượng giáo dục của trẻ em nghèo. Với những gia đình từng sống trong nhà tạm bợ, mùa mưa là thời điểm trẻ khó học bài, dễ ốm và ảnh hưởng đến việc đến trường. Khi được sống trong nhà kiên cố, môi trường học tập của trẻ tốt hơn, sức khỏe cải thiện và khả năng duy trì việc học ổn định hơn. Đây là yếu tố quan trọng trong mục tiêu ngăn chặn nguy cơ nghèo liên thế hệ.

Bên cạnh đó, mô hình hỗ trợ nhà ở còn được nhiều tỉnh lồng ghép với chương trình phòng chống thiên tai. Một số địa phương xây dựng nhà tránh trú bão cộng đồng, ưu tiên bố trí gần nơi sinh sống của hộ nghèo. Mỗi khi có bão lớn, người dân có thể sơ tán nhanh, tránh rủi ro về người và tài sản. Mô hình này đã chứng minh hiệu quả trong các đợt thiên tai lớn khi nhiều gia đình được bảo vệ kịp thời.

Hỗ trợ nhà ở không chỉ mang lại giá trị vật chất mà còn tạo ra thay đổi về tâm lý và niềm tin. Khi có nơi ở ổn định, người dân có cảm giác an toàn hơn, giảm lo lắng và chủ động hơn trong việc tìm kiếm sinh kế mới. Đây chính là điểm cốt lõi của giảm nghèo đa chiều, không chỉ hỗ trợ trước mắt mà tạo nền tảng vững chắc để người dân tự vươn lên trong tương lai.

Việc tiếp tục triển khai các chương trình hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo trong thời gian tới sẽ giúp các địa phương đạt được mục tiêu giảm nghèo bền vững, đồng thời nâng cao khả năng chống chịu trước thiên tai đang diễn biến ngày càng phức tạp. Một ngôi nhà an toàn là khởi đầu cho một cuộc sống ổn định, và là điều kiện để người dân có thể xây dựng tương lai lâu dài cho gia đình mình./.

Bích Việt