Nhiều địa phương mở rộng chính sách trợ giúp pháp lý để bảo đảm quyền lợi cho người nghèo
Các tỉnh, thành đang tăng cường hệ thống trợ giúp pháp lý nhằm giúp người nghèo, cận nghèo và nhóm yếu thế tiếp cận dịch vụ pháp luật miễn phí. Việc mở rộng mạng lưới tư vấn, tăng cường truyền thông và đưa dịch vụ pháp lý về tận cơ sở đang tạo ra thay đổi rõ rệt trong việc bảo vệ quyền lợi hợp pháp của người dân.
Trợ giúp pháp lý là một trong những nội dung quan trọng của chương trình giảm nghèo đa chiều. Khi người nghèo được tiếp cận pháp luật, hiểu quyền và nghĩa vụ của mình, họ có khả năng tự bảo vệ lợi ích trong quan hệ dân sự, lao động, đất đai, hôn nhân hoặc các tranh chấp phát sinh trong đời sống.
Đây là yếu tố nền tảng giúp hạn chế rủi ro pháp lý, giảm chi phí không đáng có và tạo sự an tâm trong sinh hoạt cũng như phát triển kinh tế hộ gia đình.
Trong thời gian gần đây, nhiều địa phương đã tăng cường mở rộng mạng lưới trợ giúp pháp lý bằng cách thành lập các điểm tư vấn tại xã, phường và lồng ghép vào các buổi sinh hoạt cộng đồng.
Ở một số xã miền núi như tại Phú Thọ các tổ tư vấn lưu động được triển khai về tận thôn bản, hỗ trợ người dân giải đáp các vấn đề liên quan đến thủ tục hành chính, tranh chấp đất đai hoặc quyền thừa kế. Mô hình này giúp những người không có điều kiện đi xa vẫn tiếp cận được dịch vụ pháp lý kịp thời.
Ngoài việc tư vấn trực tiếp, nhiều tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền thông qua hệ thống loa truyền thanh, các nhóm Zalo cộng đồng và tài liệu phát tại xã. Người dân được hướng dẫn cách soạn đơn, trình bày hồ sơ, liên hệ cơ quan có thẩm quyền và hiểu rõ các quyền cơ bản của mình theo quy định pháp luật. Nhờ đó, mức độ hiểu biết pháp lý trong cộng đồng tăng lên rõ rệt, đặc biệt là trong nhóm hộ nghèo ít có điều kiện tiếp cận thông tin.
Một điểm đáng chú ý là nhiều vụ việc phát sinh trong cộng đồng đều liên quan đến các giao dịch dân sự như vay mượn, chuyển nhượng đất hoặc tranh chấp tài sản.
Người nghèo thường gặp bất lợi trong các tình huống này do thiếu kiến thức pháp lý và không có điều kiện thuê luật sư. Việc trợ giúp pháp lý miễn phí đã giúp họ giảm rủi ro bị thiệt thòi, đồng thời tạo cơ hội giải quyết tranh chấp một cách minh bạch và đúng quy trình.
Tại một số địa phương, trung tâm trợ giúp pháp lý còn phối hợp với công an xã và tư pháp xã để hỗ trợ người dân làm giấy tờ tùy thân, khai sinh, đăng ký kết hôn hoặc xác nhận tình trạng pháp lý.
Những thủ tục tưởng như nhỏ nhưng nếu không được hướng dẫn đúng, người nghèo có thể gặp khó khăn trong việc hưởng chính sách an sinh, vay vốn ưu đãi hoặc tham gia bảo hiểm y tế. Khi người dân có hồ sơ pháp lý đầy đủ, họ tiếp cận chính sách thuận lợi hơn và giảm nguy cơ bị loại khỏi các chương trình hỗ trợ.
Một số tỉnh cũng triển khai mô hình “Ngày pháp luật ở cơ sở”, trong đó luật sư và trợ giúp viên pháp lý trực tiếp giải đáp vướng mắc của người dân theo từng nhóm chủ đề.
Người nghèo được ưu tiên giải quyết trước, được hướng dẫn chi tiết và được theo dõi vụ việc đến khi hoàn tất. Sự đồng hành này giúp nhiều hộ yên tâm hơn khi xử lý công việc liên quan đến pháp luật, đặc biệt là trong các tranh chấp phức tạp.
Không chỉ hỗ trợ về mặt pháp lý, các điểm trợ giúp còn góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về phòng ngừa rủi ro. Người dân được khuyến cáo cẩn trọng khi ký giấy vay nợ, mua bán tài sản hoặc nhận chuyển nhượng đất đai. Việc nâng cao hiểu biết pháp lý giúp hạn chế tình trạng lừa đảo, mạo danh và các hình thức vi phạm phổ biến ở vùng nông thôn.
Trong thời gian tới, nhiều địa phương đặt mục tiêu tiếp tục mở rộng mạng lưới trợ giúp pháp lý, tăng số buổi tư vấn lưu động và đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong truyền thông pháp luật.
Khi người nghèo được tiếp cận pháp luật đúng lúc, đúng nhu cầu, họ không chỉ bảo vệ được quyền lợi của mình mà còn có cơ hội tham gia đời sống kinh tế - xã hội một cách chủ động hơn. Đây là yếu tố quan trọng giúp quá trình giảm nghèo đa chiều trở nên bền vững và công bằng hơn cho mọi người dân./.