Sinh kế bền vững từ mô hình giữ màu xanh cho rừng ngập mặn Thạnh Phước
Tại xã Thạnh Phước, tỉnh Vĩnh Long, mô hình “Người giữ rừng” đang trở thành điểm tựa sinh kế bền vững cho cộng đồng, đồng thời góp phần giữ gìn hệ sinh thái rừng ngập mặn quý giá. Thay vì chỉ khai thác thủy sản tự nhiên như trước, người dân đã biết kết hợp bảo tồn rừng với phát triển kinh tế, tạo thu nhập ổn định và kéo giảm tỷ lệ hộ nghèo theo hướng bền vững.
Rừng ngập mặn Thạnh Phước không chỉ là lá chắn sinh thái quan trọng mà còn là nguồn sống của nhiều hộ dân vùng cửa sông.
Khi mô hình “Người giữ rừng” được triển khai, các hộ tham gia được hướng dẫn khai thác thủy sản theo hướng bền vững, đảm bảo sản lượng ổn định và an toàn môi trường.
Thủy sản được bao tiêu với giá cao hơn thị trường khoảng 10%, giúp người dân có thu nhập cải thiện đáng kể. Một phần quan trọng khác là người dân được tham gia đón khách du lịch, giới thiệu hệ sinh thái rừng, hướng dẫn trải nghiệm tát nước, mò cua, kéo lưới… qua đó có thêm nguồn thu từ dịch vụ du lịch.
Sự kết hợp giữa bảo tồn sinh thái và du lịch cộng đồng đã tạo ra “đòn bẩy kép”: Vừa bảo vệ rừng, vừa giúp người dân thoát nghèo. Những hộ trước đây sống bấp bênh nhờ đánh bắt nhỏ lẻ nay có sinh kế ổn định hơn khi được tập huấn kỹ thuật nuôi trồng thủy sản, hạn chế thiệt hại mùa mưa bão và chủ động nguồn thu quanh năm. Một số hộ còn phát triển thêm vườn cây ăn trái, sản phẩm thủ công, dịch vụ chèo thuyền, ẩm thực… tạo nguồn thu đa dạng.
Thực tế cho thấy, thu nhập của các hộ tham gia mô hình tăng rõ rệt. Nhiều gia đình từng là hộ nghèo đã tích lũy được vốn, sửa chữa nhà cửa, đầu tư giáo dục cho con cái. Quan trọng hơn là thay đổi tư duy sản xuất từ khai thác tự phát sang khai thác có trách nhiệm, từ làm ăn đơn lẻ sang kết nối theo tuyến du lịch - sinh thái.
Rừng được bảo vệ tốt hơn nhờ người dân trực tiếp tham gia giữ rừng. Các hoạt động trồng mới cây ngập mặn, tuần tra bảo vệ rừng, thu gom rác trên sông… được thực hiện thường xuyên, góp phần phục hồi hệ sinh thái tự nhiên.
Ý thức cộng đồng tăng lên, trẻ em được tham gia hoạt động giáo dục môi trường, tạo nền tảng lâu dài cho bảo tồn rừng ngập mặn.
Trong phát triển sinh kế, mô hình “Người giữ rừng” còn giúp người dân khai thác giá trị văn hóa địa phương. Những câu chuyện về nghề chài lưới, cách nhận biết thủy sản, vai trò của rừng trong chống sạt lở được truyền tải tự nhiên trong từng chuyến tham quan. Sản phẩm du lịch vì thế giữ được tính chân thật, gắn với đời sống, phù hợp xu hướng du lịch bền vững.
Cùng với cộng đồng, chính quyền tỉnh Vĩnh Long định hướng nhân rộng mô hình theo hướng chuyên nghiệp hơn, nhất là trong kết nối tuyến du lịch, phát triển dịch vụ trải nghiệm và nâng cao chất lượng phục vụ.
Ngành văn hóa - du lịch cũng đang xây dựng chuỗi liên kết giữa các điểm sinh thái, vườn trái cây, làng nghề để tạo lợi thế kinh tế vùng, đưa sản phẩm du lịch gắn với rừng ngập mặn trở thành OCOP đặc trưng.
Nhờ mô hình này, nhiều hộ dân trước đây không có việc làm ổn định nay có thu nhập 5-10 triệu đồng/tháng tùy vào mức độ tham gia dịch vụ.
Những nguồn thu mới này góp phần kéo giảm tỷ lệ nghèo, hạn chế tình trạng thanh niên rời quê làm ăn xa, đồng thời bảo đảm phụ nữ và người lớn tuổi vẫn có thể tham gia sinh kế.
Điểm đáng chú ý là “Người giữ rừng” tạo được hiệu ứng lan tỏa tích cực: Cộng đồng gắn kết hơn, môi trường được cải thiện và du lịch trở thành công cụ truyền thông mạnh mẽ về bảo vệ thiên nhiên.
Các tuyến du lịch liên kết được hình thành không chỉ tăng lợi ích kinh tế mà còn duy trì diện tích rừng, giúp cân bằng sinh thái và hạn chế tác động của biến đổi khí hậu.
Có thể khẳng định, mô hình giữ màu xanh cho rừng ngập mặn Thạnh Phước không chỉ đem lại giá trị môi trường, mà còn trở thành sinh kế bền vững giúp người dân vươn lên thoát nghèo.
Đây là hướng phát triển phù hợp để nhân rộng ở những vùng có hệ sinh thái tương tự, góp phần xây dựng một Vĩnh Long phát triển xanh, hài hòa giữa con người và tự nhiên./.