Du lịch cộng đồng: Hướng giảm nghèo bền vững ở các cồn đất Vĩnh Long

Vài năm trở lại đây, thay vì chỉ dựa vào làm vườn hay nuôi cá - vốn phụ thuộc mùa vụ - người dân đã biết khai thác chính sinh hoạt thường ngày của mình thành “sản phẩm du lịch”.

Những trải nghiệm như tát mương bắt cá, hái rau, chèo xuồng, nghe đờn ca tài tử, nấu món ăn dân gian được đưa vào tour một cách tự nhiên, không sắp đặt. Chính sự mộc mạc và chân thật đã tạo nên sức hút mạnh mẽ đối với du khách, đặc biệt là khách đô thị và du khách quốc tế.

Du lịch cộng đồng không chỉ đem lại thu nhập ổn định, mà còn thay đổi tư duy của người dân vùng cồn, từ sản xuất thuần nông sang kết hợp dịch vụ - nông nghiệp; từ làm ăn nhỏ lẻ sang làm kinh tế có tổ chức.

Nhiều gia đình chuyển từ cảnh bấp bênh theo mùa vụ sang có nguồn thu đều đặn quanh năm nhờ phục vụ du khách, bán nông sản sạch, đồ thủ công và các sản phẩm OCOP địa phương. Nhờ vậy, tỷ lệ hộ nghèo tại một số cồn giảm đáng kể, nhiều hộ đã thoát nghèo nhờ mô hình du lịch sinh thái - nông nghiệp.

Điểm cốt lõi của mô hình này là tính cộng đồng. Người dân kể câu chuyện văn hóa quê mình bằng chính giọng nói, ký ức và lối sống của họ. Không cần kịch bản thương mại, chính sự chân thành đã khiến du khách cảm nhận trọn vẹn nét đẹp miệt vườn. Từ đó, bản sắc địa phương được bảo tồn tự nhiên, trở thành “vốn liếng” cho người dân trong quá trình làm du lịch.

Chính quyền địa phương và hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong việc chuyên nghiệp hóa mô hình. Tại xã Hòa Minh - nơi thuộc Cồn Chim, các lớp bồi dưỡng kỹ năng làm du lịch được mở thường xuyên, giúp người dân hiểu về vệ sinh môi trường, ứng xử với du khách, an toàn thực phẩm và cách xây dựng sản phẩm trải nghiệm.

Chính quyền xác định du lịch cộng đồng là động lực quan trọng để xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu, trong đó đời sống người dân là tiêu chí trung tâm.

Hợp tác xã Du lịch Cộng đồng Cồn Chim đã góp phần nâng chuẩn dịch vụ, đồng thời duy trì sự chân chất vốn có của mô hình. Du lịch cộng đồng hiện tạo việc làm ổn định cho hơn 50 lao động địa phương, với thu nhập dao động 5-15 triệu đồng/tháng.

Đây là mức thu nhập vượt trội so với canh tác thuần nông, góp phần giảm nghèo theo hướng bền vững, hạn chế tình trạng người dân rời quê làm ăn xa.

Sự phát triển của du lịch cộng đồng cũng mở ra thị trường tiêu thụ ổn định cho nông sản địa phương. Các sản phẩm như trái cây vườn, mật ong, cá khô, bột nghệ, đồ thủ công… được du khách mua trực tiếp, giúp người dân tăng thu nhập và từng bước xây dựng thương hiệu OCOP gắn với vùng cồn sông nước.

Ngành văn hóa - du lịch Vĩnh Long định hướng mở rộng kết nối tuyến du lịch giữa Vĩnh Long - Bến Tre - Trà Vinh, khai thác lợi thế đường sông và văn hóa miệt vườn.

Việc công nhận thêm các điểm du lịch theo Luật Du lịch 2017 cũng được triển khai, nhằm nâng cao tính pháp lý và chất lượng dịch vụ. Tỉnh chú trọng phát triển du lịch xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu, hướng tới mô hình du lịch bền vững.

Du lịch cộng đồng không chỉ là giải pháp phát triển kinh tế, mà còn là công cụ giữ gìn văn hóa. Văn hóa bản địa như đờn ca tài tử, nhạc cụ dân gian, lễ hội truyền thống, ngư cụ xưa… được “tái sinh” trong đời sống du lịch, tăng sự gắn kết cộng đồng, đồng thời tạo thêm lợi ích kinh tế. Khi người dân trở thành chủ thể của mô hình, họ cũng chính là người gìn giữ và lan tỏa giá trị di sản.

Có thể thấy, với sự kết hợp hài hòa giữa truyền thống và hiện đại, giữa nông nghiệp và dịch vụ, du lịch cộng đồng đang mở ra con đường giảm nghèo lâu dài cho người dân xứ cồn Vĩnh Long.

Những mô hình sinh kế dựa vào văn hóa, cảnh quan và lối sống bình dị không chỉ giúp cải thiện thu nhập, mà còn mang đến một tương lai bền vững, nơi người dân có thể an cư, lập nghiệp ngay trên mảnh đất quê mình./.

VH