Tạo hành lang thử nghiệm có kiểm soát, thúc đẩy khoa học và công nghệ Thủ đô

Trong bối cảnh khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đang trở thành động lực then chốt của tăng trưởng, mô hình thử nghiệm có kiểm soát được xem là công cụ chính sách hiệu quả, cho phép các ý tưởng, công nghệ và mô hình mới được triển khai trong phạm vi, thời gian và điều kiện nhất định, dưới sự giám sát của cơ quan quản lý nhà nước. Cách tiếp cận này giúp giảm thiểu rủi ro, đồng thời tạo điều kiện để các sáng kiến khoa học - công nghệ nhanh chóng được kiểm chứng, hoàn thiện và nhân rộng.

Cụ thể hóa chính sách phát triển khoa học và công nghệ của Thủ đô

Theo quyết định của UBND thành phố, danh mục lĩnh vực ưu tiên, khuyến khích đăng ký thử nghiệm có kiểm soát được xây dựng trên cơ sở bám sát các định hướng lớn của Trung ương và của Hà Nội, đặc biệt là Luật Thủ đô năm 2024, các nghị quyết của HĐND thành phố và danh mục công nghệ chiến lược do Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Trước hết, thành phố ưu tiên các lĩnh vực khoa học và công nghệ trọng điểm của Thủ đô được quy định tại khoản 1 Điều 23 Luật Thủ đô số 39/2024/QH15. Nhóm lĩnh vực này bao gồm công nghệ số; công nghệ thông tin và truyền thông; công nghệ sinh học; công nghệ vật liệu mới; công nghệ chế tạo - tự động hóa; công nghệ môi trường, giảm phát thải carbon và ứng phó với biến đổi khí hậu. Đây là những lĩnh vực có vai trò nền tảng, tác động lan tỏa rộng và gắn chặt với yêu cầu phát triển bền vững của Hà Nội trong giai đoạn mới.

Bên cạnh đó, danh mục thử nghiệm có kiểm soát còn bao gồm các lĩnh vực khoa học và công nghệ trọng điểm của Thủ đô do HĐND thành phố xác định tại Nghị quyết số 34/2025/NQ-HĐND, như đô thị thông minh, giáo dục thông minh, y tế thông minh, công nghệ y - sinh học tiên tiến, công nghệ tài chính và công nghệ cao trong nông nghiệp. Việc khuyến khích thử nghiệm trong các lĩnh vực này thể hiện định hướng rõ ràng của Hà Nội trong việc gắn phát triển khoa học - công nghệ với nâng cao chất lượng quản trị đô thị, chất lượng dịch vụ công và đời sống người dân.

Mở rộng không gian thử nghiệm cho công nghệ chiến lược

Một điểm nhấn quan trọng trong quyết định của UBND thành phố là việc đưa vào danh mục khuyến khích thử nghiệm các công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược theo Quyết định số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Nhóm công nghệ này bao gồm trí tuệ nhân tạo, bản sao số, thực tế ảo và thực tế tăng cường; điện toán đám mây, điện toán lượng tử, dữ liệu lớn; công nghệ blockchain; mạng di động thế hệ sau (5G/6G); công nghệ robot và tự động hóa; công nghệ chíp bán dẫn; công nghệ năng lượng và vật liệu tiên tiến; an ninh mạng; công nghệ liên quan đến đất hiếm, đại dương, lòng đất; cũng như công nghệ hàng không và vũ trụ.

Việc Hà Nội chủ động khuyến khích thử nghiệm có kiểm soát các công nghệ chiến lược không chỉ góp phần triển khai hiệu quả các định hướng lớn của quốc gia, mà còn tạo điều kiện để Thủ đô trở thành địa bàn tiên phong trong tiếp nhận, thử nghiệm và ứng dụng công nghệ mới. Qua đó, Hà Nội có thể tích lũy kinh nghiệm quản lý, hoàn thiện cơ chế chính sách và từng bước hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo gắn với công nghệ lõi.

Gắn khoa học, công nghệ với sáng tạo văn hóa và phát triển đô thị

Không chỉ tập trung vào các lĩnh vực công nghệ cao, danh mục thử nghiệm có kiểm soát của Hà Nội còn mở rộng sang các ý tưởng, sản phẩm, dịch vụ, mô hình kinh doanh, công nghệ hoặc hoạt động văn hóa sáng tạo mới trong các khu phát triển thương mại và văn hóa. Nội dung này được triển khai theo Nghị quyết số 24/2025/NQ-HĐND về tổ chức và hoạt động của trung tâm công nghiệp văn hóa và Nghị quyết số 25/2025/NQ-HĐND về khu phát triển thương mại và văn hóa trên địa bàn thành phố.

Cách tiếp cận này cho thấy, Hà Nội không chỉ coi khoa học và công nghệ là động lực tăng trưởng kinh tế, mà còn là yếu tố thúc đẩy sáng tạo văn hóa, hình thành các không gian phát triển mới cho công nghiệp văn hóa, dịch vụ và du lịch. Thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực này sẽ tạo điều kiện để các mô hình sáng tạo mới được triển khai linh hoạt, phù hợp với đặc thù đô thị và bản sắc văn hóa của Thủ đô.

Tạo hành lang chính sách linh hoạt cho đổi mới sáng tạo

Việc ban hành danh mục lĩnh vực ưu tiên, khuyến khích thử nghiệm có kiểm soát thể hiện tư duy quản lý mới của Hà Nội, chuyển từ cách tiếp cận “quản lý trước” sang “vừa quản lý, vừa tạo điều kiện phát triển”. Thông qua cơ chế thử nghiệm, các cơ quan quản lý có thể theo dõi, đánh giá tác động của công nghệ và mô hình mới trong thực tiễn, từ đó điều chỉnh chính sách, quy định cho phù hợp.

Đối với doanh nghiệp, viện nghiên cứu, tổ chức khoa học - công nghệ và các chủ thể đổi mới sáng tạo, đây là cơ hội quan trọng để đưa ý tưởng vào thử nghiệm trong môi trường chính sách rõ ràng, có sự đồng hành của Nhà nước. Điều này không chỉ giảm rủi ro pháp lý, mà còn góp phần rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu, thử nghiệm và ứng dụng vào thực tiễn.

Kỳ vọng từ chính sách thử nghiệm có kiểm soát

Trong bối cảnh Hà Nội đang triển khai nhiều chương trình lớn về chuyển đổi số, đô thị thông minh và phát triển khoa học - công nghệ, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát được kỳ vọng sẽ trở thành “đòn bẩy chính sách” thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Qua quá trình thử nghiệm, thành phố có thể lựa chọn, hoàn thiện và nhân rộng những mô hình hiệu quả, đồng thời loại bỏ hoặc điều chỉnh những giải pháp chưa phù hợp.

Về lâu dài, việc triển khai hiệu quả các thử nghiệm có kiểm soát sẽ góp phần nâng cao năng lực quản trị khoa học và công nghệ của Thủ đô, tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp công nghệ, start-up sáng tạo và các tổ chức nghiên cứu phát triển. Đây cũng là cơ sở quan trọng để Hà Nội từng bước khẳng định vai trò trung tâm đầu tàu về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của cả nước./.

LB