Hướng đến báo chí sáng tạo để chinh phục độc giả trong kỷ nguyên mới

Trước yêu cầu đó, báo chí sáng tạo không còn là lựa chọn mang tính thử nghiệm, mà đã trở thành xu hướng tất yếu, phù hợp với sự vận động của đời sống xã hội hiện đại.

Báo chí sáng tạo trước hết phải tiếp tục khẳng định vai trò phụng sự Đảng, Nhà nước và Nhân dân, đồng hành cùng đất nước trong việc phản ánh, phân tích và góp phần giải quyết những vấn đề thiết thực, cấp bách của xã hội. Tuy nhiên, cách thức thực hiện nhiệm vụ ấy cần được làm mới mạnh mẽ, từ tư duy nội dung đến phương thức thể hiện, từ cách kể chuyện truyền thống sang những hình thức truyền thông hiện đại, linh hoạt và hấp dẫn hơn.

Trong dòng chảy đó, Báo điện tử VietnamPlus (Thông tấn xã Việt Nam) là một trong những đơn vị tiên phong theo đuổi và hiện thực hóa mô hình báo chí sáng tạo, báo chí tương tác, từng bước tạo dấu ấn riêng trong hệ sinh thái truyền thông số.

Chủ động ứng dụng công nghệ mới: Từ xu hướng đến hành động cụ thể

Những năm gần đây, VietnamPlus đã sớm xác định công nghệ là “đòn bẩy” quan trọng để nâng cao chất lượng và sức lan tỏa của sản phẩm báo chí. Không dừng lại ở việc số hóa nội dung, tòa soạn chủ động đưa các công nghệ mới như tự động hóa, trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn vào quy trình sản xuất tin, bài.

Hàng loạt định dạng báo chí hiện đại được VietnamPlus tiên phong triển khai, từ longform, e-magazine, infographic, videographic đến interactive, ảnh/video 360 độ, podcast… Mỗi sản phẩm không chỉ cung cấp thông tin mà còn được thiết kế như một “câu chuyện mở”, cho phép độc giả chủ động khám phá, tương tác và trải nghiệm theo cách riêng.

Đầu năm 2024, VietnamPlus tiếp tục ghi dấu ấn khi trở thành cơ quan báo chí đầu tiên tại Việt Nam ứng dụng công nghệ thực tế ảo tăng cường (AR) vào sản phẩm báo chí với thiệp chúc Tết 3D. Không chỉ đơn thuần là một ấn phẩm chúc mừng năm mới, sản phẩm này đã mở ra một không gian trải nghiệm sinh động, nơi độc giả có thể “chạm” vào thông điệp báo chí bằng công nghệ, qua đó rút ngắn khoảng cách giữa tòa soạn và công chúng.

Sáng tạo trên nền tảng giá trị truyền thống

Báo chí sáng tạo không đồng nghĩa với việc chạy theo công nghệ một cách hình thức. Điểm cốt lõi trong chiến lược phát triển của VietnamPlus là sự kết hợp hài hòa giữa giá trị truyền thống và tinh thần đổi mới.

"Giai phẩm số" Tết Nguyên đán Ất Tỵ 2025 của VietnamPlus là một ví dụ tiêu biểu. Lấy chủ đề “Kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”, chuyên trang Tết được xây dựng như một không gian báo chí số đa tầng, tích hợp nhiều trải nghiệm công nghệ mới mẻ nhưng vẫn đậm đà bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong đó, chuyên mục “Giải trí đầu Xuân” với trò chơi xếp hình tranh dân gian đã tạo điểm nhấn đặc biệt. Đây không chỉ là một sản phẩm giải trí đơn thuần, mà còn là sự kết hợp sáng tạo giữa báo chí, chuyển đổi số và di sản văn hóa truyền thống, góp phần làm mới cách tiếp cận văn hóa dân gian trong đời sống truyền thông hiện đại.

Kể lại lịch sử bằng ngôn ngữ của thời đại số

Một trong những thách thức lớn của báo chí hiện nay là làm sao để những câu chuyện lịch sử, vốn quen thuộc và giàu tính tư liệu, vẫn có thể chạm tới cảm xúc của thế hệ độc giả trẻ. VietnamPlus đã lựa chọn cách tiếp cận khác biệt: Kể lịch sử bằng công nghệ và trải nghiệm tương tác.

Năm 2024, sản phẩm đặc biệt Interactive 3D về sự kiện 70 năm Giải phóng Thủ đô đã mang đến cho độc giả một cách tiếp cận hoàn toàn mới. Thay vì đọc lịch sử theo lối tuyến tính, độc giả được “nhập vai” và tương tác trực tiếp với các mốc sự kiện quan trọng: từ mô hình 3D Cột cờ Hà Nội, thời khắc Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập, Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến năm 1946, đến Chiến thắng Điện Biên Phủ vang dội năm châu, mở ra ngày khải hoàn lịch sử.

Sự kết hợp giữa dữ liệu, đồ họa 3D, âm thanh và tương tác đã giúp lịch sử trở nên sống động, gần gũi và giàu cảm xúc hơn. Sản phẩm này đã được Hiệp hội các nhật báo và Nhà xuất bản Tin tức thế giới (WAN-IFRA) trao Giải “Sản phẩm số sáng tạo nhất” (Best Innovative Digital Product), ghi nhận nỗ lực đổi mới của báo chí Việt Nam trên bản đồ truyền thông quốc tế.

Tiếp nối thành công đó, nhân dịp kỷ niệm Ngày Giải phóng miền Nam, VietnamPlus ra mắt sản phẩm đa phương tiện 3D tương tác “Hùng ca thống nhất đất nước”. Như một thước phim quay chậm, sản phẩm đưa độc giả hòa vào dòng chảy của cuộc trường chinh lịch sử bằng video tư liệu, đồ họa dữ liệu, podcast và các trò chơi tương tác 3D trên cả máy tính và thiết bị di động.

Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa báo chí dữ liệu, videographic và âm thanh đã tạo nên một “bản giao hưởng” truyền thông, giúp người đọc không chỉ tiếp nhận thông tin mà còn cảm nhận sâu sắc giá trị của hòa bình, độc lập. Sản phẩm này tiếp tục được WAN-IFRA vinh danh với Giải “Đồ họa tin tức tổng hợp tốt nhất” (Best General News Infographics).

Gợi mở giải pháp phát triển báo chí sáng tạo

Từ thực tiễn triển khai các sản phẩm báo chí sáng tạo, nhà báo Trần Tiến Duẩn, Tổng Biên tập Báo điện tử VietnamPlus đã đưa ra nhiều gợi mở quan trọng cho các cơ quan báo chí trong hành trình đổi mới.

Trước hết, báo chí cần chủ động phát hiện và đi sâu vào những vấn đề nóng, nhạy cảm, những điểm nghẽn đang được xã hội quan tâm. Thay vì né tránh, báo chí cần dấn thân vào những vấn đề khó, phản ánh một cách khách quan, đa chiều, khoa học, đồng thời đề xuất các giải pháp mang tính xây dựng, nhân văn, vì lợi ích chung của người dân và đất nước.

Bên cạnh đó, việc xây dựng các chuyên mục, tổ chức các chiến dịch truyền thông chính sách có chiều sâu là nhiệm vụ quan trọng. Thông điệp chính sách của Đảng, Nhà nước cần được truyền tải kịp thời, sinh động, dễ hiểu, dễ tiếp cận, từ đó tạo sự đồng thuận xã hội và nâng cao hiệu quả thực thi chính sách.

Đổi mới hình thức thể hiện là yêu cầu không thể thiếu. Các bài viết trên báo điện tử cần được đầu tư theo hướng longform, e-magazine, kết hợp hài hòa giữa văn bản, hình ảnh, dữ liệu và đồ họa. Những sản phẩm “được làm tử tế” không chỉ mang lại trải nghiệm sang trọng cho độc giả mà còn giúp truyền tải thông tin một cách đầy đủ, chính xác và có chiều sâu.

Song song với đó, báo chí cần chú trọng lan tỏa thông tin chính thống trên các nền tảng mạng xã hội như Zalo, TikTok, Facebook, YouTube, podcast… Đây là “mặt trận” quan trọng để đấu tranh, phản bác tin giả, tin xấu độc, đồng thời định hướng dư luận xã hội trên môi trường số.

Đối với đội ngũ nhà báo, yêu cầu đặt ra là không ngừng nâng cao kỹ năng chuyên môn và năng lực công nghệ. Nhà báo thời đại số cần am hiểu báo chí dữ liệu, đa phương tiện, có khả năng xây dựng kịch bản cho các loạt bài lớn, đồng thời biết cách kể câu chuyện báo chí bằng nhiều định dạng khác nhau, phù hợp với từng nền tảng.

Cuối cùng, để báo chí sáng tạo phát triển bền vững, rất cần sự hỗ trợ từ phía Nhà nước thông qua cơ chế đặt hàng, giao nhiệm vụ và bố trí kinh phí kịp thời cho công tác truyền thông chính sách. Đây là điều kiện quan trọng để các cơ quan báo chí mạnh dạn đầu tư, thử nghiệm và tạo ra những sản phẩm báo chí chất lượng cao, phục vụ hiệu quả sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới./.

Ánh Dương