Định hình mô hình hợp tác đầu tư ba bên cho khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam

Hoàn thiện thể chế đầu tư mạo hiểm từ thực tiễn địa phương

Diễn đàn “Chính sách quốc gia, hợp tác quốc tế về đầu tư cho khởi nghiệp sáng tạo” được tổ chức trong bối cảnh Chính phủ ban hành Nghị định số 264/2025/NĐ-CP về quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và địa phương, lần đầu tiên hình thành khuôn khổ pháp lý thống nhất cho hoạt động đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam. Trọng tâm của Diễn đàn là thảo luận việc triển khai hiệu quả nghị định này, đồng thời làm rõ vai trò của Nhà nước, khu vực tư nhân và các tổ chức tài chính quốc tế trong việc chia sẻ rủi ro và huy động nguồn lực cho đổi mới sáng tạo.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội Trương Việt Dũng cho biết trong tiến trình hoàn thiện thể chế cho đổi mới sáng tạo của Việt Nam, Hà Nội được giao vai trò tiên phong đi trước, thử nghiệm trước các cơ chế mới. Trên cơ sở Luật Thủ đô sửa đổi, Thành phố đã ban hành đồng bộ các nghị quyết bao trùm toàn bộ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, từ cơ chế thử nghiệm có kiểm soát cho công nghệ mới, chính sách khoa học và công nghệ theo hướng đặt hàng, khoán chi đến sản phẩm cuối, đến việc hình thành Quỹ Đầu tư mạo hiểm Hà Nội với quy mô tối đa 1.200 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách nhà nước tham gia tối đa 49% với vai trò vốn mồi.

Theo Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội, các cơ chế này thống nhất ở nguyên lý cốt lõi là Nhà nước không làm thay thị trường, mà giữ vai trò kiến tạo, chia sẻ rủi ro ban đầu, ưu tiên mô hình đồng đầu tư công tư và tạo không gian để khu vực tư nhân dẫn dắt đổi mới sáng tạo. Hà Nội xác định việc thử nghiệm các mô hình đầu tư mạo hiểm không chỉ nhằm thu hút vốn, mà quan trọng hơn là tạo lập môi trường thể chế đủ linh hoạt để các ý tưởng công nghệ có thể được thử nghiệm, thương mại hóa và mở rộng quy mô.

Dòng vốn toàn cầu, mô hình đồng đầu tư và hợp tác ba bên

Một nội dung xuyên suốt của Diễn đàn là phân tích xu hướng tái cấu trúc dòng vốn đầu tư mạo hiểm trên thế giới và các mô hình hợp tác đầu tư phù hợp với điều kiện Việt Nam. Các tham luận tại Diễn đàn cho thấy, trong bối cảnh kinh tế toàn cầu biến động, dòng vốn đầu tư mạo hiểm đang có xu hướng chọn lọc hơn, tập trung vào các lĩnh vực công nghệ sâu, năng lượng, hạ tầng và chuỗi cung ứng thông minh, đồng thời đặt ra yêu cầu cao hơn về quản trị rủi ro và hiệu quả đầu tư.

Trình bày tham luận tại Diễn đàn, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Energy Capital Vietnam David Lewis đã làm rõ vai trò dẫn dắt của khu vực tư nhân và các mô hình hợp tác đầu tư xuyên quốc gia trong việc giải quyết các bài toán kinh tế - xã hội. Theo Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Energy Capital Vietnam, việc kết nối dòng vốn của các tập đoàn với các giải pháp đổi mới sáng tạo từ start-up không chỉ tạo động lực tăng trưởng mới, mà còn giúp các nền kinh tế nâng cao năng lực tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Từ góc nhìn của tổ chức tài chính phát triển, Chuyên gia cấp cao của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) Samuel Ang chia sẻ kinh nghiệm trong vận hành các cơ chế đồng đầu tư như matching fund và fund of funds. Những mô hình này cho phép huy động hiệu quả nguồn vốn tư nhân, đồng thời phân bổ và quản trị rủi ro một cách minh bạch, được coi là gợi ý quan trọng cho quá trình xây dựng và vận hành quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia tại Việt Nam.

Sau các phiên tham luận, Diễn đàn tiếp tục với phiên tọa đàm chuyên đề “Thúc đẩy hợp tác đầu tư ba bên: Tổ chức tài chính quốc tế - đầu tư mạo hiểm Nhà nước - đầu tư mạo hiểm tư nhân cho khởi nghiệp sáng tạo Việt Nam”. Phiên tọa đàm tập trung trao đổi về cơ chế phối hợp giữa các chủ thể, kinh nghiệm quốc tế trong chia sẻ rủi ro và các mô hình đồng đầu tư hiệu quả, qua đó làm rõ vai trò bổ trợ lẫn nhau giữa vốn nhà nước, vốn tư nhân và nguồn lực quốc tế trong phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.

Đổi mới sáng tạo là con đường tất yếu để Việt Nam tăng trưởng bền vững

Phát biểu kết luận Diễn đàn, Thứ trưởng Bộ KH&CN Hoàng Minh khẳng định, đổi mới sáng tạo đã trở thành nền tảng phát triển khoa học công nghệ của hầu hết các quốc gia và Việt Nam không nằm ngoài xu thế đó. Theo Thứ trưởng, trong bối cảnh thế giới chứng kiến sự sụt giảm mạnh của dòng vốn đầu tư cho khởi nghiệp, từ khoảng 600 tỷ USD năm 2021 xuống còn khoảng 300 tỷ USD năm 2024, Việt Nam cũng chịu tác động khi vốn đầu tư mạo hiểm giảm từ 1,5 tỷ USD xuống còn khoảng 500 triệu USD trong cùng giai đoạn.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Hoàng Minh cho rằng những khó khăn này không làm lu mờ những kết quả mà hệ sinh thái khởi nghiệp Việt Nam đã đạt được. Hiện nay, Việt Nam có hơn 4.000 start-up, khoảng 200 tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp và 2 kỳ lân công nghệ. Chỉ số đổi mới sáng tạo của Việt Nam đứng thứ 44 trên 132 quốc gia, tốc độ tăng trưởng hệ sinh thái khởi nghiệp thuộc nhóm cao trong khu vực ASEAN. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam tiếp tục theo đuổi mục tiêu phát triển dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Theo Thứ trưởng, việc lần đầu tiên thành lập quỹ đầu tư mạo hiểm cấp quốc gia và địa phương thể hiện thông điệp rõ ràng của Chính phủ về sự tham gia trực tiếp vào hệ sinh thái khởi nghiệp, không chỉ dừng ở việc hỗ trợ bằng chính sách. Nghị định 264 cho phép quỹ đầu tư mạo hiểm hoạt động theo chu kỳ dài hạn từ 10 đến 15 năm, đầu tư theo danh mục thay vì từng thương vụ đơn lẻ, được phép đầu tư vào các quỹ khác, đầu tư ra nước ngoài và tập trung vào các lĩnh vực công nghệ chiến lược, công nghệ xanh.

Thứ trưởng Hoàng Minh nhấn mạnh, quỹ đầu tư mạo hiểm nhà nước không nhằm cạnh tranh với khu vực tư nhân, mà đóng vai trò bổ trợ, dẫn dắt và tạo lực đẩy cho toàn bộ hệ sinh thái. Mục tiêu cuối cùng là thu hút nguồn vốn, công nghệ và nhân tài, tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam khởi nghiệp và phát triển ngay trong nước, từ đó hình thành động lực tăng trưởng dài hạn dựa trên khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo./.

Bích Việt