Từ nghiên cứu đến chính sách: Giải mã bí quyết truyền thông khoa học, hiệu quả
Trong bối cảnh khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo trở thành động lực then chốt của tăng trưởng kinh tế, truyền thông chính sách đang được đánh giá là yếu tố không thể thiếu để kết nối giữa chủ trương của Nhà nước với cộng đồng nghiên cứu và xã hội.
Truyền thông chính sách - Động lực thúc đẩy nghiên cứu khoa học đi vào cuộc sống
Theo các nhà quản lý, hệ thống chính sách khoa học và công nghệ thường mang tính chuyên sâu, trừu tượng, đòi hỏi phân tích và giải thích để người dân, doanh nghiệp và đội ngũ nghiên cứu hiểu đúng, hiểu đủ. Do đó, truyền thông chính sách đang trở thành yếu tố then chốt, giúp các chủ trương, định hướng về khoa học và công nghệ được lan tỏa sâu rộng, tạo nền tảng cho đổi mới sáng tạo và phát triển nghiên cứu khoa học. Theo đó, trong bối cảnh khoa học ngày càng phức tạp và thay đổi nhanh chóng, truyền thông đóng vai trò cầu nối giúp chuyển tải thông tin chính sách đến đội ngũ nhà khoa học, doanh nghiệp và người dân một cách rõ ràng, dễ hiểu.
Truyền thông chính là phần của chính sách, truyền thông tốt sẽ tạo sự đồng thuận xã hội, truyền cảm hứng cho đổi mới sáng tạo, và tạo ra động lực mạnh mẽ cho các cơ quan, doanh nghiệp và cộng đồng khoa học cùng hành động. Một chính sách, dù tốt đến đâu, nếu không được truyền đạt một cách rõ ràng, giản dị và nhất quán, thì hiệu quả thực thi sẽ thấp và dễ bị hiểu sai.
Bên cạnh đó, truyền thông còn giúp tạo ra nhận thức chung, từ đó hình thành niềm tin và sự đồng thuận xã hội. Trong thời đại mạng xã hội khiến thông tin lan truyền nhanh nhưng không phải lúc nào cũng chính xác.
Không chỉ vậy, truyền thông cũng góp phần thúc đẩy văn hóa nghiên cứu, khuyến khích đổi mới sáng tạo và lan tỏa tri thức khoa học đến công chúng. Thông qua các kênh báo chí, nền tảng số và các hoạt động truyền thông chuyên đề, chính sách khoa học được tiếp cận đa chiều, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ hơn.
Các chuyên gia cho rằng, để truyền thông chính sách thực sự phát huy hiệu quả, cần có chiến lược bài bản, nguồn lực phù hợp và sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan quản lý, viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp, cùng hệ thống báo chí - truyền thông. Đây là điều kiện quan trọng để chính sách khoa học đi vào cuộc sống, tạo động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội dựa trên tri thức và công nghệ.
Bí quyết truyền thông chính sách hiệu quả
Làm thế nào để truyền tải nghiên cứu đến đúng đối tượng? Làm sao để truyền thông trên mạng xã hội mà vẫn đảm bảo tính chính xác? Công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI) đang thay đổi truyền thông khoa học ra sao? Và đâu là chìa khóa hợp tác giữa giới học thuật với các chuyên gia chính sách?
Đây là những câu hỏi được đặt ra tại sự kiện truyền thông nghiên cứu - chính sách diễn ra tại Cao đẳng Somerville (Đại học Oxford) ngày 28/10/2025. Sự kiện mang chủ đề “Từ nghiên cứu đến chính sách – những yếu tố cốt lõi của truyền thông hiệu quả”, thu hút đông đảo nhà nghiên cứu, chuyên gia truyền thông của Oxford, khiến ban tổ chức phải đổi địa điểm vào phút chót.
Trong buổi thảo luận, Giáo sư Radhika Khosla - Giám đốc nghiên cứu Trung tâm Phát triển Bền vững Oxford - Ấn Độ (OICSD), đối thoại cùng Subhra Priyadarshini - Tổng biên tập Nature India và Ehsan Masood - biên tập viên cao cấp của Nature. Ba diễn giả đã chia sẻ kinh nghiệm thực tiễn trong việc truyền tải kết quả nghiên cứu tới công chúng, đặc biệt là giới hoạch định chính sách.
Từ cuộc trao đổi, bốn bài học quan trọng đã được rút ra:
Hiểu rõ đối tượng và cá nhân hóa nội dung
Theo các diễn giả, điều đầu tiên các nhà nghiên cứu cần xác định là đối tượng muốn tiếp cận: Độc giả khoa học, công chúng hay nhà quản lý? Mỗi nhóm có nhu cầu, cách tiếp cận và nền tảng thông tin khác nhau. Việc “cá nhân hóa” dữ liệu - giải thích bằng ngôn ngữ dễ hiểu, đưa ví dụ gần gũi và bổ sung yếu tố trực quan như biểu đồ - sẽ giúp thông tin trở nên dễ tiếp cận hơn.
Phân biệt rõ giữa nghiên cứu và chính sách
Các nhà hoạch định chính sách thường thiếu thời gian, nhưng họ quan tâm mạnh mẽ đến những bằng chứng khoa học được cung cấp đúng lúc.
Theo các diễn giả, thông điệp chính của nghiên cứu nên được cô đọng tối đa trong một trang, không ngại sử dụng gạch đầu dòng. Đồng thời, các nhà nghiên cứu cần xác định chính xác họ đang tiếp cận ai: Công chức, doanh nghiệp hay tổ chức phi lợi nhuận?
Một lưu ý quan trọng: không cường điệu kết quả nghiên cứu. Giới làm chính sách ngày nay chú trọng hơn đến tổng hợp bằng chứng, để hiểu một phát hiện nằm ở đâu trong bức tranh tri thức rộng lớn.
Tận dụng đội ngũ truyền thông và chính sách hiện có
Oxford có hệ thống truyền thông mạnh, trải rộng tại nhiều khoa và trường. Các diễn giả khuyến nghị nhà nghiên cứu chủ động hợp tác với đội ngũ này tại các trường học, cơ sở nghiên cứu, để xây dựng chiến lược truyền thông: Xác định đối tượng, thông điệp và phương thức tiếp cận.
Mạng lưới Gắn kết Chính sách Oxford (OPEN) cũng hỗ trợ nhà khoa học kết nối hiệu quả hơn với giới hoạch định chính sách - một kênh quan trọng để đưa nghiên cứu vào thực tiễn quản trị.
Sử dụng mạng xã hội, nhưng ưu tiên kiểm chứng
Các nền tảng mạng xã hội giúp lan tỏa nghiên cứu nhanh hơn, nhưng rủi ro sai lệch thông tin cũng lớn hơn. Do đó, các diễn giả khuyến cáo: Luôn kiểm chứng thông tin trước khi đăng, dựa trên bằng chứng rõ ràng; Không đăng trực tiếp mà nên viết bản nháp và nhờ người khác đọc lại như biên tập viên./.