Mô hình hợp tác xã nuôi trồng thủy sản giúp giảm nghèo
Tại nhiều địa phương, nhất là vùng đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) và các tỉnh ven sông Hồng, mô hình hợp tác xã (HTX) nuôi trồng thủy sản đã phát huy vai trò tập hợp sức mạnh cộng đồng, giúp hàng ngàn hộ dân ven sông vươn lên thoát nghèo bền vững.

Kết quả ấn tượng của mô hình HTX thủy sản đến từ khả năng khắc phục triệt để những điểm yếu của sản xuất nhỏ lẻ. HTX đã áp dụng nghiêm ngặt những quy trình nuôi trồng tiên tiến như VietGAP, GlobalGAP... giúp kiểm soát chất lượng con giống, thức ăn và môi trường nước. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc nuôi các loài chủ lực có giá trị cao như cá tra, tôm sú/thẻ, hay các loài đặc sản.
Nhờ liên kết, các HTX có thể triển khai hệ thống quan trắc môi trường và phòng ngừa dịch bệnh đồng bộ, tránh tình trạng lây lan. Khi xảy ra rủi ro, HTX đứng ra làm đầu mối tiếp cận các gói hỗ trợ, bảo hiểm nhanh chóng hơn so với hộ cá thể.
HTX trở thành pháp nhân đủ điều kiện để vay vốn ưu đãi từ ngân hàng Chính sách Xã hội và các quỹ phát triển nông thôn, đồng thời dễ dàng nhận chuyển giao các công nghệ nuôi mới, giống thủy sản chất lượng từ các viện nghiên cứu.
Mô hình HTX đã mang lại hiệu quả kinh tế rõ rệt, trực tiếp cải thiện đời sống cho các hộ thành viên nhờ việc ổn định đầu ra và giá bán, giảm chi phí đầu vào và tạo việc làm tại chỗ cho các thành viên.
HTX thường ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm trực tiếp với các nhà máy chế biến, xuất khẩu. Nhờ đó, thành viên được hưởng giá bán cao hơn so với bán qua thương lái nhỏ, giảm thiểu rủi ro bị ép giá.
Để giảm được chi phí đầu vào, HTX đã đứng ra mua sắm vật tư, thức ăn chăn nuôi số lượng lớn, giúp giảm giá thành mua vào từ 5% đến 10%, trực tiếp làm tăng lợi nhuận cho các hộ nuôi.
Nhiều HTX còn phát triển dịch vụ chế biến thô, đóng gói, tạo ra công ăn việc làm ổn định cho lao động nhàn rỗi tại địa phương, đặc biệt là phụ nữ và người lao động lớn tuổi.
Sau thời gian triển khai, một số HTX đã đạt được những thành tựu đáng kể. Tại các tỉnh như An Giang, Đồng Tháp và Cà Mau, nơi có nhiều HTX thủy sản hoạt động hiệu quả, tỷ lệ hộ nghèo chuyên sống bằng nghề nuôi trồng đã giảm từ 15 - 20% xuống còn dưới 5% trong vòng 5 năm qua. Các hộ gia đình đã thoát nghèo không chỉ tăng thu nhập mà còn cải thiện đáng kể các chỉ số thiếu hụt về nhà ở, giáo dục và tiếp cận thông tin.
Thành công của HTX thủy sản khẳng định vai trò của kinh tế tập thể trong phát triển nông nghiệp hiện đại. Bài học kinh nghiệm là sự minh bạch trong quản lý, chia sẻ lợi ích công bằng và sự tập trung vào chất lượng, an toàn thực phẩm để chinh phục thị trường xuất khẩu.
Trong thời gian tới, các địa phương sẽ tiếp tục nhân rộng mô hình này, đồng thời hỗ trợ HTX chuyển đổi số, đưa sản phẩm lên các sàn thương mại điện tử để mở rộng thị trường tiêu thụ nội địa, hướng tới mục tiêu phát triển thủy sản bền vững và giảm nghèo đa chiều./.