Chăn nuôi khép kín - Bước ngoặt sinh kế bền vững ở Bình Lục

Trong bức tranh đó, mô hình nuôi gà đẻ trứng của gia đình bà Luân (thôn 4 Ngô Khê, xã Bình Lục, tỉnh Ninh Bình) nổi lên như một điển hình về đầu tư công nghệ trong chăn nuôi nông hộ - điều vốn hiếm gặp tại khu vực nông thôn Bình Lục trước đây. Thay vì thả gà nuôi bán tự nhiên, phụ thuộc lớn vào thời tiết và thu gom thủ công, gia đình đã xây dựng hệ thống chuồng khép kín, tích hợp nhiều lớp làm mát, cách nhiệt và thông gió, giúp ổn định môi trường sống cho đàn gà quanh năm.

Đàn gà được nuôi trong hệ thống lồng nhiều tầng, giúp tối ưu hóa không gian chuồng trại, tiết kiệm diện tích sử dụng mà vẫn bảo đảm mật độ nuôi hợp lý.

Điểm đổi mới mang tính “bước ngoặt” của mô hình này nằm ở thiết kế sàn đẻ và máng thu trứng tự động. Trứng vừa được đẻ ra sẽ tự động lăn xuống khay bên dưới. So với cách thu trứng thủ công vốn phổ biến tại địa phương - nơi trứng thường bị dập vỡ, nhiễm bẩn, hoặc bị gà mổ nát - giải pháp này giúp giảm thất thoát sau thu hoạch một cách rõ rệt, đồng thời nâng cao chất lượng trứng thương phẩm. Hiện nay, trang trại duy trì đàn gà khoảng 4.000 con, mỗi ngày cho sản lượng trung bình khoảng 3.600 quả trứng.

Không chỉ cải tiến khâu thu hoạch, trang trại còn xử lý phân thải bằng men vi sinh, hạn chế mùi hôi, ruồi muỗi và nguy cơ phát sinh mầm bệnh - một điểm yếu cố hữu của nhiều khu chăn nuôi truyền thống. Trung bình khoảng 20 ngày, trang trại tiến hành dọn phân một lần; lượng phân sau xử lý được bán cho thương lái và tái sử dụng làm phân bón cho cây trồng, góp phần hình thành vòng tuần hoàn trong sản xuất nông nghiệp.

Nhờ vận hành theo quy trình ổn định, trang trại của bà Luân hiện duy trì nguồn cung trứng đều đặn mỗi ngày, hình thành mối liên kết tương đối bền vững với hệ thống thương lái. Đây là bước tiến mới so với mô hình “được mùa - mất giá” vốn quen thuộc ở nông thôn, khi đầu ra phụ thuộc hoàn toàn vào thương lái ngắn hạn.

Không chỉ gia cầm, mô hình nuôi lợn của gia đình ông Đào Văn Hạnh đang được coi là chuẩn mực mới về an toàn sinh học tại thôn 1 Cát Lại, xã Bình Lục, tỉnh Ninh Bình. Sau hơn 5 năm kiên trì đầu tư, trang trại đã vận hành theo quy trình phòng dịch nhiều lớp - điều mà trước đây chỉ xuất hiện ở các doanh nghiệp chăn nuôi quy mô lớn chứ rất hiếm ở cấp hộ gia đình.

Ngay từ cổng vào, toàn bộ lối đi được rải vôi bột, phương tiện và người ra vào buộc phải sát khuẩn. Người vào khu vực chăn nuôi phải tắm, thay đồ và sử dụng trang phục bảo hộ riêng. Đây là quy trình mà phần lớn hộ nuôi nhỏ lẻ trong vùng trước kia gần như không áp dụng. Hệ thống chuồng nuôi được xây dựng theo mô hình khép kín, lắp đặt tấm làm mát, hệ thống quạt thông gió và hút mùi, chủ động kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm - yếu tố then chốt giúp giảm stress, tăng sức đề kháng cho đàn lợn.

Một điểm mới mang tính kỹ thuật nhưng có ý nghĩa lớn là quy trình làm trống chuồng sau mỗi lứa nuôi. Toàn bộ nền chuồng được rắc vôi, phun khử trùng, rửa sạch và để trống trong một thời gian nhất định trước khi tiếp nhận đàn mới. Quy trình này giúp cắt đứt vòng đời mầm bệnh, điều mà trước đây nhiều hộ chăn nuôi tại địa phương thường bỏ qua vì muốn “xoay vòng đàn” càng nhanh càng tốt.

Theo chia sẻ từ chủ trang trại, các tiêu chuẩn này không đến từ sách vở mà chủ yếu được tích lũy qua quá trình hợp tác, học hỏi trực tiếp từ doanh nghiệp chăn nuôi và đội ngũ kỹ sư thú y. Từ mô hình này, nhiều hộ xung quanh đã bắt đầu thay đổi tư duy, chuyển từ “nuôi theo kinh nghiệm” sang “nuôi theo quy trình”. Nhờ đó, mỗi năm trang trại cung ứng ra thị trường trung bình khoảng 150 tấn thịt lợn.

Không dừng lại ở kỹ thuật nuôi, vấn đề môi trường vốn từng là “điểm nóng” của nhiều vùng chăn nuôi cũng được giải quyết theo hướng bền vững hơn. Trang trại đã đầu tư hệ thống bể biogas xử lý chất thải, vừa hạn chế ô nhiễm, vừa tái sử dụng khí sinh học phục vụ sinh hoạt và sản xuất, góp phần giảm chi phí năng lượng. Đây là bước tiếp cận sớm với tư duy kinh tế tuần hoàn ngay tại khu vực nông thôn.

Thực tế cho thấy, các mô hình chăn nuôi tại Bình Lục hiện không còn dừng ở quy mô tự phát mà đang tiệm cận tiêu chuẩn bán công nghiệp và công nghiệp hóa. Một điểm mới quan trọng so với trước đây là sự kết nối ngày càng rõ nét với các doanh nghiệp sản xuất thực phẩm như C.P. Việt Nam hay Emivest. Thông qua liên kết, các hộ chăn nuôi được hỗ trợ quy trình kỹ thuật, khuyến khích cải tiến công nghệ, tiếp cận vật tư thú y tiên tiến. Khi đàn vật nuôi gặp sự cố, đội ngũ kỹ sư từ chi nhánh tỉnh có thể kịp thời hỗ trợ, giúp giảm thiểu thiệt hại, điều mà trước đây người dân gần như không có điểm tựa chuyên môn.

So với mặt bằng chung tại địa phương, đây là bước tiến đáng kể không chỉ ở quy mô đầu tư mà quan trọng hơn là sự thay đổi trong tư duy sản xuất, từ tự phát sang chuẩn hóa, từ kinh nghiệm sang khoa học, từ “chạy dịch” sang phòng dịch chủ động.

Việc các mô hình chăn nuôi khép kín được duy trì và từng bước nhân rộng tại Ninh Bình và nhiều địa phương khác đang khẳng định một xu thế khó đảo ngược, chuẩn hóa quy trình - kiểm soát rủi ro - tối ưu chi phí - nâng cao giá trị đầu ra. Đây không chỉ là giải pháp sinh kế hiệu quả cho nông hộ, mà còn là nền tảng quan trọng để xây dựng một nền chăn nuôi an toàn, hiện đại và thân thiện với môi trường trong giai đoạn tới./.

TC