"Bỏ phố về quê" mang theo công nghệ: Làn gió mới hiện đại hóa nông thôn
Trong bức tranh xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, lực lượng thanh niên trí thức trẻ đang nổi lên như những nhân tố dẫn dắt sự thay đổi. Không quay về với tư duy canh tác manh mún, họ mang theo hành trang là công nghệ IoT, dữ liệu lớn để khởi nghiệp, biến những bờ xôi ruộng mật thành các "nhà máy nông nghiệp" thông minh, góp phần tái cơ cấu kinh tế nông thôn bền vững.
Thế hệ "nông dân số"
Khác với hình ảnh người nông dân "chân lấm tay bùn" truyền thống, làn sóng người trẻ về quê khởi nghiệp hiện nay mang dáng dấp của những doanh nhân công nghệ. Họ là những kỹ sư, cử nhân từ bỏ mức lương nghìn đô ở phố thị để về làng nhưng không phải để "trốn chạy" áp lực, mà để hiện thực hóa khát vọng làm giàu trên mảnh đất quê hương bằng tri thức.
Tại các xã nông thôn mới (NTM) nâng cao, không khó để bắt gặp những mô hình nông nghiệp mà ở đó, người chủ trang trại điều hành mọi việc qua...đ iện thoại thông minh. Sự xuất hiện của người trẻ đã thay đổi hoàn toàn phương thức sản xuất: từ dựa vào kinh nghiệm "trông trời, trông đất" sang dựa vào số liệu và thuật toán.
IoT và dữ liệu lớn: Chìa khóa của nông nghiệp chính xác
Điểm khác biệt lớn nhất của các startup nông nghiệp trẻ là việc ứng dụng sâu rộng công nghệ cao.
Với công nghệ IoT, hàng loạt cảm biến (sensor) được lắp đặt khắp vườn để đo độ ẩm đất, nhiệt độ, cường độ ánh sáng theo thời gian thực. Hệ thống tưới nhỏ giọt và châm phân tự động sẽ tự kích hoạt dựa trên các chỉ số này mà không cần con người can thiệp. Điều này giúp tiết kiệm đến 40 - 50% chi phí nhân công và nguyên liệu, đồng thời đảm bảo cây trồng phát triển trong điều kiện tối ưu nhất.
Bên cạnh đó, dữ liệu lớn được ứng dụng để phân tích dữ liệu mùa vụ và thị trường. Thay vì trồng ồ ạt dẫn đến dư thừa, các startup trẻ sử dụng dữ liệu để dự báo nhu cầu, lên kế hoạch xuống giống rải vụ, tránh tình trạng "được mùa mất giá". Mọi quy trình từ gieo hạt đến thu hoạch đều được số hóa, tạo ra mã QR truy xuất nguồn gốc minh bạch - tấm vé thông hành để nông sản bước vào các hệ thống siêu thị và sàn thương mại điện tử.
Động lực cho nông thôn mới phát triển chiều sâu
Sự thành công của các mô hình khởi nghiệp công nghệ cao do người trẻ làm chủ có ý nghĩa lan tỏa cực lớn đối với chương trình NTM.
Thứ nhất, họ giải quyết bài toán "ly nông bất ly hương", tạo việc làm thu nhập cao cho lao động địa phương ngay tại xã nhà. Thứ hai, các sản phẩm từ các mô hình này thường nhanh chóng đạt chuẩn OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm) 3 sao, 4 sao nhờ chất lượng vượt trội và bao bì bắt mắt, nâng cao giá trị gia tăng cho nông sản địa phương.
Quan trọng hơn, tư duy dám nghĩ, dám làm và cách làm khoa học của họ đã thay đổi nhận thức của những người nông dân thế hệ cũ. Nhìn thấy người trẻ làm hiệu quả, bà con xung quanh bắt đầu học theo, từ đó hình thành các vùng chuyên canh công nghệ cao, các hợp tác xã kiểu mới hoạt động thực chất và hiệu quả.
Khởi nghiệp nông nghiệp gắn với công nghệ số chính là mảnh ghép quan trọng để hoàn thiện bức tranh NTM toàn diện. Để "làn gió mới" này trở thành động lực chủ đạo, chính quyền địa phương cần tiếp tục có những chính sách hỗ trợ về vốn, đất đai và tạo lập môi trường kết nối, để ngày càng có nhiều người trẻ tài năng chọn nông thôn là nơi cất cánh ước mơ./.