Đẩy mạnh giảm nghèo bền vững: chuyển mình rõ nét ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên
Những năm gần đây, công tác giảm nghèo bền vững tại khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên ghi nhận nhiều chuyển biến tích cực. Dưới sự chỉ đạo của Trung ương và sự vào cuộc quyết liệt của địa phương, tỷ lệ hộ nghèo giảm nhanh, hạ tầng nông thôn được đầu tư đồng bộ, nhiều mô hình sinh kế phát huy hiệu quả, góp phần nâng cao đời sống người dân và thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng.
Nhiều địa phương giảm nghèo vượt chỉ tiêu
Giai đoạn 2021-2025, các tỉnh trong khu vực đạt mức giảm nghèo cao hơn mục tiêu đề ra, thể hiện nỗ lực lớn trong tổ chức thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.
Tại Quảng Ngãi, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm bình quân hơn 2%/năm; riêng miền núi giảm hơn 4,6%/năm. Đến cuối năm 2024, tỷ lệ nghèo đa chiều còn 7,93% và dự kiến xuống 1,86% vào năm 2025. Tỉnh đặt mục tiêu cơ bản không còn hộ nghèo vào năm 2030.
Khánh Hòa là điểm sáng khi đưa hai huyện miền núi ra khỏi danh sách huyện nghèo. Tỷ lệ hộ nghèo đến năm 2024 còn 1,74%.
Ở Lâm Đồng, tỷ lệ nghèo giảm từ 6,94% xuống khoảng 1,97% chỉ trong ba năm.
Gia Lai có hơn 9.400 hộ thoát nghèo, đặt mục tiêu đưa tỷ lệ hộ nghèo xuống còn 2,24% vào cuối năm 2025.
Những con số trên phản ánh nỗ lực giảm nghèo toàn diện, đồng đều giữa các địa phương, nhất là vùng sâu, vùng xa - nơi tập trung phần lớn đồng bào dân tộc thiểu số.
Nguồn lực được phân bổ tập trung, hiệu quả
Song song với chỉ đạo quyết liệt, các tỉnh đẩy mạnh bố trí nguồn lực cho công tác giảm nghèo. Gia Lai đã giải ngân hơn 73% tổng vốn chương trình và triển khai 127 công trình hạ tầng thiết yếu như đường giao thông, thủy lợi, trường học và nước sạch ở các huyện nghèo. Khánh Hòa tập trung vốn xử lý “điểm nghẽn”, mở hướng phát triển sinh kế bền vững cho người dân.
Quảng Ngãi xác định nhu cầu vốn hơn 2.800 tỷ đồng cho giai đoạn 2026-2030, thể hiện sự ưu tiên mạnh mẽ cho mục tiêu giảm nghèo bền vững. Việc phân bổ nguồn lực theo hướng tập trung, có trọng tâm đã tạo hiệu quả rõ rệt, góp phần thay đổi diện mạo kinh tế - xã hội ở nhiều thôn, làng miền núi.
Mô hình sinh kế tạo chuyển biến thực chất
Điểm nổi bật trong giai đoạn vừa qua là sự chuyển dịch từ hỗ trợ trực tiếp sang tạo sinh kế bền vững. Các mô hình sản xuất được triển khai phù hợp với điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng và năng lực của người dân.
Mô hình chăn nuôi bò cái sinh sản được nhiều tỉnh áp dụng rộng rãi. Đây được xem là hướng đi hiệu quả, giúp các hộ nghèo tăng thu nhập ổn định. Ngoài ra, nhiều nơi còn phát triển rừng kinh tế, trồng keo, nuôi gà, cải tạo đất canh tác… tạo sinh kế đa dạng và bền vững.
Một trường hợp điển hình là bà Đinh Thị Ngọc Lan ở Quảng Ngãi. Từ khoản vay 20 triệu đồng để nuôi trâu sinh sản, sau hơn 10 năm bà đã sở hữu đàn trâu 14 con và 4 ha keo, mang lại thu nhập hơn 100 triệu đồng mỗi năm.
Bên cạnh đó, các chương trình đào tạo nghề ngắn hạn được đẩy mạnh, tập trung vào nhóm hộ nghèo và cận nghèo. Riêng Gia Lai đặt mục tiêu đào tạo hơn 2.700 lao động trong năm 2025, trong đó ít nhất 1.000 người thuộc hộ nghèo. Các khóa học gắn với nhu cầu thị trường và điều kiện sản xuất tại chỗ giúp người dân có cơ hội tìm việc làm ổn định.
Cùng với hỗ trợ sản xuất, công tác tuyên truyền được chú trọng nhằm thay đổi tư duy “trông chờ, ỷ lại”. Người dân từng bước nâng cao nhận thức, chủ động học nghề, áp dụng kỹ thuật mới và mạnh dạn đầu tư phát triển sản xuất.
Sự vào cuộc đồng bộ của hệ thống chính trị
Thành tựu giảm nghèo bền vững thời gian qua có sự đóng góp quan trọng của các cấp ủy đảng và chính quyền địa phương. Công tác giảm nghèo được đưa vào nghị quyết, trở thành tiêu chí đánh giá tổ chức cơ sở đảng và cán bộ.
Nhiều mô hình “đảng viên giúp hộ nghèo thoát nghèo” được nhân rộng. Ở nhiều địa phương, cán bộ được phân công “cắm bản”, trực tiếp làm việc, sinh hoạt cùng người dân để hướng dẫn kỹ thuật và vận động thay đổi nếp sống, tư duy sản xuất.
Công tác phối hợp liên ngành được đẩy mạnh. Ngành nông nghiệp phụ trách xây dựng mô hình sản xuất; ngành lao động - xã hội tập trung đào tạo nghề; ngành giáo dục, y tế chăm lo nâng cao chất lượng dịch vụ cơ bản. Các địa phương như Quảng Ngãi tổ chức tập huấn truyền thông cho hàng nghìn cán bộ cơ sở nhằm đưa chính sách giảm nghèo đến từng hộ dân.
Thách thức hiện hữu và định hướng giai đoạn 2026–2030
Dù đạt nhiều kết quả tích cực, các tỉnh vẫn đối mặt không ít khó khăn. Trong nhóm hộ nghèo còn lại, nhiều người là người cao tuổi, người khuyết tật hoặc hộ bảo trợ xã hội - những đối tượng khó thoát nghèo nếu không có chính sách đặc thù. Tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số vẫn cao; trình độ dân trí, tập quán sản xuất truyền thống là rào cản lớn trong việc áp dụng kỹ thuật mới. Một bộ phận người dân vẫn còn trông chờ vào hỗ trợ của Nhà nước.
Hướng tới giai đoạn 2026-2030, các tỉnh kiến nghị Trung ương sớm ban hành chủ trương mới cho Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo, ban hành chuẩn nghèo mới và bố trí nguồn lực phù hợp. Các địa phương xác định tiếp tục ưu tiên nâng cao chất lượng nguồn nhân lực; tập trung phát triển mô hình sinh kế chủ lực; mở rộng dịch vụ cơ bản như giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch; triển khai mạnh chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát.
Giải pháp quan trọng được nhấn mạnh là đổi mới phương thức triển khai, chọn đúng địa bàn trọng điểm, tập trung đầu tư theo “điểm”, đào tạo đội ngũ cán bộ cơ sở theo hướng chuyên nghiệp, tránh dàn trải nguồn lực.
Công tác giảm nghèo bền vững ở Nam Trung Bộ và Tây Nguyên đang chứng kiến nhiều dấu ấn tích cực. Sự vào cuộc quyết liệt của hệ thống chính trị, sự đồng lòng của người dân và việc triển khai hiệu quả các chương trình hỗ trợ đã tạo nên bước chuyển mạnh mẽ trong đời sống kinh tế - xã hội vùng miền núi. Với quyết tâm tiếp tục khơi dậy nội lực và ưu tiên nguồn lực phù hợp, các địa phương trong vùng đang hướng tới các mục tiêu, tạo nền tảng vững chắc cho phát triển bền vững trong những năm tới./.